Hoe sterk staat de Britse premier Theresa May nog binnen haar eigen Conservatieve partij? Dat wordt de hamvraag bij het partijcongres van de Tories dat aanstaande zondag van start gaat in Birmingham.
May keerde onlangs van een kale reis terug van de informele EU-top in het Oostenrijkse Salzburg. Ze had er gehoopt op rugdekking voor haar felbevochten plan dat in juni op haar landgoed Chequers tot stand was gekomen om de brexit in goede banen te leiden, maar dat plan viel op een koude steen. Nu zal ze het – nogmaals – moeten verdedigen tegen de vernietigende kritiek uit eigen partijrangen. Dat wordt spitsroeden lopen voor de Britse eerste minister.
Het blijft rommelen binnen de Conservatives, ook nadat minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson en minister David Davis, die de brexit-onderhandelingen leidde, in juli ontslag hebben genomen uit onvrede met het brexit-plan van May. Johnson en Davis zijn voorstanders van een zogenaamde harde brexit, en nu May met een nul op het rekest uit Oostenrijk moest terugkeren, zet dat kamp binnen de Tories opnieuw druk op de ketel. De politieke tegenstanders overleggen zelfs steeds openlijker over hoe ze May kunnen dumpen. Er zijn twee grote knelpunten in de onderhandelingen met Europa over een akkoord over een Britse uitstap uit de EU.
Grensgeschil
Eerst en vooral hoe omgesprongen zal worden met de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek. Anderzijds is er de manier waarop het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie in de toekomst economisch willen samenwerken. May wil een vrijhandelszone met de EU voor waren en landbouwproducten, maar niet voor diensten en het vrije verkeer van personen. Europa wil daar echter niet van weten.
Europees Raadsvoorzitter Donald Tusk noemde de Britse voorstellen in Salzburg ‘onwerkbaar’ omdat ze Britse bedrijven een competitief voordeel zouden bieden tegenover hun Europese concurrenten. Die ‘ondermijning van de eengemaakte markt’ wil Tusk niet aanvaarden. May stelde zich begin deze week in elk geval als een ‘ijzeren dame’ op en verklaarde vast te houden aan haar Chequers-plan. Ze kon ook niet anders. In de huidige vorm zorgt het plan al voor zure oprispingen bij de harde brexiteers in de Conservatieve partij. Toegevingen doen had gelijk gestaan met haar eigen graf delven nog voor het partijcongres in Birmingham begon.
Minderheidsregering
The Sunday Times berichtte vorige week nog dat May met het idee zou spelen van vervroegde verkiezingen. Ze zou zich daarmee willen verzekeren van rugdekking van de bevolking voor haar brexitplannen en haar tegenstanders het zwijgen willen opleggen. Een regeringswoordvoerder verwees de berichten categorisch naar de prullenmand. May schreef in 2017 al een ‘snap election’ uit.
De gevolgen zijn bekend: ze leidt nu een minderheidsregering, die evenwel gesteund wordt door de Noord-Ierse unionisten van de DUP. Het wordt vanaf zondag en dat tot 3 oktober uitkijken of en in welke mate Theresa May haar onverstoorbare zelf staande kan houden. Het wordt tevens uitkijken hoeveel steun iemand als Boris Johnson nog geniet. De ex-minister van Buitenlandse Zaken geeft net als May een speech op het partijcongres, en velen zijn benieuwd wie op het meest belangstelling zal kunnen genieten.
