Politieke partijen die met hun standpunten buiten de lijntjes kleuren, kunnen wel degelijk een gevoelige snaar kunnen raken bij de bevolking

‘De laatste jaren zouden ons geleerd moeten hebben dat politieke partijen die met hun standpunten buiten de lijntjes kleuren er wel degelijk een gevoelige snaar kunnen raken bij de bevolking’, schrijft Matthias Somers (SP.A) naar aanleiding van de ‘verrassende’ overwinning van Jeremy Corbyn als nieuwe Labour-leider.

Een complete verrassing is het moeilijk te noemen wanneer al wekenlang wordt aangekondigd dat Corbyn voor de complete verrassing zal zorgen, en toch: de manier waarop deze underdog in de verkiezing voor het leiderschap van Labour de vloer aanveegde met het verzamelde establishment binnen en buiten de partij door reeds in de eerste ronde met de vingers in de neus en met een voorsprong van liefst veertig procentpunten op zijn dichtste achtervolger verkozen te raken, komt als een complete verrassing. Vóór deze verkiezingen had nauwelijks iemand van hem gehoord; in de loop van deze verkiezingen werd hij door partijprominenten en media weggezet als haast een schertsfiguur. En toch wist hij de tegenstand te verpletteren.

Bij nogal wat opponenten van Labour is dit aanleiding tot nauwelijks verholen anticiperend leedvermaak: “Kijk eens hoe vrolijk links zichzelf de vernieling inrijdt! Met dit karikatuur van oud-links aan het hoofd, met deze miscast recht uit de grijze jaren 1970 als leider van de oppositie, zijn wij Conservatieven in 2020 verzekerd van een derde verkiezingsoverwinning op rij. Laat aanrukken die champagne! Zet in de conga!”

Ik heb hier niets te zeggen over zin of onzin van Corbyns verkiezingsplatform; ik denk er het mijne van, maar dat is niet het onderwerp van deze bijdrage. Eerder wil ik een aantekening maken bij die reactie op zijn verkiezing tot leider van Labour: Doe nog maar rustig met de champagne.

Feest in conservatief Verenigd Koninkrijk

De kans dat Corbyn zichzelf vroeg of laat tegenkomt in een donkere hoek met enkel nog een handvol trouwe volgelingen, maar verder door God en alleman verlaten, is inderdaad niet onbestaande. De kans dat hij bij de volgende verkiezingen, als hij ondertussen nog niet ten onder is gegaan in een coup, de partij naar een historische nederlaag leidt, is, opnieuw, niet onbestaande. En dus: feest in conservatief Verenigd Koninkrijk.

Anderzijds: als Corbyn zogezegd compleet onverkiesbaar zou zijn, wat dan te zeggen over de eminent verkiesbare tegenstanders die er met hun door media en *pundits* zo geliefde bordkartonnen persoonlijkheid -een teken van verantwoordelijkheidszin?- niet eens in slaagden om leden en sympathisanten van Labour te overtuigen? Maar vooral: let in al uw vertrouwen op de onverkiesbaarheid van Corbyn op voor hubris.

Weldenkend Westminster heeft bepaald dat de muren van het Vereningd Koninkrijk alleen maar grijs kunnen zijn en ook alleen maar grijs zullen zijn. De enige discussie die dan nog rest, is welk type grijs. Een opwindend schouwspel: politici van meerderheid en oppositie die boos met de verfborstel zitten te zwaaien naar elkaar, elk ervan overtuigd dat hún grijs het mooiste grijs is, de enig mogelijke kleur voor deze muur. En politieke commentatoren die luid meediscussiëren, dat het toch voor elk weldenkend mens duidelijk is dat dít grijs veel beter past op deze muur dan dát grijs. Toen Ed Milliband het aandurfde zijn verfborstel in een pot verf te dippen waar onder het grijs door een roze schijn viel te bespeuren, schudde men eens het hoofd en lachtte men besmuikt. En plots is daar Corbyn. Voor hem geen in grijze verf gedoopte verfborstels, hij kwakt de rode verf zó tegen de muur. Compleet onaanvaardbaar. Waanzin. Een teken dat de arme man dringend gecolloqueerd dient te worden. En toch goed voor een massa stemmen.

De laatste jaren zouden ons geleerd moeten hebben dat politieke partijen die met hun standpunten buiten de lijntjes kleuren er wel degelijk in kunnen slagen een gevoelige snaar te raken bij de bevolking. Hun programma wordt dan wel weggezet als onaanvaardbaar (en meer dan eens terecht), maar telkens dit gebeurt, creëert dit voor deze non-conformistische politici een nieuwe gelegenheid om zich tot het volk te keren en hen toe te spreken: “Zie hoe de elite denkt over wat u denkt. Wat u denkt is voor hen compleet onaanvaardbaar, verwerpelijk, niks om rekening mee te houden. Ú bent voor hen niks om rekening mee te houden.” – En wie kan beweren dat er geen grote groep is die, al dan niet terecht, zal instemmen met die woorden, en zich bevestigd weet in wat hij al denkt, nl. dat de politieke kaste geen rekening wenst te houden met hem en met zijn wensen, dat hij voor ‘die politiekers’ niet meer is dan een lastige vlieg die hen stoort in hun drukke bezigheden waarin het eigenbelang van de opportunistische politieker zoveel zwaarder doorweegt dan het algemeen belang?

Er zijn zoveel mensen die zich het slachtoffer weten van politics as usual: voor de ene betekent dat de uitverkoop van het land aan ‘het grootkapitaal’, voor de andere de uitverkoop van het land aan ‘al die vreemden’ – en elk van hen zal in elke beleidsdaad de bevestiging zien dat met hem en met zijn mening weer maar eens geen rekening wordt gehouden: ‘ze’ kijken op ons neer. Net zoals dat volk dat zich zo het slachtoffer voelt van een politieke kaste die met hen geen rekening lijkt te houden zich daarin bevestigd weet wanneer een politicus die wél hun mening vertolkt, meteen wordt uitgespuwd door de rest van het politieke veld: ‘ze’ kijken op ons neer.

Zal het verbazen wanneer zo’n politicus er toch in slaagt een massa stemmen te halen, ondanks het feit dat hij door het weldenkende land als een schertsfiguur wordt beschouwd, als hij al niet een gevaarlijk sujet is? Corbyn lijkt met zijn campagne erin geslaagd te zijn een stem te vinden die gehoord moest worden. Die stem kan wat schril klinken, maar het zou een vergissing zijn te denken dat hij sowieso zal verstommen simpelweg door hem weg te lachen of te ridiculiseren (wat nog niet wil zeggen dat men instemmend moet meebrullen).

Als Syriza razendsnel van minigroupuscule kon uitgroeien tot massabeweging, als de ene na de andere populistische partij de Nederlandse politiek op stelten kan zetten, als Marine Le Pen het presidentschap in Frankrijk al kan ruiken – waarom zou het dan onmogelijk zijn dat Corbyn zijn zegetocht in de Britse politiek verderzet? Laat die champagne voorlopig dus maar staan, beste Conservatives, en hou rekening met die stem.