Paus bezoekt voor het eerst de christenen in Marokko: ‘Er is tolerantie, maar we willen meer’

Archiefbeeld van de kathedraal in Rabat. © reuters
Willemijn de Koning
Willemijn de Koning Freelancejournaliste

Komend weekend bezoekt paus Franciscus voor het eerst Marokko. Maar wie zijn de christenen in het land, waar de islam de staatsreligie is?

Dit weekend verwacht Marokko de paus. Zijn bezoek moet het samenleven tussen moslims en christenen verbeteren. Marokko heeft het hier vooral over buitenlandse christenen, terwijl in het land ook Marokkaanse christenen wonen.

Pilaren poetsen

Tientallen Marokkanen werken hard om de kathedraal in Rabat mooi te maken voor het bezoek van de paus aanstaande zondag: de één poetst de pilaren, de ander veegt de grond en weer een ander haalt een beeld uit het plastic. ‘Nee hoor, het is geen probleem dat wij moslims zijn. Want wij doen gewoon ons werk’, klinkt het bij de werkers.

Paus bezoekt voor het eerst de christenen in Marokko: 'Er is tolerantie, maar we willen meer'
© Belga Image

Moslims in Marokko leven vredig samen met de christenen in het land. Marokko schat het aantal op zo’n 1 procent van de bevolking oftewel 30.000 christenen, waarvan 1/3 protestants en de rest katholiek is. Marokko heeft het hier alleen over buitenlanders; Fransen – Marokko was 44 jaar een Frans protectoraat -, maar ook Spanjaarden en andere buitenlanders die (tijdelijk) in het land verblijven. Dit aantal heeft altijd gefluctueerd: na de onafhankelijkheid was het een stuk lager, omdat veel buitenlandse christenen Marokko verlieten. In de jaren negentig nam het door de komst van Afrikaanse studenten weer wat toe en de laatste vijf jaar stijgt het weer, nu veel Afrikanen zich door aangepaste regels vestigen in het land dat ze eerst zagen als doorgangsland naar Europa. Deze toestroom heeft de christelijke gemeenschap vergroot met vooral Nigerianen, Kaapverdianen en Senegalezen. De laatste groep is enorm jong wat de gemiddelde leeftijd van de gemeenschap nu brengt op zo’n 35 jaar.

‘We zijn één grote familie’, aldus een Nigeriaanse christen die al dertien jaar in Marokko leeft. Hij komt net van de Engelse zondagsmis in Rabat en staat zoals alle bezoekers na te kletsen. Hij kan zijn geloof naar eigen zeggen vrij beleven. ‘Marokko is een goed land en het geeft niets om religie.’

Staatsreligie

Marokko doet zijn best om over te komen als een tolerant land naar andere religies dan zijn staatsreligie, de islam. Naast de ongeveer vijftig kerken en vijftien katholieke scholen die het land rijk is, heeft het sinds zes jaar een christelijk instituut: Al Mowafaqa, dat ‘akkoord’ betekent. Het instituut geeft onderwijs over verschillende religies en onderdak om bijeen te komen, maar geeft de overheid ook een kans om de bezoekers in de gaten te houden. Het land monitort graag alle bedreigingen tot de staatsveiligheid en -religie. Zo staat er drie jaar celstraf op het bekeren van andersgelovigen en dat is geen loos dreigement: in 2010 zette Marokko minstens zeven buitenlandse christelijke families uit onder deze wet. Alles om de Marokkanen moslim te houden. Kinderen die in Marokko geboren worden, zijn standaard moslim als hun vader dat is. Als je trouwt, teken je een document waarin je zegt moslim te zijn. Je kunt wel zelf de islam de rug toe keren.

Officieel laat het Noord-Afrikaanse land christenen hun geloof beoefenen, maar er zijn geen missen in het Arabisch en Marokkaanse christenen klaagden regelmatig dat de politie hen oppakt voor verhoor en intimidatie.

Er zijn dan ook Marokkaanse christenen; volgens henzelf enkele tienduizenden. Het precieze aantal is niet bekend omdat Marokko er niet mee te koop loopt. Officieel laat het Noord-Afrikaanse land hen hun geloof beoefenen, maar er zijn geen missen in het Arabisch en Marokkaanse christenen klaagden regelmatig dat de politie hen oppakt voor verhoor en intimidatie. Dus verstoppen ze zich. In de kerk komen ze zelden. ‘Ze zijn welkom’, aldus de Nigeriaanse christen. ‘Maar ze komen hier niet vaak, want ze schamen zich.’

Een Marokkaanse vrouw die zich bekeerd heeft tot het christendom houdt een gebedsboek op schoot in een huis dat als kerk gebruikt wordt in Rabat.
Een Marokkaanse vrouw die zich bekeerd heeft tot het christendom houdt een gebedsboek op schoot in een huis dat als kerk gebruikt wordt in Rabat.© Reuters

De laatste tijd laten Marokkaanse christenen zich steeds meer zien. Twee jaar geleden trokken ze publiekelijk aan de bel om meer rechten te vragen. Ze kregen behoorlijk wat media-aandacht, en er volgde zelfs een reactie van mensenrechtenorganisaties, maar daarna bleef het stil. Nu de paus op bezoek komt, proberen ze het opnieuw.

