Oostenrijks bondskanselier Sebastian Kurz: ‘Ik laat me niet in de rechtse hoek duwen’

'We zijn absoluut van plan om Oostenrijk opnieuw een leidersrol te geven in Europa.' © Gettyimages

Van juli tot december is Oostenrijk voorzitter van de Europese Unie. Bondskanselier Sebastian Kurz wil vooral het migratiebeleid in andere banen leiden. ‘We moeten verhinderen dat er überhaupt nog boten met vluchtelingen uit Noord-Afrika vertrekken.’

Sebastian Kurz (32) verschijnt in een strak marineblauw pak, met een fris gepoederd gezicht en uitstekend gehumeurd. In de panoramazaal op de twaalfde verdieping van het Adlers Hotel in Innsbruck neemt hij een glaasje mineraalwater en glimlacht breed. De bondskanselier verliest even zijn humeur wanneer hij verneemt dat voor zijn twaalf uur durende vlucht naar Azië die avond in economyclass werd geboekt. ‘Naa, wirklich?’ vraagt hij, waarna hij zich meteen herpakt en een uur de tijd neemt voor een gesprek.

Het motto van het Oostenrijkse voorzitterschap van de EU luidt: ‘Een Europa dat beschermt’. Wie moet er tegen wie worden beschermd?

Sebastian Kurz: Het gaat om veiligheid en de gezamenlijke bescherming van de buitengrenzen. We moeten ook werken aan Europa’s concurrentiepositie als we onze welvaart willen verdedigen. Mijn generatie vindt het succes van Europa vaak al te vanzelfsprekend.

Gelieve te antwoorden op de vraag: wie moet tegen wie beschermd worden?

Kurz: Onze welvaart, onze economie, onze sociale zekerheid, onze waarden moeten worden beschermd. En als u de vraag wilt verengen tot de migratieproblematiek: natuurlijk gaat het mij om bescherming tegen mensensmokkelaars, die geld verdienen aan vluchtelingen en hun ellende.

We moeten het businessmodel van de mensensmokkelaars ontwrichten

Wat wilt u als EU-voorzitter tegen eind dit jaar in de vluchtelingenkwestie gerealiseerd hebben?

Kurz: Tijdens de EU-top in juni waren de staatshoofden en regeringsleiders voor het eerst eensgezind over het feit dat we een degelijke bescherming van de buitengrenzen nodig hebben en de hulp aan vluchtelingen ter plekke moeten uitbouwen. Die kentering, die al in de hoofden heeft plaatsgevonden, moeten we nu omzetten in de praktijk.

U bent er trots op dat het in de EU tot een consensus over het afschermen van de grenzen is gekomen?

Kurz: De besluiten zijn genomen door alle 28 leden, maar ik behoorde tot degenen die zich al zeer vroeg voor de koerswijziging hebben ingezet.

U vindt dat u een belangrijke rol hebt gespeeld bij het afsluiten van de Balkanroute. Zou u als EU-voorzitter geen eerlijke bemiddelaar moeten zijn en minder aan uw eigen pr moeten denken?

Kurz: Als ik erop wijs dat Europa er in de migratiekwestie op vooruitgaat, heeft dat niets met pr te maken, maar alles met feiten. Steeds minder mensen beginnen aan de tocht over de Middellandse Zee, steeds minder mensen sterven op de vlucht.

Sinds het begin van dit jaar zijn er meer dan 1500 mensen omgekomen.

Kurz: We zouden moeten verhinderen dat er er überhaupt nog boten met vluchtelingen uit Noord-Afrika vertrekken en dat ze, als ze op zee worden gered, automatisch naar de EU worden gebracht. Daarom moeten we het Europese grensbewakingsagentschap Frontex meer armslag geven en nog beter samenwerken met landen als Libië, Tunesië en Marokko. Aan de overbelasting van de EU én aan het sterven van mensen op de Middellandse Zee moet een einde komen.

De vraag over de verdeling van vluchtelingen binnen Europa staat niet meer op de agenda?

Kurz: Dat is niet zo belangrijk. We moeten het businessmodel van de mensensmokkelaars ontwrichten, en dat zal pas lukken als mensen die een smokkelaar betalen om naar Europa te komen na hun redding op zee níét automatisch naar Europa worden gebracht.

De landen rond de Middellandse Zee ruziën bij elk vluchtelingenschip over welke EU-lidstaat een paar honderd mensen kan opnemen. Het probleem van de verdeling is niet opgelost.

Kurz: Mijn prioriteiten liggen elders. Egypte is nu al bereid om mensen terug te nemen die uit Egypte zijn weggegaan. Hetzelfde moeten we nu ook in Libië, Marokko en Tunesië gedaan krijgen, bijvoorbeeld door een sterkere samenwerking met de afzonderlijke kustwachten. Ik wil ertoe komen dat vluchtelingenboten niet meer aan de reis naar Europa beginnen.

