‘Ook zonder Koude Oorlog maakt Poetin het ons lastig’

Rusland is bezig aan een indrukwekkende militaire opbouw. We kunnen maar beter onze borst natmaken, denkt Jonathan Holslag, want ze zullen niet terugdeinzen.

Tot voor kort was het mijn overtuiging dat Rusland vooral de druk op het Westen opvoerde om een groot akkoord uit de brand te slepen, een akkoord waardoor de Russische belangen in Oost-Europa erkend zouden worden en er als gelijkwaardige partners zou worden samengewerkt. Het Westen zou de verovering van de Krim dan uiteraard niet erkennen maar een gedoogpolitiek voeren. Voor Rusland zou zo’n toenadering in het Westen goed uitkomen om zich op lange termijn te kunnen concentreren op de ambities van China in het Oosten. Maar de kans op zo’n doorbraak wordt nu klein. Rusland zet zich schrap voor een lange periode van strategische rivaliteit.

Ook zonder Koude Oorlog maakt Poetin het ons lastig

Dat blijkt vooral uit de indrukwekkende militaire opbouw. We doen nogal graag laconiek over het roestige voorkomen van de Russische marine en de demotivatie bij de Russische soldaten, maar de Russen bouwen onverstoord verder aan een beter uitgeruste krijgsmacht. De hele Zwarte Zee verandert stilaan in een Russisch meer, met liefst zes nieuwe onderzeeërs, zes nieuwe fregatten en antischipraketten die bijna de hele zee bestrijken. De Krim wordt getransformeerd tot een maritiem fort. Moderne gevechtsvliegtuigen en S-300-luchtdoelraketten zijn over verscheidene luchtmachtbasissen verspreid. Het Westelijke Militaire District, dat grenst aan Europa, ontving de voorbije jaren al een zeventigtal moderne Sukhoi-34- en Sukhoi-35-gevechtsvliegtuigen. Het komende jaar zal een volledig nieuwe brigade, uitgerust met de krachtige Aramata-tank, worden ontplooid aan de grens met Polen en Oekraïne. Meer in het noorden, nabij Finland, komt er dan weer een nieuwe, goedbewapende brigade voor oorlogvoering in extreem koude omstandigheden. Moermansk wordt de thuishaven voor de nieuwste nucleaire aanvalsonderzeeërs. Daarbovenop komt een snelle modernisering van het kernwapenarsenaal. De komende tien jaar zal Rusland honderden nieuwe langeafstandsraketten in gebruik nemen.

De bedoeling is natuurlijk niet om Europa aan te vallen. Ik denk zelfs niet dat de Russen hiermee sterk genoeg zijn om eigenhandig een nieuwe Koude Oorlog op gang te trekken. Maar met de nieuwe slagkracht zullen de Russen beter kunnen inspelen op de zwakte van Europa: in Oekraïne, in de Middellandse Zee en in het Midden-Oosten. Ze blijken financieel best in staat om die inspanning vol te houden. Ondanks westerse sancties en lagere energieprijzen ligt de Russische export nog altijd vijf keer hoger dan in 2000. Met de toenemende Europese vraag naar aardgas en nieuwe pijpleidingen naar China zullen de inkomsten niet meteen afnemen.

Alleen in een vijandige wereld

Het illustreert vooral hoe gedesillusioneerd de Russen zijn in het Westen. De plannen voor een Russisch-Europees Veiligheidspact, waarmee Dimitri Medvedev ooit uitpakte, of de veiligheidsdimensie van de Euraziatische Unie, waar Vladimir Poetin voor pleitte, zijn opgeborgen. Rusland staat er alleen voor in een vijandige wereld. De grote vraag blijft of die desillusie ook bestaat ten aanzien van China. Rusland heeft de voorbije twee jaar op een nogal onplezierige manier kennisgemaakt met de economische machtspolitiek van Peking. De Chinezen hebben de Russen gedwongen om tegen erg lage prijzen olie te leveren, om meer landbouwgrond in het Russische Verre Oosten ter beschikking te stellen en om een aantal wetten te herzien zodat Chinese bedrijven toegang krijgen tot strategische sectoren zoals energie en transport.

We maken onze borst maar beter nat, want de Russen zullen niet terugdeinzen.

President Poetin is daarvoor door zijn eigen partijleden in de Doema op de rooster gelegd, en zelfs Kremlingezinde opiniemakers sparen hun kritiek over deze deals niet. Eigenlijk wantrouwen de Russen de Chinezen door en door. Maar ze wantrouwen het Westen nog meer. Moskou meent dat het nog verder kan gaan in de economische samenwerking met China, dat het nucleair afschrikwekkend genoeg is om met een mogelijke Chinese dreiging om te gaan, en vooral dat een pragmatische samenwerking in het Oosten het mogelijk maakt om een assertiever buitenlands beleid te voeren in het Westen.

Kortom, we maken onze borst maar beter nat, want de Russen zullen niet terugdeinzen. Ze zullen het machtsvacuüm rondom Europa meedogenloos naar hun hand proberen te zetten, andere regionale mogendheden aanvuren om hetzelfde te doen, tot op het punt misschien dat niet de Russen vragende partij zullen zijn voor een toenadering, maar de Europeanen, die de nieuwe anarchie in hun achtertuin niet meer de baas kunnen. Dat zal dan niet het resultaat zijn van een meesterstrategie, maar van een nieuwe ruwe machtspolitiek.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content