Het kleine Costa Rica neemt een leidende rol op in de aanpak van de klimaatcrisis. Latijns-Amerika-expert Ernesto Rodriguez Amari sprak met president Alvarado op het Wereldforum voor Vluchtelingen in Genève. ‘De twee kwesties zijn met elkaar verweven.’
Daar stond hij dan, op de cover van Time Magazine, in de lijst met de 100 invloedrijkste mensen ter wereld. Carlos Alvarado Quesada, president van het kleine Costa Rica, neemt het voortouw in de aanpak van de klimaatcrisis. Begin december nam hij nog het woord op de internationale klimaatconferentie in Madrid. Later op de maand was hij aanwezig op het eerste Wereldforum voor Vluchtelingen in Genève, een organisatie van de Verenigde Naties. ‘Alles is met elkaar verweven’, vertelt Alvarado wanneer we elkaar daar treffen. ‘Politici moeten voluit voor de aanpak van de klimaatcrisis durven te kiezen. Migratie wordt nu al voor een groot deel veroorzaakt door de klimaatverandering, en dat zal er in de toekomst niet op verbeteren. Dan moet je de moed hebben om een langetermijnvisie uit te werken.’
België heeft nu een uniek voordeel om kordaat te reageren op de arrestatie van Amaya Coppens.
Europa kondigde zopas een Green New Deal aan. Costa Rica begon al in 2007 aan het ambitieuze plan om tegen 2021 klimaatneutraal te zijn. Hoe doen jullie dat?
Carlos Alvarado Quesada: Ons elektricteitsbeleid is gebaseerd op hernieuwbare energie. 99 procent daarvan is groen. De meeste energie halen we uit waterkracht, maar daarnaast ook uit wind en sinds kort hebben we ook geothermische energie afkomstig van de vulkanen. Die laatste zullen we zeker nog uitbreiden.
In 2007 hadden we natuurlijk nooit gedacht dat we vandaag zo ver zouden staan. We zijn er nog niet: onze auto’s en industrie zijn nog heel vervuilend, en ook daar moeten we belangrijke beslissingen durven te nemen. In 2019 heeft de regering een ambitieus plan opgemaakt voor de komende jaren. We maken verder de omschakeling van benzine naar elektrisch aangedreven auto’s, bussen en vrachtwagens.
Critici zullen beweren dat dit allemaal lukt voor Costa Rica omdat jullie maar 5 miljoen inwoners hebben. En ook jullie geografie werkt mee. Niet elk land heeft waterkrachtcentrales en vulkanen.
Alvarado Quesada: Natuurlijk is een groter land complexer. Maar worden belangrijke uitvindingen niet altijd eerst op kleine schaal uitgeprobeerd voordat ze wereldwijd toegepast worden? Weet u, ik heb een zoon van zes. Hij en mijn familie zijn mijn drijvende kracht. Je kunt aan politiek doen voor het geld of voor je ego – daar heeft de wereld niets aan. Of je kunt aan politiek doen uit dienstbaarheid, om een oubollig woord te gebruiken. Ethiek staat voor mij voorop. Ik wil de kloof tussen arm en rijk verkleinen, en investeren in onderwijs, gezondheidszorg en technologie. Ik wil later níét moeten horen: ‘Pa, waarom heb je niet beter je best gedaan toen je president was?’
Costa Rica heeft geen leger. De VS, Rusland en China voeren hun militaire investeringen weer op. Denkt u dat grote landen ooit uw voorbeeld zullen volgen?
Alvarado Quesada: Onze grootouders hebben dat al beslist in 1949. Wij vormen voor geen enkel land een bedreiging. Dat laat ons toe om het geld dat we al die jaren anders in het leger zouden hebben geïnvesteerd, nu aan onderwijs, gezondheid, transport en technologie te besteden. Wij geven 8 procent van ons bruto binnenlands product uit aan onderwijs – het globale gemiddelde is 5 procent. Volgens mij heeft het feit dat we geen leger hebben ermee te maken dat we dit jaar het hoogst scoorden op de Happy Planet Index.
Ik wéét dat uw lezers het utopisch zullen vinden als ik ervoor zou pleiten om overal het leger af te schaffen. Maar Costa Rica, dat het al 70 jaar zonder doet, ligt in Centraal-Amerika en dat is niet bepaald de veiligste plaats op aarde. Als wij het aankunnen, kunnen andere landen het ook.
