Nu er nieuwe verkiezingen komen, houdt Turkije de adem in. De Turkse Verkiezingsraad besliste gisteren dat de uitslag van de verkiezingen in Istanbul ongeldig was, en dat er opnieuw gestemd moet worden. Een opsteker voor president Erdogan, die de teleurstellende uitslag voor zijn AK-partij in twijfel trok. De komende anderhalve maand belooft een campagne te worden waarin alles uit de kast zal worden gehaald.
Istanbul moet op 23 juni opnieuw naar de stembus. Dat besliste de Turkse Verkiezingsraad gisteren. De regerende AK-Partij van president Erdogan had nieuwe verkiezingen gevraagd omdat er sprake zou zijn van georganiseerde fraude. De oppositiepartijen spreken van een ‘openlijke dictatuur’ en een ‘civiele staatsgreep’. In het hele land borrelt sociale, politieke en economische onrust onder de oppervlakte.
De uitslag van de lokale verkiezingen van 31 maart kwam voor velen als een verrassing. Hoofdstad Ankara en economisch hart Istanbul glipten tussen de vingers van de regerende AK-Partij. Eindbalans? Oppositiepartij CHP heeft bijna alle grote Turkse steden in handen. Maar volgens de partij van Erdogan verliep de stembusgang in Istanbul oneerlijk. Gisterenavond volgde de Turkse Hoge Verkiezingsraad die redenering.
Dat de AKP net de uitslag in Istanbul contesteerde is geen toeval. Niet alleen is Istanbul de thuisstad van Erdogan, het is ook zijn machtsbasis. Al vijfentwintig jaar is de regerende Partij van Gerechtigheid en Rechtvaardigheid (AKP) aan de macht in de metropool van zestien miljoen inwoners. Het nipte verlies – veertienduizend stemmen op een totaal van tien miljoen – was een bittere pil en een gevoelige klap.
‘Civiele staatsgreep’
De Verkiezingsraad, die gedomineerd wordt door de AKP, volgde met zeven tegen vier stemmen de aantijgingen van Erdogan en zijn partij. Volgens hen zouden niet alle voorzitters en leden van kiesbureaus voldoen aan de wettelijke criteria.
Oppositiepartij en winnaar van de verkiezingen, CHP, was in alle staten. ‘Dit systeem dat de wil van het volk overstemt en de wet negeert, is noch democratisch, noch legitiem’, zei CHP-vicevoorzitter Onursal Adiguzel op Twitter. MeralAksener, de voorzitster van de IYI-partij en verkiezingspartner van de CHP, had het over een ‘civiele staatsgreep’. Ook oppositiekrant Birgün spreekt van een ‘coup’. Cumhuriyet, de bekendste oppositiekrant, ziet een ‘historische schande voor de Turkse democratie’.
Maar Ekrem Imamoglu, de CHP-burgemeester van Istanbul die maandagavond zijn sjerp moest inleveren, maakt zich sterk. ‘De nieuwe verkiezingen zullen geen effect hebben op het resultaat. We zullen nog meer steun krijgen.’ CHP-voorzitter Kemal Kiliçdaroglu klinkt al even zelfverzekerd. ‘Niemand hoeft zich zorgen te maken. Er liggen mooie dingen in het verschiet.’
Opgestroopte mouwen
Ook de internationale reacties bleven niet uit. Volgens Kati Piri, Europarlementariër en Turkije-rapporteur in het Europees Parlement eindigt hiermee de geloofwaardigheid van democratische verkiezingen in Turkije. Hoge Vertegenwoordiger Federica Mogherini en Commissaris Johannes Hahn verwachten dat de Turkse autoriteiten internationale verkiezingsobservatoren zullen uitnodigen voor de nieuwe stembusgang. Ook Thorbjørn Jagland, Secretaris van de Raad van Europa, waar Turkije lid van is, benadrukt dat de voorwaarden voor vrije en eerlijke verkiezingen vóór de verkiezingsdag moeten worden gecontroleerd, niet daarna.
Het Turks ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde alvast op die internationale aandacht. ‘Iedereen moet deze wettelijke gegronde beslissing respecteren’, klinkt het in een persbericht. ‘We accepteren geen politiek gemotiveerde kritiek door sommige buitenlandse stemmen.’