Kurz met Angela Merkel: 'Over de meeste onderwerpen zijn we het grotendeels eens.'
Kurz met Angela Merkel: ‘Over de meeste onderwerpen zijn we het grotendeels eens.’© BelgaImage

Het vluchtelingenagentschap van de Verenigde Naties waarschuwt voor de mensonwaardige behandeling van vluchtelingen in Libië. Is Libië veilig als derde land?

Kurz: Als mensen vanuit Libië naar Europa vertrekken en nog in de Libische kustwateren in de problemen komen, dan is het goed dat ze door de lokale kustwacht gered en naar Libië teruggebracht worden.

Zolang de meeste Noord-Afrikaanse staten niet van plan zijn mensen terug te nemen, blijft het belangrijkste probleem: volgens welke regels worden asielaanvragers over Europa verdeeld?

Kurz: Wie niet in aanmerking komt voor asiel in de EU moet wat mij betreft zo snel mogelijk terug naar zijn herkomst- of transitland.

De Europese Commissie en de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen pleiten ervoor om vluchtelingen die bescherming nodig hebben via opvangkampen in Noord-Afrika over de EU te verdelen.

Kurz: Dat zie ik anders. Ik vind het veel beter dat we díé mensen meteen vanuit hun land van herkomst hierheen halen. En dat ze niet in een opvangkamp in Noord-Afrika belanden, waar ze weer maandenlang moeten wachten tot er een beslissing valt over hun aanvraag.

Wat vindt u van privé-initiatieven om mensen op zee te redden?

Kurz: Daar is juridisch en moreel niets op tegen, zolang de redders zich aan de regels houden. Maar van onderlinge afspraken met smokkelaars of samenwerking met zware criminelen kan geen sprake zijn.

Hoe wilt u ervoor zorgen dat migranten de overtocht niet langer willen aanvatten?

Kurz: Wie denkt dat men de migratieproblematiek alleen met ontwikkelingssamenwerking kan oplossen, heeft het bij het verkeerde eind. Tijdens ons voorzitterschap van de Europese Raad willen we nieuwe paden inslaan. Tegen het midden van de eeuw zullen er twee miljard mensen in Afrika wonen. Daarom willen we de economische samenwerking verbeteren en mogelijkheden creëren voor privé-investeringen en opleidingen voor jonge mensen. Op een EU-top met Afrikaanse staten in december willen we al spijkers met koppen slaan.

Wat migratie betreft, houdt u er dezelfde mening op na als de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini. Rome dreigt er nu mee zijn EU-bijdragen niet meer te betalen. Wat vindt u daarvan?

Kurz: Ik maak me over dergelijke dreigementen geen zorgen. Maar het is ook duidelijk dat we de Europese lidstaten die door de migratieproblematiek onder druk staan niet in de steek mogen laten. De voorbije jaren waren Duitsland, Oostenrijk en Zweden getroffen door de vluchtelingencrisis, maar inmiddels is de druk elders groter geworden.

het is belangrijk dat we geen onderscheid maken tussen eerste- en tweederangslidstaten

U sprak in de migratiekwestie van een ‘as Rome-Wenen-Berlijn’. De uitdrukking deed denken aan de relatie van Hitler-Duitsland met het Italië van Mussolini. Hebt u spijt van die woordkeuze?

Kurz: Historisch heeft er alleen een as Rome-Berlijn bestaan, maar mijn uitspraak heeft voor enige beroering gezorgd, dat klopt. Anderzijds: toen onlangs sprake was van een as tussen Duitsland en Spanje, was er niemand die daar iets over zei. Het woord ‘as’ behoort tot mijn normale taalgebruik. Ik zou het me eerlijk gezegd niet willen laten afpakken door de nationaalsocialisten. Ik ga inhoudelijk graag de discussie aan, maar ik laat mij en Oostenrijk niet in de rechtse hoek duwen.

Voor heel wat aanhangers van de Duitse CDU-CSU bent u een held, omdat u in het voorjaar van 2016 hebt meegeholpen om de Balkanroute te sluiten, tegen de wil van bondskanselier Angela Merkel in.

Kurz: Van alle Duitse politici heb ik met Angela Merkel het vaakst contact. Over de meeste onderwerpen zijn we het grotendeels eens. Zelfs in de migratiekwestie is er inmiddels meer consensus dan conflict.

U hebt een goede band met landen als Hongarije en Tsjechië, die helemaal geen migranten willen. Kunt u daar als EU-voorzitter iets aan veranderen?

