Radicaal-links of radicaal-rechts, wie zijn de relschoppers in Parijs?

Zaterdag zakten de gele hesjes voor de derde week op rij af naar Parijs. Hoewel er al heel wat minder actievoerders in de hoofdstad waren, ontaardden de protesten in hevige rellen. Maar wie zijn de relschoppers?

Van aan de Arc de Triomphe trokken relschoppers naar de chique wijken in de buurt waar ze banken, winkels en luxewagens viseerden. Van de roep om meer koopkracht was op de derde mobilisatiedag nog maar weinig te merken.

De straten rond de Arc de Triomphe leken zaterdagavond op een oorlogszone. Op de Avenue de Friedland stond een tiental wagens in brand. Aan de andere kant, op de Avenue Kléber brandde het in een gebouw. Terwijl de brandweer het vuur onder controle probeerde te krijgen, gooiden relschoppers er stukken van een vernielde krantenkiosk en een deelfiets in. Eén relschopper gebruikte het houten handvat van een bijl om de bewakingscamera’s stuk te slaan.

Op de hoek van de rue de Monceau en de Boulevard Haussmann was de brandweer een bankkantoor aan het blussen. De politie gebruikte traangas om de manifestanten op afstand te houden. Ondertussen werd er een beetje verder een immokantoor beklad. Maar er was te veel aan het gebeuren, dus er werd niet ingegrepen. Luxewarenhuizen Galeries Lafayette en Printemps werden ontruimd en in hotels moesten gasten en personeel binnenblijven.

De uitbater van een kleine supermarkt die net werd vernield, maakte zich kwaad. ‘Jullie vinden dit grappig? Jullie vernielen het werk van mensen die elke ochtend opstaan om te gaan werken. Is het dat wat de gele hesjes willen?’ Een man in geel hesje diende hem van antwoord: ‘De verzekering zal wel betalen. Jij vertegenwoordigt het systeem!’ De relschoppers vertrokken met een paar flessen whisky onder de arm, zo berichtte de krant Le Monde.

De rellen beperkten zich niet tot de wijk rond de Champs-Elysées. In zowat heel het centrum en westen van de stad werden vernielingen aangebracht. Uiteindelijk vielen er 133 gewonden. 412 mensen werden aangehouden. President Emmanuel Macron reageerde kort vanop de G20 in Argentinië: ‘Wat vandaag in Parijs gebeurt, heeft niets te maken met de vreedzame uitdrukking van een legitieme frustratie. De schuldigen van dit geweld willen geen verandering, ze willen geen enkele verbetering. Ze willen alleen chaos en verraden de zaak die ze zeggen te verdedigen.’

Koopkracht geraakt op de achtergrond

Van de oorspronkelijke verzuchtingen over de stijgende kost van het leven en de dalende koopkracht was nog maar weinig te merken. In binnen- en buitenland berichtten media over de rellen, het geweld en de plunderingen. De beweging van de gele hesjes leek dit weekend volledig gekaapt te zijn door casseurs.

Die relschoppers ontsieren al langer manifestaties in Parijs. Tijdens betogingen tegen de nieuwe arbeidswet in 2016 kwam het tot gewelddadige confrontaties tussen gemaskerde jongeren en de politie. Macron was toen als minister van Economie ook al de kop van Jut. Net als nu richtten ze hun agressie toen op willekeurige doelen, zoals de gevel van het kinderziekenhuis Necker. De link met de arbeidswet was ver zoek.

Wie deze casseurs zijn, is moeilijk te beantwoorden. Er wordt gewezen naar verschillende militiegroepen uit radicaal-rechtse en radicaal-linkse hoek. De Franse krant Libération zag op de betoging van zaterdag verschillende leden van radicaal-rechtse bewegingen. Ook vlaggen en graffititags verraadden hun aanwezigheid.

Aan de Arc de Triomphe liep ene Yvan Benedetti, oud-voorzitter van de ultranationalistische beweging L’oeuvre française, mee. Deze groep viel in 2013 uiteen nadat de achttienjarige antifascist Clémént Méric werd vermoord door radicaal-rechtse jongeren. Op een gevel werd ‘Justice pour Esteban‘ geschilderd. Esteban Morillo is een skinhead die in 2013 veroordeeld werd voor deze moord.

Dat vele radicaal-rechtse activisten zich onder de betogers hadden gemengd, liet zich ook horen. ‘On est chez nous’, schreeuwden tientallen jongeren met de Franse driekleur rond hun schouders gedrapeerd. Ondertussen gooien ze straatstenen naar politiecombi’s. Op verschillende bushokjes werd in rode verf GUD geschreven, wat de aanwezigheid van de radicaal-rechtse studentenbeweging Groupe Union Défense aantoont. Ook de Franse lelie was hier en daar op vlaggen te zien. Dat symbool wordt vaak gedragen door royalistische groepen. In Frankrijk zijn er immers heel wat radicaal-rechtse groepen die liever terug een koning aan het hoofd van het land zouden zien.

Al deze groepen staan erom bekend geweld te gebruiken om hun boodschap over te brengen. Ook uit radicaal-linkse hoek komen in Parijs doorgaans relschoppers manifestaties ontsieren. Zogenaamde black blocs hebben zo dit jaar nog lelijk huisgehouden tijdens de 1 mei-optocht in de hoofdstad. Zij verhullen zich meestal in zwarte kledij en trekken gemaskerd naar manifestaties om er rel te schoppen. Dat zaterdag bijna iedereen een geel hesje en een masker droeg om zich te beschermen tegen het traangas, zorgde ervoor dat de black blocs niet eenvoudig te herkennen waren. Maar toch worden ook zij met de vinger gewezen. Ze waren misschien minder herkenbaar, maar over het hele gebied waren achteraf tags met anarchistische symbolen terug te vinden. Op de Arc de Triomphe werd ‘Justice pour Adama’ geschreven. Adama Traoré stierf in 2016 na politiegeweld en uit linkse hoek wordt zijn dood vaak gebruikt om ‘de politiestaat’ aan te vallen.

Gebrek aan een leidersfiguur

Dat relschoppers uit alle hoeken de woede van de gele hesjes aangrijpen om hun eigen driften bot te vieren, maakt de situatie er vandaag niet eenvoudiger op. Voor dit weekend gaf 84% van de Fransen aan sympathie te hebben voor de eisen van de gele hesjes. Het brute geweld van zaterdag kan voor velen onder hen een brug te ver zijn. Zeker aangezien nu ook Franse symbolen zoals de Arc de Triomphe, het eerbetoon voor de helden van de Eerste Wereldoorlog, het slachtoffer worden van hun woede. Dat gele hesjes rond de Eeuwige Vlam onder de Arc hadden postgevat om ze te beschermen tegen de casseurs, toont duidelijk aan dat niet iedereen met hetzelfde doel naar Parijs is afgezakt.

Wat in het begin nog de sterkte was voor de gele beweging, zou nu wel eens een zwakte kunnen zijn. De beweging ontstond ‘van onderuit’ en werd niet gestuurd door politieke ideeën of leidersfiguren. Maar wie, zonder duidelijke woordvoerders, kan zich in naam van de gele hesjes openlijk distantiëren van de relschoppers?