Burundi, het armste land ter wereld, kiest een nieuwe president. Maar het regime weigert internationale waarnemers.
Eerst het goede nieuws. Burundi is waarschijnlijk nauwelijks getroffen door het coronavirus. Zeker is dat niet, want er wordt nauwelijks getest. Volgens president Pierre Nkurunziza staat het land in het Afrikaanse Grote Merengebied onder directe bescherming van God en hoeft het zich dus geen zorgen te maken. Afstand houden? De kerken zijn vol, er wordt gevoetbald en gedanst en de scholen zijn open.
Ook vinden er massale verkiezingsbijeenkomsten plaats. Volgende week kiest Burundi immers een nieuwe president, waarmee na vijftien jaar een eind komt aan het bewind van Nkurunziza. In 2015 weigerde hij zich nog neer te leggen bij het grondwettelijke maximum van twee ambtstermijnen, nu houdt hij het wel voor gezien.
Burundi heeft het laagste gemiddelde inkomen ter wereld en ruim 300.000 Burundezen (op een bevolking van elf miljoen) leven in ballingschap.
Een van hen is Antoine Kaburahe, hoofdredacteur en oprichter van de onafhankelijke krant Iwacu. Hij vluchtte naar België, nadat hij werd verdacht van medeplichtigheid aan een mislukte staatsgreep in 2015. ‘Ik had het brein achter de putsch om een interview gevraagd, zoals het een goede journalist betaamt en internationale media ook deden. Dat werd blijkbaar als een misdaad beschouwd.’
Vier van onze redacteurs zitten in de gevangenis en een vijfde is al vier jaar vermist.
Antoine Kaburahe, hoofdredacteur Iwacu
Wat is de erfenis van vijftien jaar Nkurunziza?
Antoine Kaburahe: Toen hij aan de macht kwam in 2005 was er veel hoop, na meer dan twintig jaar burgeroorlog. De voormalige rebellen waren aan de macht gekomen. Maar die hoop werd niet waargemaakt: het regime beging misdaden, mensenrechtenschendingen, moorden en raakte verwikkeld in corruptiezaken. Burundi sloot zich steeds meer af van de rest van de wereld, vooral sinds 2015. Er is bijna niets over van het maatschappelijk middenveld.
Het enige goede nieuws is dat de problemen niet langer overwegend etnisch van aard zijn. Vroeger was het relatief eenvoudig: een meerderheid van Hutu’s tegenover een minderheid van Tutsi’s. Het gaat nu heel slecht met Burundi, maar dat is niet langer de centrale kwestie. Beide kanshebbers op het presidentschap zijn Hutu. Misschien is het mogelijk dat we politiek voortaan benaderen op basis van ideeën. Stel je voor dat oppositieleider Agathon Rwasa wint, zonder staatsgreep en zonder bloedbaden. Dat zou buitengewoon zijn. Veel Burundezen koesteren een enorme hoop op verandering.
Verwacht u eerlijke verkiezingen? Critici denken dat de overwinning van de kandidaat van de regeringspartij, generaal Evariste Ndayishimiye, een formaliteit is.
Kaburahe: De vooruitzichten zijn niet goed. Transparantie is een vereiste voor eerlijke verkiezingen en Burundi weigert internationale waarnemers. Verder zullen er weinig buitenlandse journalisten zijn. Radiostations BBC en Voice of America zijn verboden en ook Radio France International heeft niet langer een correspondent ter plaatse. Voor de binnenlandse media is het werk eveneens moeilijk. Vier journalisten van onze redactie zitten in de gevangenis op verdenking van ondermijning van de staatsveiligheid en een vijfde is sinds vier jaar vermist. Zijn lichaam is nooit gevonden. Het risico bestaat dat de verkiezingen volledig achter gesloten deuren plaatsvinden.
