Orban herbevestigt Europese kloof tussen Oost en West: ‘We staan in het epicentrum van een beschavingsstrijd’

De Hongaarse premier Viktor Orbán. © REUTERS
Naomi Skoutariotis
Naomi Skoutariotis Redactrice Knack.be

Na de verkiezingsoverwinning van de Hongaarse premier Viktor Orban is het afwachten wat de gevolgen op Europees niveau zullen zijn. Orbán is klaar om ‘de strijd aan te gaan’ met de Europese Unie en hij lijkt niet de enige.

De verkiezingsoverwinning van de Franse president Emmanuel Macron zorgde in mei 2017 voor nieuwe hoop bij eurofielen, terwijl het resultaat van de Hongaarse verkiezingen van afgelopen zondag eurosceptici enthousiasmeert. Tijdens de parlementsverkiezingen in Hongarije behaalde Fidesz, de partij van huidig premier Viktor Orbán, maar liefst 48,8 procent van de stemmen. Het gaat om een voorlopig cijfer want de stemmen van Hongaren die in het buitenland wonen moeten nog geteld worden. Het resultaat is nog beter dan bij de stembusgang van 2014 (44 procent) waarmee Orban lijkt af te steven op een tweederdemeerderheid in het parlement.

Oost-Europese landen baseren hun politieke strategie op de verwachting dat de Europese Unie tegen 2020 niet meer zal bestaan zoals we die nu kennen.

Politicoloog Peter Kru0026#xE9;ko

Het is vooral uitkijken naar hoe de moeilijke relatie tussen Hongarije en de Europese Unie zich verder zal ontwikkelen. Uit onderzoek van het Centrum voor Europees Beleid (CEP) blijkt dat Hongarije de derde grootste begunstigde is van budgettaire en financiële transfers binnen de Europese Unie. Dit en het feit dat de Visegradlanden (Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië,) de grootste netto-ontvangers zijn van regionale fondsen, stoot andere EU-lidstaten tegen de borst. Zeker omdat onder meer Hongarije en Polen inbreuken begaan op de werking van de rechtsstaat en de afspraken omtrent de opvang van vluchtelingen niet nakomen.

Waarom Hongarije zich niet aan de regels houdt

De Hongaarse politicoloog Peter Kréko gaf tijdens een eerder interview met Knack.be al achtergrond bij het gedrag van het Europese enfant terrible Hongarije: ‘Oost-Europese landen baseren hun politieke strategie op de verwachting dat de Europese Unie tegen 2020 niet meer zal bestaan zoals we die nu kennen’, zei hij. ‘Het EU-budget voor de nieuwe lidstaten zoals Polen ligt vast tot 2020. Die landen halen daar nog zoveel mogelijk uit, want ze schatten hun kansen om daarna nog geld te krijgen laag in.’ Daarnaast stipte hij de kloof tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ lidstaten aan, waarbij de ‘nieuwe lidstaten graag geld ontvangen maar weigeren om opofferingen te maken’.

Die kloof valt ook de Nederlandse politicoloog Mathieu Segers (Universiteit Amsterdam) op. In mei 2019 zijn het Europese verkiezingen. Eén jaar voor de stembusgang beweegt er heel wat in Europa. Emmanuel Macron is prominent op het toneel verschenen, de Duitse bondskanselier Angela Merkel was minder aanwezig door de Duitse regeringsvorming, en de Nederlandse premier Mark Rutte zoekt toenadering tot Frankrijk omdat hij wil dat Nederland op Europees niveau een prominentere rol speelt. (En hij wil ook de nieuwe Donald Tusk worden.)