Maar goed, dat neemt niet weg dat we nog voor grote uitdagingen staan. De grote vluchtelingenstromen vanuit Nicaragua, bijvoorbeeld. Dit jaar hebben we al 80.000 politieke en economische migranten opgevangen.
Hoe gaat uw land daarmee om?
Alvarado Quesada: Costa Rica doet veel voor die mensen, maar zonder internationaal plan redden we het niet – het is wel de bedoeling dat onze welvaart en onze veiligheid er niet aan ten onder gaan. Ik probeer de situatie positief te bekijken, maar je moet de zaken ook durven te benoemen. Maak je punt, zonder te polariseren. En bekijk de toestand – ook internationaal – niet alleen op basis van harde cijfers maar ook met menselijkheid.
Ter voorbereiding van de klimaattop in Madrid hebben we in 2018 een kleinere top gehouden in Costa Rica. Daar hebben we verschillende thema’s tegelijk behandeld. Kijk naar de problemen in de landbouw. Een van de grote drijfveren van de migratie in Centraal-Amerika is de teloorgang van de jobs in de landbouw, en die is dan weer het gevolg van grote droogte. Als we de klimaatverandering kunnen tegenhouden, zullen we ook de migratieproblemen beter kunnen beheersen.
Hoe kijkt u naar de klimaatjongeren, met Greta Thunberg voorop?
Alvarado Quesada: Je móét naar hen luisteren. Ik weet het, er zijn nog heel wat politici die zich vooral zorgen maken over de markt en die de vragen van de klimaatjongeren naast zich neerleggen. Maar vroeg of laat zullen ook zij moeten toegeven dat wie investeert in nieuwe, groene technologie ook economisch vooruit zal gaan. Meer nog: uiteindelijk zullen politici daar niet over beslissen maar de consumenten. Zij zullen duurzame producten vragen, zij willen weten waar hun kleren, smartphones en auto’s gemaakt worden, en wat de impact op het milieu daarvan is. Bedrijven zullen zich moeten aanpassen. En dát is het moment waarop politici onder druk zullen worden gezet door de bedrijven om een beleid te voeren dat een duurzame economie faciliteert.
Hoe zijn de relaties tussen Costa Rica en de Europese Unie?
Alvarado Quesada: Zeer goed, zowel politiek als economisch. Mij gaat het vooral om gedeelde fundamentele principes. Wat het Westen sterk maakt, is de rechtsstaat. Daar kijkt de rest van de wereld naar op. Ik hoor politici klagen over het populisme. Ik kan dat begrijpen, maar ik denk dat het populisme an sich niet zo’n groot probleem is, wel de kennis die de mensen aangereikt krijgen. Je moet de mensen niet onderschatten. Zij zijn ook bezorgd over wat ze rond zich zien gebeuren, ze zien ook dat de seizoenen verschuiven, dat het bij hen heel nat of net heel droog wordt. Dan moet je uitleggen wat er aan de hand is. Hoe meer kennis, hoe beter ze het populisme kunnen ontmantelen. (op dreef) In het Westen bestaan er nog principes waar niet aan getwijfeld wordt. De gelijkheid van man en vrouw, de scheiding der machten: dat is de basis van de beschaving. Die fundamenten mogen niet in twijfel worden getrokken. Dat klinkt misschien evident, maar op dit moment liggen ze onder vuur.
De Belgische studente Amaya Coppens, een prominent figuur in het verzet tegen president Daniel Ortega, moet op 30 januari voor de rechtbank in Nicaragua verschijnen. Eerder zat ze al eens negen maanden in de cel. Hoe moet België reageren op haar arrestatie?
Alvarado Quesada: België moet klare taal spreken, en daar heeft het momenteel een buitenkans toe. Jullie hebben dit jaar een plaats in de VN-Veiligheidsraad, én de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, is een Belg. Die twee instanties moeten proberen samen te werken om haar te helpen. Er is genoeg materiaal beschikbaar dat aantoont hoe zwaar de mensenrechten er geschonden worden. De politieke gevangenen in Nicaragua moeten bevrijd worden. Desnoods met Europese economische sancties.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
