Ook de nieuwe NAVO houdt steeds minstens één oog op Moskou

© REUTERS

Rusland staat centraal op de NAVO-top vrijdag en zaterdag in Warschau. Onder druk van Polen en de Baltische staten gaat de alliantie zich opnieuw forser tonen op haar oostelijke flank. Zij vrezen dat Moskou de annexatie van de Krim en de steun aan de separatisten in Oekraïne nog eens zou willen overdoen op hun grondgebied.

Westerse staats- en regeringsleiders die dineren op het Koniecpolski-paleis. Op vlak van symboliek heeft de NAVO geen lessen te leren. Waar halfweg de jaren vijftig het Warschaupact het levenslicht zag, zullen nu de NAVO-leiders klinken op de versterking van hun militaire aanwezigheid in Oost-Europa. Al vallen binnen het bondgenootschap ook bedenkingen te horen.

Versterking in Oost-Europa

Rusland staat centraal op de NAVO-top vrijdag en zaterdag in Warschau. Onder druk van Polen en de Baltische staten gaat de alliantie zich opnieuw forser tonen op haar oostelijke flank. Zij vrezen dat Moskou de annexatie van de Krim en de steun aan de separatisten in Oekraïne nog eens zou willen overdoen op hun grondgebied. “De grootste versterkingen sinds de Koude Oorlog”, zo omschrijft secretaris-generaal Jens Stoltenberg de inspanningen sinds 2014 telkens weer.

De NAVO-reactiemacht werd meer dan verdubbeld tot 40.000 manschappen, terwijl een kleinere flitsmacht zelfs binnen de 48 uur moet kunnen ingrijpen. Voorts werden zes kleine basissen en twee regionale hoofdkwartieren opgericht en hebben de VS opnieuw heel wat zwaar militair materiaal in Europa “geprepositioneerd”. De top in Warschau zal daar nog een stevige laag bovenop leggen.

In Polen, Estland, Letland en Litouwen komen begin volgend jaar vier multinationale bataljons, elk tot duizend man sterk. Om de afspraken met Rusland van na de Koude Oorlog niet helemaal met te voeten te treden, zullen die manschappen relatief snel roteren. Daardoor is het geen permanente militaire aanwezigheid, luidt de NAVO-retoriek. Gecombineerd met vele tientallen grote oefeningen wil het bondgenootschap zich zo krachtig en vastberaden tonen aan Moskou.

Ook de nieuwe NAVO houdt steeds minstens één oog op Moskou
NAVO Secretaris-generaal Jens Stoltenberg
NAVO Secretaris-generaal Jens Stoltenberg© REUTERS

‘Situatie niet oppoken met wapengekletter en oorlogsretoriek’

De fixatie op Rusland is echter niet overal even breed gedeeld. De meest gezaghebbende stem die zich recent liet horen, was de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier. “Wat we niet zouden moeten doen nu, is de situatie oppoken met luid wapengekletter en oorlogsretoriek”, zei hij op een moment dat de NAVO met 31.000 manschappen manoeuvres hield in Polen. “Al wie denkt dat symbolische parades met tanks langs de oostgrens van de alliantie voor meer veiligheid zorgen, dwaalt.”

De forsere NAVO-opstelling is in elk geval koren op de molen van Vladimir Poetin, die de onderkoelde relatie met het westen nadrukkelijk uitspeelt in eigen land. De Russische president spreekt maar wat graag over de toenemende westerse assertiviteit; wijzend op de veelheid aan oefeningen, het nakende lidmaatschap van Montenegro, de neergeschoten Russische straaljager boven de Turks-Syrische grens en het raketschild dat in Warschau “initieel operationeel” verklaard zal worden.

‘Ik ruik een parfum van Koude Oorlog’

Ook in België klonk de voorbije dagen kritiek, weliswaar vanuit de oppositie. “Ik ruik een parfum van Koude Oorlog”, wierp SP.A’er Dirk Van der Maelen premier Charles Michel deze week nog voor de voeten. Volgens hem loopt België blind mee in de overschatting van de Russische dreiging, waardoor Europa weer meer gaat uitgeven aan Defensie. Hij ziet er een strategie achter van de VS, die zich veel liever wil bezighouden met China en de Pacific.

De economische sancties tegen Rusland volstaan voor de SP.A’er ruimschoots om Moskou pijn te doen. “De bedreigingen voor Europa komen immers helemaal niet uit Rusland.” Dat gevoel leeft volgens diplomaten ook in het zuiden van de alliantie. Daar ziet men vooral de dreiging van IS en andere terreurgroepen, de instabiliteit in het Midden-Oosten en Noord-Afrika en de migratiestromen die dat veroorzaakt.