De machtsverhoudingen binnen de Europese Unie verschuiven niet alleen, er zou ook een ‘nieuwe’ stroming in opmars kunnen zijn. De kans bestaat dat de eurokritische landen hun krachten zullen bundelen. Die landen zijn wel voor een EU-lidmaatschap, maar op hún voorwaarden. In dat scenario zou de Europese Unie evolueren naar een Unie met twee snelheden. Segers benadrukt het belang van de mentale vrijheid die bepaalde landen – zoals Oostenrijk – hebben, omdat ze niet betrokken waren bij de oprichting van de Europese Unie. Dat Oostenrijk in juli het Europees voorzitterschap op zich neemt, in combinatie met de geografische ligging van het land en de Hongaarse verkiezingsuitslag, wekt de verwachting dat er nog politiek interessante ontwikkelingen aankomen.

De kans bestaat dat de eurokritische landen hun krachten zullen bundelen.

‘Klaar om de strijd aan te gaan met de Europese Unie’

Wat Hongarije betreft, sprak premier Orbán naar aanleiding van de 170ste verjaardag van de Hongaarse revolutie klare taal over zijn toekomstplannen in een toespraak. ‘We willen niet enkel een verkiezing winnen, maar onze toekomst. Europa – dus ook wij, Hongaren – bevindt zich op een historisch keerpunt. Aan de ene kant staan wij, miljoenen mensen met nationalistische gevoelens. Aan de andere kant staan de zogenoemde elitaire ‘wereldburgers’. We staan in het epicentrum van een beschavingsstrijd.’ Hij beklemtoonde wederom dat de massale immigratie een dreigend gevaar is voor de orde en voor de levensstijl die Hongarije tot nu toe kent. En hij benadrukte zijn bereidheid om de Europese Unie weerwerk te blijven bieden: ‘Als dit land in de toekomst niet meer Hongaars is, wat is dan het nut van vooruitgang? We moeten de strijd aangaan met een internationaal netwerk dat georganiseerd is in een imperium.’ Met de Europese Unie dus.

‘Er is nu een invasie in Europa en West-Europa laat dit toe. Zij zullen nooit meer over hun eigen lot beslissen’, klonk het ietwat fatalistisch. ‘De geschiedenis van zij die zich overgeven, zal geschreven worden door anderen: dat zullen de jonge mensen in West-Europa wel ervaren wanneer ze een minderheid worden in hun eigen land en ze hun enige thuis zullen verliezen.’

Hoe de identiteitscrisis steeds groter wordt

Dat migratie zowel tijdens de Hongaarse als Italiaanse verkiezingscampagne een hot topic was, kadert in de identiteitscrisis die Europa doormaakt. Het Britse weekblad The Economist schreef onlangs over het ‘identitaire rechts’ in Europa. Het was een artikel met een Belgische toets: aanleiding was het protest in Gent op 22 maart, tegen grootschalige moorden van blanke Zuid-Afrikaanse boeren door zwarte Zuid-Afrikanen. Het protest werd georganiseerd door het Nationaal Studentenverbond (NSV), in 1976 opgericht als deel van de Vlaamse Onafhankelijkheidsbeweging.

Het lijkt alsof Europa in een soort midlifecrisis terecht is gekomen.

The Economist bericht dat identitair rechts stilaan het debat begint te beheersen. Het verwijst daarvoor naar het succes van onder meer de Nederlandse Thierry Baudet (FVD) – die melding maakt van de ‘homepathische verdunning van Nederland’ – het succes van de Duitse extreemrechtse partij AfD en van de Italiaanse Lega Nord en de Vijfsterrenbeweging. In maart zei de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer dat de islam geen deel uitmaakt van Duitsland en in Denemarken willen de sociaaldemocraten ook gerechtigde asielzoekers terugsturen.

Het lijkt alsof Europa in een soort midlifecrisis terecht is gekomen. Alles wat tot nu toe bereikt werd (denk bijvoorbeeld aan het Schengenverdrag, dat het vrij verkeer van personen en goederen vastlegt) en de huidige Europese standpunten worden in vraag gesteld. Op nationaal, maar ook op Europees vlak. Identiteit is op zijn minst een thema dat hoe dan ook de Europese verkiezingen volgend jaar zal bepalen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content