‘Plots zaten de Democraten in hetzelfde kamp als president Trump, bien étonnés’

‘De Republikeinse Partij is na de nederlaag van Trump op zijn zachtst gezegd verdeeld, en zoekt naar een nieuwe positie in het politieke landschap’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Het is een raar einde van een buitenissig presidentschap: in het maandenlange politieke debat om de Amerikaanse bevolking meer coronasteun te geven wilde Donald Trump vorige week niet 600 maar 2000 dollar uitdelen aan de Amerikaanse belastingbetaler, in de vorm van een cheque. Plots zaten de Democraten in hetzelfde kamp als president Trump, bien étonnés. De Democraten vonden die 2000 dollar een uitstekend idee. Zelfs Bernie Sanders, de naar Amerikaanse normen zeer linkse senator van Vermont en een rabiate tegenstander van Trump, stipte aan dat de president in dit debat het gelijk aan zijn kant had. Sanders benadrukte de penibele toestand van ’tientallen miljoenen arbeidersgezinnen’.

Maar de Republikeinse senatoren gingen niet mee in de plannen van hun president. De voorzitter van de Senaat, de Republikein Mitch McConnell, zorgde er hoogstpersoonlijk voor dat het bij 600 dollar zou blijven, zeer tegen de zin van Trump in. McConnell en andere Republikeinse senatoren vrezen dat het meer dan drie keer duurdere voorstel van Trump het gat in de begroting veel te groot zou maken. Het is een voorproefje van hoe de klassieke begrotingsorthodoxie, die door de epidemie tijdelijk in de koelkast moest, overal ter wereld snel terug kan komen zodra de epidemie kan worden ingedijkt.

De beslissing van McConnell resulteerde in een zoveelste scheldtirade van Trump, die in een videoboodschap de ‘belachelijk’ lage som van 600 dollar op de korrel nam. Dat gebeurde bovendien in de aanloop naar de cruciale verkiezingen in de staat Georgia deze week, die bepalen of de Democratische president Joe Biden ook de Senaat in handen kan krijgen. Dat de Republikeinen vlak voor die belangrijke verkiezingen een royale cheque tegenhouden, kan een invloed hebben op de uitslag, ook al hebben de twee Republikeinse kandidaat-senatoren in Georgia zich voorstanders van de 2000 dollar getoond. De Republikeinse Partij is na de nederlaag van Trump op zijn zachtst gezegd verdeeld, en zoekt naar een nieuwe positie in het politieke landschap.

Ook elders in de wereld zal blijken dat de afbouw van overheidssteun veel moeilijker zal verlopen dan het politieke debat over de stimuli zelf, dat amper gevoerd is. In veel landen heeft de epidemie bedrijven kapotgemaakt en werknemers op straat gezet, ook al konden enorme steunpakketten van de overheid veel erger voorkomen. Maar iedereen weet dat er nog een golf van faillissementen en werkloosheid op komst is, zodra de overbruggingskredieten, de technische werkloosheid en andere overheidssteun wegvallen. En dan komt de discussie over de begrotingstekorten en de staatsschuld sowieso weer op tafel, hoe laag de rente ook moge blijven.

In de noodopvang bij een ramp speelt politieke ideologie slechts een beperkte rol. Bij het afbouwen van de steun komen die ideologische verschillen terug, with a vengeance. In het Verenigd Koninkrijk kregen we al een voorsmaakje met de ideeën van minister van Financiën Rishi Sunak, die zo snel mogelijk de begroting opnieuw onder controle wil krijgen, als het moet met besparingen op de overheidsuitgaven voor de ambtenarij en de sociale zekerheid. Premier Boris Johnson vermijdt voorlopig angstvallig het woord ‘austerity’ en zijn minister houdt zich nog even in. Sunak zal pas begin maart zijn definitieve plannen communiceren. In Nederland, toch ook een land dat goed op de centjes let, loopt het niet zo’n vaart. Afgelopen weekend zei Klaas Knot, de president van de Nederlandse nationale bank, dat de overheid de steunmaatregelen nog een tijd – misschien wel jaren – moet volhouden. Zelfs als het virus onder controle is, moet de hulp blijven komen, zodat de economie zich helemaal kan herstellen.

In eigen land zijn er weinig politici die nu al over pijnlijke maatregelen na de coronacrisis praten, ook al zullen er zo goed als zeker zowel besparingen als extra belastingen komen. We hebben het nog veel te druk met het virus zelf, en met de haperende vaccinatieprogramma’s. Maar ook in België wordt het een discussie op het scherp van de snee. We kunnen alleen maar hopen dat de bollebozen op de kabinetten en in de administratie nu al de budgettaire spitstechnologie aan het voorbereiden zijn, zodat de steun terechtkomt waar hij moet terechtkomen en menselijk leed zo veel mogelijk wordt vermeden. Het is een enorme kans, maar ook een grote uitdaging voor Thomas Dermine, de wonderboy van de PS, onze staatssecretaris voor Relance.