De Poolse premier Mateusz Morawiecki lijkt niet van plan de controversiële hervorming van het gerechtelijk apparaat in zijn land terug te draaien.
‘Elke lidstaat heeft het recht om het eigen gerechtelijk apparaat te hervormen in lijn met de eigen tradities’, zei de Pool woensdagochtend in het Europees parlement in Straatsburg. ‘De nationale identiteiten respecteren is één van de grote waarden van de EU.’
Mateusz Morawiecki kwam het Europees parlement woensdag – in navolging van onder meer de Belgische premier Charles Michel en de Nederlander Mark Rutte – toespreken over zijn visie op de toekomst van Europa. Maar het debat ging vooral over de controversiële hervormingen die zijn regering heeft doorgevoerd in het gerechtelijk apparaat. Veel parlementsleden zetten een zwart bordje met de woorden ‘Rule of Law’ op hun bureau, als signaal aan de PiS-regering van Morawiecki.
De Europese Commissie heeft onder meer problemen met de gedwongen pensionering van een derde van de rechters van het Hooggerechtshof, door de pensioenleeftijd te verlagen van 70 naar 65 jaar. Ook de nieuwe bevoegdheid van de justitieminister om voorzitters van rechtbanken te ontslaan en het mandaat van rechters op pensioengerechtigde leeftijd te verlengen, kan voor de Commissie niet door de beugel.
Ze lanceerde daarom voor het eerst de zogenaamde ‘artikel 7-procedure’, die uiteindelijk kan uitmonden in een opschorting van het Poolse stemrecht in de Europese ministerraden. Ook het Europees parlement drukte al verschillende keren zijn bezorgdheid over de hervormingen uit.
De rechts-conservatieve PiS-regering van Morawiecki krijgt in principe nog tot de bijeenkomst van de ministers van Europese Zaken later deze maand de tijd om op haar hervormingen terug te keren. Dan beslist vicevoorzitter van de Commissie Frans Timmermans over “de volgende stappen” in de procedure.
De Nederlander spoorde de Polen eind vorige maand tijdens een hoorzitting met de EU-ministers van Europese Zaken al aan om meer toegevingen te doen dan tot nog toe al gebeurden. Maar de Poolse premier lijkt niet van plan om in te binden. ‘Ons continent is gestoeld op verschillende nationale identiteiten, en die respecteren is één van de grote waarden an de EU. Elk land heeft het recht om het eigen gerechtelijk apparaat te hervormen in lijn met de eigen tradities’, benadrukte hij in Straatsburg.
De Pool ontkende ook dat de hervormingen de rechtstaat ondermijnen. ‘Rechters zijn nu onafhankelijker dan voorheen. We maken ons los van de restanten van het communisme. Jullie moeten je beter informeren vooraleer uitspraken te doen’, fulmineerde hij. Volgens Recht en Rechtvaardigheid (PiS) stammen veel van de oudere rechters nog uit de communistische periode.
De Poolse regering besliste gisteren/dinsdag nog om 27 van de 72 rechters van het Hooggerechtshof vervroegd met pensioen te sturen, zoals gepland. Duizenden Polen kwamen daarna op straat om te protesteren tegen die beslissing. Ook de voorzitster van het Hooggerechtshof, Malgorzata Gersdorf, is 65 en moest dus in principe met pensioen, maar zij weigert en kwam woensdagochtend gewoon opdagen. ‘Ik doe dit om de rechtstaat te verdedigen en om aan te tonen dat er grenzen zijn aan de schending van de grondwet’, verklaarde ze aan de tientallen betogers voor het gebouw. Intussen hebben 16 van de 27 met pensioen bedreigde rechters Pools president Andrzej Duda officieel om een uitzondering gevraagd.
