Ontslagen, leugens, fysieke en juridische dreigementen: tv-president Trump werkt aan een seizoensfinale

Deze week werd de terminologie in verband met de regering Trump meer dan ooit gekleurd door Hollywood- en tv-metaforen. De ploeg zoekt hoge ratings, met ontslagen, gebelgde werknemers, leugens, fysieke dreigementen en – tussendoor – een spectaculaire verkiezingsnederlaag.

Het heeft er misschien mee te maken dat vele zaken in het Witte Huis vanuit een meer traditioneel perspectief kant noch wal raken. De Hollywoodisering van de president maakt hem minder ongrijpbaar, via een verklaring die er geen is.

Dinsdag stuurde Donald Trump minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson via Twitter de laan uit. Tillerson liet er via een mededeling van woordvoerder Steve Goldstein geen twijfel over bestaan dat hij niet voorafgaand op de hoogte was gesteld. ‘De minister sprak vanmorgen niet met de president en heeft geen benul van de reden, maar is dankbaar voor de kans om zijn land te dienen, en behoudt zijn vast geloof dat openbare dienst een nobele zaak is die niet betreurd moet worden’.

Diezelfde Goldstein werd dinsdag ook nog ontslagen omdat hij de officiële versie van het Witte Huis had tegengesproken. Die officiële versie bestond er in de woorden van de president in dat Tillerson en hij ‘het niet eens waren over dingen’, en dat ze het ontslag ‘gedurende een heel lange tijd’ hadden besproken.

https://twitter.com/realDonaldTrump/status/973540316656623616Donald J. Trumphttps://twitter.com/realDonaldTrump

Mike Pompeo, Director of the CIA, will become our new Secretary of State. He will do a fantastic job! Thank you to Rex Tillerson for his service! Gina Haspel will become the new Director of the CIA, and the first woman so chosen. Congratulations to all!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) March 13, 2018

Volgens NBC-buitenlandspecialiste Andrea Mitchell, die Tillerson had vergezeld tijdens zijn laatste reis – hij keerde de dag dat hij ontslagen werd terug uit Afrika – waren er twee redenen voor het ontslag: Trump heeft nooit verwerkt dat Tillerson hem na een overleg een ‘debiel’ (moron) had genoemd, of misschien ‘a fucking moron’, en nooit die uitspraak had ingeslikt. En begin deze week had Tillerson, ook weer via Goldstein, een harde verklaring over Rusland de wereld ingestuurd.

De autoscène

Het ontslag van Tillerson riep herinneringen op aan voormalig FBI-baas James Comey, die tijdens een lezing in Californië via ‘breaking news’ beelden van Fox News vernam dat hij niet langer de federale politiedienst leidde.

Stafchef Reince Priebus, die weliswaar vooraf op de hoogte was dat hij zou vertrekken, maakte op 28 juli vorig jaar een gelijkaardig moment van gêne mee. Hij dacht dat de aankondiging pas dagen later zou gebeuren. Maar de president had zijn ontslag vroegtijdig, alweer via Twitter, de wereld ingestuurd, evenals zijn opvolger, generaal John Kelly. Priebus was op dat moment onderweg met de president, hij was met Trump geland met Air Force One, en stapte in de autokolonne, die het presidentieel gezelschap opwachtte. Maar onder het toeziend oog van Trump, die de zaak vanuit Air Force One gadesloeg, werd de zwarte Chevrolet waarin Priebus had plaatsgenomen uit de kolonne geplukt. De andere inzittenden, Stephen Miller en Dan Scavino, stapten over in een andere auto. De kolonne vertrok richting Witte Huis, terwijl Priebus moederziel alleen zijn weg verderzette. Moederziel alleen met chauffeur valt te veronderstellen. De president kon er ook op rekenen dat de meereizende journalisten de zaak hadden gadegeslagen, zowel de verwijdering van Priebus als de observerende rol van Trump. Van een enscenering gesproken.

‘Er zal altijd verandering zijn’, liet de president na het ontslag van Rex Tillerson weten. Er valt nog te ‘stroomlijnen’. Dat voorspelde weinig goeds voor de andere leden van zijn kabinet.

Bij Tillerson, de gewezen topman van oliereus Exxon, die door Trump onder meer in dienst was genomen omdat hij ‘eruit zag als een minister van Buitenlandse Zaken’, was de slijtage al lang aan de gang. Zijn ontslag hing al bijna een jaar in de lucht. Trumps tweets ondermijnden de uitspraken van Tillerson, en daardoor zijn geloofwaardigheid. Hij was grotendeels een toeschouwer bij beslissingen zoals die over de onderhandelingen met Noord-Korea.

