Duizenden Polen hebben woensdagavond in een honderdtal steden betoogd tegen een wetsvoorstel dat rechters zou sanctioneren die zich kanten tegen de omstreden gerechtelijke hervormingen.
Het Poolse Hooggerechtshof had dinsdag nog gewaarschuwd tegen het wetsvoorstel dat de regerende conservatieven in het parlement hadden ingediend. Volgens het Hof dreigt het voorstel op termijn te leiden tot een Poolse exit uit de Europese Unie.
De Poolse machthebbers stellen het voorstel voor als een manier om chaos te vermijden in het Poolse gerechtelijke systeem. De oppositie daarentegen zegt dat de chaos net het gevolg is van de hervormingen die door de Europese Commissie bekritiseerd worden.
‘We leven in een tijd waarin we niet alleen door het slijk worden gehaald, maar ook monddood worden gemaakt, in de beklaagdenbank worden geplaatst, er wordt geprobeerd om ons in de gevangenis te stekken. Als dit wetsvoorstel erdoor raakt, dreigt dat te lukken’, zei rechter Igor Tuleya, aan duizenden betogers in Warschau. Tuleya is het gezicht van het verzet van de rechters tegen de omstreden hervormingen van de conservatieve partij PiS.
Het Hooggerechtshof publiceerde dinsdag een commentaar van veertig pagina’s over het wetsvoorstel. Het voorstel is ‘een poging om rechters te dwingen (…) om alle reguleringen goed te keuren die gestemd zijn door de meerderheid die aan de macht is’, ook al meent de rechter dat die ‘niet in overeenstemming is met de hogere rechtsregels’.
De tekst legt sancties op, in het ergste geval zelfs uitsluiting, voor rechters die de benoeming van een andere rechter wettelijk op losse schroeven zouden zetten. Hetzelfde geldt voor ‘activiteiten met een politiek karakter’ of activiteiten ‘die het goed functioneren van het gerechtelijk systeem kunnen schaden’.
Het Hooggerechtshof noemt het ‘zeer waarschijnlijk’ dat de tekst, van zodra die goedgekeurd is, tot een Europese procedure zou leiden omdat Polen zijn verdragsverbintenissen niet zou naleven. Op langere termijn zou dat zelfs noodgedwongen leiden tot een exit uit de EU.