De NAVO-activiteiten blijven er echter beperkt tot een nieuwe multinationale brigade in Roemenië, steun aan landen als Irak, Jordanië en Tunesië en een grotere maritieme aanwezigheid in de Zwarte, de Egeïsche en de Middellandse Zee. “Het klopt dat er binnen de NAVO spanningen bestaan”, erkende een topdiplomaat onlangs nog. “Dat wordt een uitdaging voor na Warschau, om te zorgen dat we een solide alliantie kunnen behouden.” Al zal de NAVO binnenkort voor het eerst ook zelf actief worden in de strijd tegen IS, met de rechtstreekse inzet van AWACS-toestellen voor communicatie, monitoring en surveillance.

Cybersecurity, terreur en Afghanistan

De Warschau-top gaat echter om meer dan extra soldaten in Oost-Europa alleen. Sinds enkele jaren wapent de NAVO zich ook volop voor de uitdagingen en strijdtonelen van de toekomst. Denk aan cybersecurity en een vlottere doorstroming van inlichtingen – ook in het licht van de groeiende terreur. Maar vooral ook aan hybride oorlogsvoering, waarbij de hoofdrol is weggelegd voor propaganda en desinformatie, ‘anonieme’ manschappen, clandestiene operaties en aanvallen tegen civiele instellingen.

De annexatie van de Krim en de bedekte Russische steun voor de Oekraïense separatisten heeft die dreiging hoog op de agenda geplaatst. Ook in Warschau zal er duchtig over gesproken worden. Voorts blijft ook Afghanistan vaste prik op de topbijeenkomsten van de NAVO. De staats- en regeringsleiders zullen in Polen hun engagementen ten aanzien van Kaboel bevestigen, inclusief hun financiële beloftes en de voortzetting van de opleidings- en trainingsmissie ‘Resolute Support’.

België moet versnelling hoger schakelen

De Amerikaanse president Barack Obama kondigde kort voor de top nog aan dat hij eind dit jaar nog 8.400 Amerikaanse militairen in Afghanistan zal houden. Nochtans had hij gehoopt de deur van het Witte Huis achter zich dicht te trekken met gevoelig minder militairen in het land. Ook België is trouwens bereid om volgend jaar in Afghanistan te blijven, waar het momenteel nog een zestigtal militairen actief heeft.

Ons land zal in Polen trouwens alles uit de kast moeten halen om zich als een solidaire bondgenoot te tonen. Op de vorige top, twee jaar geleden in Wales, spraken de 28 staats- en regeringsleiders immers af om de besparingen op defensie te stoppen en op termijn opnieuw te laten groeien tot 2 procent van hun bruto binnenlands product. De inkt van de slotverklaring was echter nauwelijks droog, of aan het Belgische regeerakkoord van N-VA, MR, CD&V en Open Vld werd een bijkomende inkrimping van het leger toegevoegd.

Ook de nieuwe NAVO houdt steeds minstens één oog op Moskou
Ook de nieuwe NAVO houdt steeds minstens één oog op Moskou
© Belga

Niet toevallig publiceerde de NAVO deze week nog eens de jongste cijfers. De Belgische defensie-uitgaven zakten ook dit jaar, tot nog 0,85 procent van het bbp. Enkel Luxemburg en IJsland – dat geen eigen leger heeft – komen ons nog achterna. Premier Charles Michel hoopt zich niettemin geloofwaardig te kunnen tonen met de nieuwe strategische visie die zijn regering vorige week goedkeurde. Die stelt tegen 2030 opnieuw 1,3 procent van het bbp voorop. En ook de hernieuwde inzet van de Belgische F-16’s tegen IS zal goodwill creëren, hopen de Belgen.

De Amerikanen dringen al jaren aan op een Europa dat zijn bescherming meer in eigen handen neemt. De nieuwe generatie politici op Capitol Hill, voor wie de Koude Oorlog niet meer veel betekent, stelt zich daar steeds nadrukkelijker vragen bij. “Lach gerust met de antwoorden van Donald Trump, maar niet met de vragen die hij daarover krijgt”, kreeg NAVO-topman Stoltenberg volgens insiders onlangs in Washington nog te horen van Obama.

In de marge van de top zullen de NAVO en de EU alvast plechtig een verklaring ondertekenen over nauwere samenwerking op vlak van cybersecurity, hybride bedreigingen en maritieme veiligheid. De Cypriotische kwestie blijft in de praktijk echter een belangrijk struikelblok. En zonder twijfel zal ook de Brexit onder staats- en regeringsleiders vaak over de tongen gaan in de wandelgangen van het Poolse nationale stadion, waar de top plaatsvindt. Zelfs al verzekert secretaris-generaal Stoltenberg dat het vertrek van de Britten uit de EU geen impact zal hebben op de NAVO. (Belga/NSK)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content