Pablo Iglesias, van rebel tot Spaanse vicepremier: ‘Corona biedt links een historische kans’

‘De coronacrisis heeft het belang van de herverdeling van de welvaart weer bovenaan op de agenda gezet’, zegt de Spaanse vicepremier Pablo Iglesias.

In enkele jaren tijd is de voormalige docent politieke wetenschappen Pablo Iglesias er met zijn partij Podemos in geslaagd de hegemonie van de rechtse Partido Popular en de socialistische PSOE te doorbreken. Na de bankencrisis in 2008 werden veel Spanjaarden zonder pardon uit hun huis gezet, terwijl de regering wel miljarden veil had om de banken te redden. Als reactie daarop richtte Iglesias in 2014 met enkele medestanders Podemos op, een radicaal-linkse partij die het Spanje van de monarchie en de elitaire machtscenakels flink wilde opschudden. Zes jaar later vormt Podemos met de PSOE een minderheidsregering onder leiding van Pedro Sanchez, waarin Iglesias vicepremier en minister van Sociale Zaken en Agenda 2030 is.

U bent op 13 januari 2020 vicepremier van Spanje geworden. Enkele maanden later trof het coronavirus Spanje midscheeps. Ziekenhuizen en rusthuizen konden de toestroom van zieken niet volgen. Spaanse burgers hadden veel kritiek op de overheid.

Pablo Iglesias: De coronacrisis creëert een historisch momentum voor linkse partijen. Tijdens deze pandemie hebben we atheïsten weer gelovig zien worden. Maar dat niet alleen. Neoliberalen die de vrije markt op handen droegen, zijn weer beginnen na te denken over een keynesiaanse economie. Ze kijken naar de staat voor publieke investeringen en de uitbouw van een sterk gezondheidssysteem. De coronacrisis heeft het belang van herverdeling van de welvaart weer bovenaan op de agenda gezet. Als we toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen willen garanderen, zullen de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Ook de grenzen van de globalisering zijn blootgelegd. De illusie van oneindige groei is doorgeprikt. Als we onze grondstoffen blijven uitputten, zal onze aarde verder opwarmen. Linkse politieke partijen moeten begrijpen dat het klimaat nu centraal staan. We hebben slechts één planeet. Onze economie moet groener, onze steden moeten aantrekkelijker worden en er moet meer geïnvesteerd worden in het openbaar vervoer.

Had u meer steun van Europa verwacht?

Iglesias: In het begin van de pandemie werden landen zoals Italië en Spanje enorm hard getroffen door het coronavirus. De EU had haar lidstaten toen sneller kunnen ondersteunen, al heeft ze uiteindelijk aanzienlijke bedragen geïnvesteerd.

U bent ook verantwoordelijk voor de Agenda 2030, die Spanje een duurzamere economie moet bezorgen. Hoe kijkt u naar de Green Deal van Europa?

Iglesias: Ik beschouw de Green Deal als een antwoord op de jonge generaties die vorig jaar in heel Europa vreedzaam gingen betogen en opriepen om ons klimaat centraal te zetten. De verantwoordelijkheid van de Europese Unie is duidelijk. We moeten onze economie groener maken en andere regio’s zoals Afrika en Latijns-Amerika ondersteunen om dezelfde beweging te maken.

Een ander belangrijk thema voor Europa is het migratiebeleid. Doet de EU voldoende?

Iglesias: Het migratiebeleid van Europa schiet op alle vlakken tekort. Migratie bestaat al zo lang als de mensheid bestaat. Ieder van ons zou verhuizen als hij onvoldoende te eten had of zich onveilig voelde. Europa noemt het migratiebeleid van Trump onmenselijk, maar het pakt migranten nog harder aan dan hij. Door de vergrijzing heeft Europa juist migranten nodig. Een menselijk migratiebeleid zou centraal op de Europese agenda moeten staan.

Een Spaanse rechter wil u voor het Hooggerechtshof brengen wegens ‘het onthullen van geheimen’ en ‘computergerelateerde misdrijven’. Kunt u daar meer over zeggen?

Iglesias: Rechter Garcia Castellon heeft een verzoek ingediend bij het Hooggerechtshof om mij in verdenking te stellen voor zogenaamde compromitterende informatie die gevonden werd op de gsm van mijn vroegere assistent Dina Bousselham. Haar gsm werd gestolen en de informatie die erop stond is doorgegeven aan politiecommissaris José Manuel Villarejo. Die zit momenteel in de gevangenis omdat hij zonder hun medeweten opnames heeft gemaakt van verschillende politici. Die man brengt met dat soort praktijken de democratie in Spanje in gevaar. We moeten er blijven voor waken dat de scheiding der machten gerespecteerd wordt in Spanje.

Toen de Partido Popular in de regering zat, heeft ze het ministerie van Binnenlandse Zaken gebruikt om betrokkenen in een corruptiezaak te beschermen. Daarnaast heeft ze ook politieke schandalen gefabriceerd om politieke tegenstanders aan te vallen. We spreken dan over aanvallen tegen de politieke partijen van Catalonië, tegen Podemos en meer specifiek tegen mezelf.

Rechtse partijen hadden decennialang de macht in handen in Spanje en daar betalen wij nu de tol voor. Ze doen er alles aan om onze partij klein te krijgen. Bovendien moeten wij opboksen tegen de grote mediabedrijven die gigantische investeringen vanuit de privésector krijgen. Daardoor zullen de meeste mediakanalen de fouten aan de linkerzijde van het spectrum in de picture zetten, terwijl fouten aan de rechterzijde onderbelicht blijven. In het Spaanse parlement zijn alle partijen van extreemrechts tot extreemlinks vertegenwoordigd, maar in de media komen haast alleen de traditionele partijen aan bod.

Voormalig koning Juan Carlos is wegens een corruptieschandaal naar Saudi-Arabië gevlucht. Wat is uw mening daarover?

Iglesias: Het is een schande voor het imago van Spanje. Koning Juan Carlos is gevlucht naar een land dat bekendstaat als een dictatuur zonder enig respect voor de mensenrechten. Wij strijden met Podemos tegen de monarchie. We respecteren de wetten en de grondwet van Spanje, maar we dromen van een republiek. Uit mediaonderzoek blijkt dat meer Spanjaarden gewonnen zijn voor een republiek dan voor een monarchie.

De Catalaanse politicus Carlos Puigdemont wordt door de Spaanse overheid vervolgd voor rebellie, misbruik van overheidsgeld en opruiing, nadat hij in 2017 met het Catalaanse parlement de onafhankelijkheid had uitgeroepen. Hij verblijft nu in België. Mag Puigdemont terugkeren naar Spanje, volgens u?

Iglesias: Ik ben het in veel zaken oneens met Carlos Puigdemont, maar hij is een belangrijke politieke actor in ons land. Ik zou hem liever hier in de politieke arena zien staan om zijn standpunten te verdedigen. Ik weet dat België met zijn verschillende gewesten en gemeenschappen het niet eenvoudig heeft gehad om een federale regering te vormen, maar als Spanje iets van de Belgen kan leren, dan is het hun ingebakken cultuur om aan tafel te blijven zitten en altijd naar een compromis op zoek te gaan.