President Macron: na het overwinnen, nu het besturen

Niemand hervormt op een jaartje de Franse politiek, ook Emmanuel Macron niet.

Frankrijk wordt maandag wakker met een nieuwe president, die noch socialist noch rechts-conservatief is. Alleen al dat simpele feit had niemand anderhalf jaar geleden voorspeld. De figuur van Emmanuel Macron noopt analisten en journalisten van over de hele wereld om anders te gaan nadenken over politiek. De bankier met het socialistische verleden verenigt schijnbaar links, midden en rechts. Dat hij niet Marine Le Pen is, is een cruciale factor daarin, maar toch.

Het wordt een interessant experiment, daar in Frankrijk. Om te weten hoe zwaar Macron het na de triomf zal krijgen, volstaat het om de interessante analyse in De Volkskrant van dit weekend te lezen over hoe Franse presidenten veel macht hebben, maar weinig gedaan krijgen. ‘Spanningen tussen verkiezingsbeloften en de weerbarstige werkelijkheid komen in elke democratie voor. Maar in Frankrijk zijn de beloften grandiozer en komt de verantwoordelijkheid voor de vervulling ervan neer op de schouders van één man, le président de la République‘, schrijft Peter Giesen daar. Een grondige vernieuwing van het politieke systeem zoals we dat vandaag kennen kan als grandioze belofte wel tellen.

Een sterk gewortelde democratie als de Franse kan wel tegen een stootje, natuurlijk. ‘Onze grondwet is in staat om zich aan verschillende politieke constellaties aan te passen. Ze laat fundamentele hervormingen toe. Dat is zelfs de reden van haar bestaan’, zei politicoloog Zaki Laïdi eerder al aan Knack.

Maar er is meer dan de grondwet en net daar wringt het schoentje van elk grote politieke vernieuwing: ze moet bevestigen in de praktijk van een nog steeds traditioneel politiek landschap. Macron wil het systeem veranderen, maar daarvoor zal hij hulp nodig hebben van, jawel, het systeem.

Lees ook onze analyse na de eerste ronde van de Franse verkiezingen: ‘De Franse traditionele partijen staan nog niet totaal buitenspel’

Dat begint al met de parlementsverkiezingen op 11 en 18 juni. Welke En Marche!’ers er zullen opkomen voor een parlementszitje, weet niemand. Een centrumprogramma kan dan wel mooi zijn, in de praktijk zal de parlementsfractie van En Marche! een bont allegaartje zijn van uitgerangeerde socialisten en centrumrechtse politici. Nog erger wordt het wanneer een andere partij dan die van Macron de meerderheid krijgt, het zogenaamde cohabitation-scenario. Ook een coalitieregering is mogelijk.

Daar komt bij dat de overwinning van Macron Le Pen en haar Front National niet zal wegvegen. Waarnemers verwachten dat Le Pen veel zetels in de Assemblée zal veroveren, waarmee ze hard en ongenadig zal inbeuken op de centrist Macron. Hij zal meer dan eens warm en koud blazen over de thema’s waar Le Pen profijt uit haalt – immigratie, identiteit en Europa.

En dan zijn er nog de kiezers van Le Pen én het kwart van de Fransen dat vandaag niet is gaan stemmen. Aan beiden zal Macron een flinke kluif hebben, vooral omdat lang niet iedereen de voormalige minister van Economie ziet als de systeemrevolutionair die hij beweert te zijn. Daar komt nog bij dat zijn economische en eurofiele programma op maat van de bedrijven en de elite gesneden, maar minder op die van arbeiders in het noorden en noord-oosten van Frankrijk, waar de werkloosheid nog steeds hoog ligt én waar velen in de eerste ronde Front National stemden.

De lakmoesproef van de politieke beeldenstormer zit hem niet in het verkiezingen winnen, maar in het besturen, het compromissen sluiten én het verder ontwikkelen van de vernieuwing. Dat geldt eens te meer in Frankrijk, een land dat bol staat van het decorum en de traditie en waar de president nog steeds een beetje de Zonnekoning is. Vanaf vandaag draagt die Zonnekoning wel een grijze hoodie, het uniform van En Marche! Of die past bij de pracht en praal van het Elysée? Dat zien we dan weer binnen vijf jaar. Plus est en vous, monsieur Macron.