Kurz: De vraagstelling alleen al stoort mij. Ik onderhoud met de Visegradlanden geen betere of slechtere relatie dan met andere lidstaten van de EU. Ik ben er voorstander van om geen onderscheid te maken tussen ‘het goede Noorden’ en ‘het slechte Zuiden’, ‘het fatsoenlijke Westen’ en ‘het onfatsoenlijke Oosten’. Toen ik na mijn ontmoetingen met de Nederlandse premier Mark Rutte, bondskanselier Merkel en de Franse president Emmanuel Macron ook een bezoek bracht aan de Hongaarse regeringsleider Viktor Orban, werd er plots moord en brand geschreeuwd. Hoe verhit is de sfeer in Europa als men het eigenaardig vindt dat je een goed contact hebt met je buren?

Als u Orban ontmoet, spreekt u hem dan aan over zijn polemiek tegen de stichting van de Joodse financier George Soros?

Kurz: Natuurlijk. Op het vlak van de rechtsstaat en de democratie mogen er geen compromissen zijn. Maar het is belangrijk dat we geen onderscheid maken tussen eerste- en tweederangslidstaten.

Sebastian Kurz

– 1986: geboren in Wenen

– Studie: rechten aan de Universiteit van Wenen

– 2009: voorzitter van de jongerenafdeling van de Oostenrijkse Volkspartij (ÖVP)

– 2011 – 2013: staatssecretaris voor Integratie

– 2013 – 2017: minister van Buitenlandse Zaken

– 14 mei 2017: partijvoorzitter van de ÖVP

– 18 december 2017: vormt coalitie met rechtspopulistische FPÖ en wordt jongste regeringsleider die Europa ooit heeft gekend.

Tijdens de informele EU-top op 20 september in Salzburg zal vooral over de brexit worden gepraat, niet over migratie.

Kurz: De belangrijkste uitdaging tijdens het Oostenrijkse voorzitterschap van de EU is een degelijke voorbereiding van de brexit. Als het tot een chaotische uitstap zou komen, zal dat Groot-Brittannië én de 27 EU-lidstaten gigantische schade berokkenen. Het zou goed zijn als er al in Salzburg een voorstel van de Commissie op tafel zou liggen, om in de herfst tot een akkoord te komen met Groot-Brittannië.

Uw coalitiepartner FPÖ rijdt telkens weer een scheve schaats. Ze betichtte Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker van alcoholmisbruik en ondernam een verbroederingsactie met Lega-leider Salvini. Waarom wijst u haar niet terecht?

Kurz: Ik ben bondskanselier, geen hoofdcommentator. Ik probeer anderen niet in een kwaad daglicht te stellen. Helaas gaan in Oostenrijk verschillende partijen zich telkens weer te buiten aan onnodige verbale ontsporingen.

Maakt u zich daar zorgen over?

Kurz: Nee, het blijft nog allemaal binnen de perken. Voorvallen zoals in Chemnitz zijn in Oostenrijk ondenkbaar.

Klopt het dat u een tienjarenplan hebt om Oostenrijk weer een leidersrol te geven in Europa?

Kurz: Wij zijn absoluut van plan om opnieuw de leiding te bereiken.

Dat betekent dat Oostenrijk ooit aan de leiding heeft gestaan?

Kurz: Tien jaar geleden werd in de media gezegd dat Oostenrijk het betere Duitsland was. Wij waren het land met de laagste werkloosheid en een gezonde economische groei. Daarna was er een terugval. Intussen is er weer een goede dynamiek. Onze economie groeit met 3,2 procent, we hebben een gestaag dalende werkloosheid en de buitenlandse investeringen bereiken nooit eerder geziene cijfers. We werken hard om de belastingdruk te verlagen en we hebben de pensioenen aanzienlijk verhoogd. Tegelijkertijd slagen we erin om voor het eerst sinds 60 jaar zonder schulden rond te komen.

Dat heeft zijn prijs: besparingen in de sociale bijstand en op de arbeidsmarkt, minder geld voor de integratie van langdurig werklozen. Zelfs binnen uw conservatieve kamp is er kritiek op het sociaal beleid.

Kurz: Het beleid is sociaal als mensen meer geld overhouden om van te leven, niet als de staat zo veel mogelijk steun verdeelt.

Uw minister van Buitenlandse Zaken Karin Kneissl ontving de Russische president Vladimir Poetin op haar bruiloft. Was u daar boos om?

Kurz: Die uitnodiging was een beslissing van het bruidspaar. Onze politieke lijn tegenover Rusland is ongewijzigd gebleven. De Europese sancties werden in juni verlengd, een beslissing die we uiteraard hebben gesteund. Desondanks heb ik meteen na de bruiloft een werkgesprek gehad met de Russische president.

Met welk resultaat?

Kurz: We dienen twee zaken van elkaar te onderscheiden. Rusland heeft met zijn agressie tegen Oekraïne het volkenrecht geschonden en daar moet Europa tegen reageren. Maar we moeten ook de communicatiekanalen openhouden. Want vrede zal er in Europa alleen kunnen zijn mét Rusland, en niet tegen Rusland in.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content