Gestolen bijbel

Ze vragen nogmaals om meer rechten – dit keer in een open brief aan de paus. ‘Als ik wil trouwen, moet ik een formulier tekenen waarop staat dat ik moslim ben. En mijn kinderen moet ik een Arabische naam geven en zij zullen op Marokkaanse openbare scholen Islamitisch onderwijs krijgen. We willen volgens onze tradities kunnen trouwen en onze kinderen opvoeden’, aldus Zouhair.

Hij kwam in aanraking met het christendom toen hij tien jaar was. Zijn broer was bekeerd tot het christendom, waarop zijn vader hem sloeg. ‘Ik was bang dat hij naar de gevangenis zou gaan of mijn familie hem zou vermoorden.’ Aanvankelijk verstootte zijn familie Zouhairs broer, maar na twee jaar miste zijn moeder hem zo erg dat de familie hem weer in haar hart heeft gesloten. De interesse van Zouhair was gewekt en hij stal zijn broers bijbel. ‘Dit was het enige boek over het christendom dat ik had. Hoe meer ik me erin verdiepte, hoe meer vragen ik had over de islam. Bijvoorbeeld over hoe Mohammed zo gewelddadig kon zijn en met een 7-jarige kon trouwen. Mijn vader, imam van beroep, antwoordde dat hij de profeet was en dat daarom kon doen. Dat was niet bevredigend. In de Bijbel vond ik meer liefde.’

Bidden als slaaf

Op 16-jarige leeftijd ging Zouhair studeren en zijn broer hielp hem aan een kamer bij zijn christelijke vrienden. ‘We discussieerden elke dag over het geloof. Op een gegeven moment was ik het zat en liet ik het hele geloof achter me, maar dat gaf een leegte. Mijn huisgenoten vierden kerst en nodigden me uit. Toen ik veertig mensen zag, begreep ik pas dat mijn broer en huisgenoten niet de enige Marokkaanse moslims waren die tot het christendom waren bekeerd. Het voelde als een familie dat samen bad – ook mannen en vrouwen. Terwijl ik bij de islam meer het gevoel had dat we als een slaaf afzonderlijk tot God baden.’ Op 19-jarige leeftijd bekeerde hij zich tot het christendom. ‘Toen ik het mijn moeder vertelde, schaamde ze zich, want ik was haar zesde kind dat christen werd. Mijn vader had er nog meer moeite mee. We hielden een goede relatie, maar konden niet over religie praten.’

Van vrienden krijgt Zouhair negatieve of ontkennende reacties. ‘Sinds we meer in de openbaarheid zijn getreden, gaat het beter. Marokkanen weten dat we bestaan en tolereren ons meer en meer. De politie arresteert ons bijna niet meer: ik ben twee jaar geleden voor het laatst meegenomen voor ondervraging.’

Zouhair gaat alleen naar de mis bij anderen thuis ‘want kerken hier zijn voor buitenlanders. Ik ben daar alleen te gast, ik mag niet mee zingen.’ Cristóbal López Romero, aartsbisschop van Rabat, ontkent dit. ‘Ze zijn welkom, maar ze zijn nooit naar me toegekomen. Bijna 12.000 Marokkanen genieten hier katholiek onderwijs, dat bewijst dat het wel degelijk kan.’

Waarschijnlijk heeft de koning de paus alleen uitgenodigd voor de politieke show en verandert daarna weinig tot niets voor ons.

De reactie van Zouhairs omgeving staat symbool voor hoe moslims over het algemeen met christenen in Marokko omgaan – zolang er niet over gepraat wordt, wordt het getolereerd. ‘Er is tolerantie, maar we willen meer. We moeten vrienden worden’, zegt Romero. ‘We willen samenwerken in het opvangen van migranten, de promotie van mensenrechten en in het onderwijs.’ Hij hoopt dat het bezoek van de paus daarbij kan helpen.

Zaterdag 30 en zondag 31 maart zal hij Rabat en de omgeving bezoeken. Hij ontmoet de koning en geeft samen met hem een toespraak aan het volk, gaat langs de imamschool en een organisatie die migranten helpt en geeft een grote mis.

‘Het is speciaal dat hij naar een moslimland komt. Zo zegt hij dat hij ons niet vergeten is, en we allemaal broeders zijn’, zegt een christen uit Washington na de Engelstalige zondagsmis in Rabat. ‘Ook al ben ik niet zo ‘diehard’ katholiek, ik ga wel’, vult haar dochter aan. ‘Want het is net als het ontmoeten van de koning.’ Het enthousiasme is te zien in de vraag naar toegangskaartjes: kerken hebben er al zevenduizend weggegeven. ‘We zijn overweldigd door het enthousiasme. We zijn allemaal enorm verheugd’, aldus de pastoor Daniel Nourissat in Rabat.

Maar niet alle Marokkaanse christenen zijn even optimistisch. ‘We hebben de brief geschreven, dus wie weet’, zegt Zouhair hoopvol. ‘Maar waarschijnlijk heeft de koning de paus alleen uitgenodigd voor de politieke show en verandert daarna weinig tot niets voor ons.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content