Turkije lijkt zich klaar te maken om opnieuw in campagnemodus te gaan. Maandagavond nam CHP-kandidaat burgemeester Imamoglu alvast vurig het woord in een wat zijn achterban een ‘historische speech’ noemt. Met opgestroopte mouwen riep hij op om de hoop niet te verliezen. ‘Alles komt goed’, zei hij waarop zijn woorden wereldwijd trending waren op Twitter #HerseyGuzelOlacak. Ook zei hij ‘zich niet te laten doen in een gevecht’.
Lynchpartij
Dat laatste zou wel eens letterlijk kunnen genomen worden. Enkele weken geleden ontsnapte oppositieleider Kiliçdaroglu ei zo na aan een lynchpartij. Tijdens een begrafenis van een jonge soldaat werd de man aangevallen door enkele woedende dorpelingen die werden opgehitst door een AKP’er. De partijvoorzitter incasseerde rake klappen, moest schuilen in een huis – waarop de menigte opriep om die plat te branden. Uiteindelijk werd hij geëvacueerd door veiligheidstroepen.
Verschillende Turkse opiniemakers wezen naar AKP en Erdogan die de oppositie ervan beschuldigen banden te hebben met de terroristische PKK. De aantijgingen worden niet hardgemaakt maar zeker is dat deze retoriek de achterban al sinds de verkiezingsuitslag van eind maart opzweept.
Nu er nieuwe verkiezingen komen, houdt Turkije de adem in. Na de beslissing van maandag kwamen in Istanbul al mensen op straat. Op verschillende plaatsen sloegen mensen op potten en pannen en riepen ze op tot gerechtigheid.
En dat de beslissing de noodlijdende economie geen goed doet, is een open deur. Sinds de aankondiging voor nieuwe verkiezingen, verloor de lira 2,7 procent aan waarde. Pijnlijk voor een munt die vorig jaar al dertig procent in waarde daalde. Sinds begin dit jaar is de lira opnieuw met meer dan veertien procent naar beneden gedoken.
Stevige knauw
Maar dat Istanbul opnieuw naar de stembus moet, verandert niets aan deze vaststelling: Erdogan verliest zijn stedelingen. Vriend en vijand zien de belabberde staat van de economie als een van de hoofdredenen. Zelfs voor de aankoop van basisproducten als brood, melk, kaas, groenten en fruit moeten velen twee keer nadenken. De inflatie bedraagt twintig procent.
‘Als ajuinen, een basisproduct in de Turkse keuken, hier plots bijna een euro per kilo kosten, dan weet je hoe laat het is’, zegt een Turkse chauffeur. Daar speelde de oppositie de laatste maanden handig op in. Tijdens de campagne riepen ze meermaals op om in het stemhokje aan de economie te denken. Erdogan zelf haalde alles uit de kast. Tot het uitdelen van goedkope groenten en fruit in volle campagneperiode. Ook minister van Economie – en schoonzoon van – Berat Albayrak hield de laatste maanden de succescommunicatie hoog. Maar een optimistische minister van Economie maakt niets uit als de consument amper verschil merkt.
Vlucht en hotel terugbetaald
Het is afwachten wat de nieuwe stembusgang van 23 juni in Istanbul brengt. De komende anderhalve maand brengt ongetwijfeld een campagne waar alles uit de kast zal worden gehaald. Ook een militaire operatie in Noord-Syrië tegen de Koerdische YPG, is niet uit te sluiten. Daar is al even sprake van en zou de islamitisch-nationalistische achterban van Erdogan en co plezieren en dus naar het stemhokje duwen.
Hoewel in Turkije geen stemplicht geldt, kreeg het democratisch recht om te stemmen gisteren en vandaag steun uit onverwachte hoek. Luchtvaartmaatschappij Pegasus liet weten dat reizigers die een vlucht boekten op 23 juni, die gratis terugbetaald krijgen. Ook heel wat hotels communiceerden dat reservaties rond die datum teruggetrokken en terugbetaald worden.
Iedereen beseft dat diegene met macht in de grote steden, ook de nationale wind in zijn richting kan laten draaien. Ook Erdogan weet dat maar al te goed. Voor hij president werd, was hij jarenlang zelf burgemeester van Istanbul. En wat als Imamoglu Istanbul straks toch verliest? Sowieso is hij het gezicht van de oppositie geworden – jong, ambities en even welbespraakt als Erdogan. En misschien straks – in 2023 – zijn uitdager voor de presidentsverkiezingen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