Dezelfde geruchtenmolen die gespreid over maanden het ontslag van Tillerson had aangekondigd, begon zich na diens vertrek te concentreren op nationaal veiligheidsadviseur generaal H.R. McMaster. Eerder was aan Nicolle Wallace, ooit communicatieverantwoordelijke van George W. Bush, maar tegenwoordig tv-anchor, gelekt dat McMaster dat hij het einde van de maand niet zou halen. Zowel The Washington Post als de Wall Street Journal berichtten donderdag dat Trump wellicht zelfs sneller van McMaster afwil. McMaster is een hardliner inzake Rusland, wat hij op deze week nog eens in de verf zette, en het ‘klikte’ nooit met Trump. Trump zou hem weliswaar een ‘zachte landing’ willen bieden, hem de kans geven om opnieuw in het leger te gaan en vier-sterrengeneraal te worden, of hem tijd gunnen om een nieuwe baan te zoeken.

De nationale veiligheidsadviseur zou idealiter een cruciale rol spelen in de komende onderhandelingen met Noord-Korea, die over twee maanden moeten plaatsvinden, maar de lekken over een nakend ontslag ondermijnen natuurlijk zijn positie.

Schandalen, schandaaltjes…

Andere kabinetsleden die volgens lekken op de wip zitten: David Shulkin, minister van Veteranenzaken, en Ben Carson, minister van Huisvesting.

Carson bestond het om een eettafel van 31.000 dollar te kopen voor zijn kabinet, dat zich hoort te concentreren op sociale huisvesting. Het uitgavemaximum op werken in een kabinet is vastgesteld op 5000 dollar. Shulkin maakte met zijn echtgenote een reis naar Denemarken en Groot-Brittannië waarvoor de belastingbetaler betaalde. De reiskosten bevatten onder meer tickets voor Wimbledon. Hij mokte bij een later bezoek aan Canada omdat zijn echtgenote niet mee mocht voor een onderhoud met prins William. Ondertussen rollen zijn medewerkers vechtend over de vloer. De conflicten op het kabinet zijn dusdanig dat volgens The Washington Post een gewapende wacht is geïnstalleerd, niet om aanvallen van buitenaf te voorkomen, maar om personeelsleden tot kalmte te bewegen.

Andere figuren over wie wordt gespeculeerd: minister van Justitie Jeff Sessions, die geregeld door de president via Twitter wordt gekleineerd. Sessions, een gewezen senator en boegbeeld van een deel van Trumps conservatieve achterban, valt echter misschien moeilijk te ontslaan, en aangezien hij niet bereid is gebleken de eer aan zichzelf te houden, blijft hij vooralsnog op post. En ook over stafchef John Kelly wordt gespeculeerd. Hij zou Tillerson aan boord hebben willen houden.

Minister van Onderwijs Betsy DeVos presteerde ondermaats tijdens een serie interviews, Scott Pruitt, minister van Milieu, reisde buitensporig vaak in eerste klasse, en minister van Binnenlandse Zaken Ryan Zinke liet zijn diensten 139.000 dollar besteden aan nieuwe kantoordeuren.

Verkiezingsnederlaag

Dinsdag, op de avond van Tillersons ontslag, werden de Republikeinen opgeschrikt door een spectaculaire verkiezingsnederlaag. Bij speciale verkiezingen voor het parlement in het achttiende district van de staat Pennsylvania, een gebied waar Donald Trump in november 2016 met bijna 20 procent voorsprong Hillary Clinton had verslagen, kon de Republikein Rick Saccone ondanks grote steun van Trump geen overwinning boeken. Hij verloor met een heel nipt verschil van de conservatieve, 33-jarige Democraat Conor Lamb. Er werden ongeveer 230.000 stemmen uitgebracht en volgens de laatste tellingen heeft Lamb er 627 meer gehaald dan Saccone. Het maakte twee dingen duidelijk: dat de steun van de president niet volstaat om in Trumpland een Republikein te laten verkiezen, en dat een conservatieve Democraat, iemand die pronkt met pro-wapenstandpunten (en met wapens), en die afstand neemt van de linkse Democratische leiders als Nancy Pelosi, kans maakt om Republikeinen in de problemen te brengen.

Lamb zei zelf dat hij tijdens zijn meetings veel auto’s met Trump-stickers had gezien. Hij hield zich op de vlakte als het om de president ging, maar probeerde oude thema’s van de Democraten te benadrukken, bijvoorbeeld de positieve rol van vakbonden, werkgelegenheid in eigen streek, gezondheidszorg. Het doet de hoop bij Democraten groeien dat in november tijdens de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden en een deel van de Senaat, de meerderheden van de Republikeinen niet onaantastbaar zijn. Bij de Republikeinen is het gevolg van deze nederlaag, en van voorafgaande nederlagen in onder meer Alabama en Virginia, dat vele kandidaten uit het Huis zich niet opnieuw verkiesbaar stellen.

In de marge van zijn laatste meeting ten voordele van Saccone had Trump maatregelen in het vooruitzicht gesteld in de strijd tegen de verslavingsplaag die onder meer de staat Pennsylvania treft. Behalve maatregelen om de toegang tot therapie en medicijnen tegen overdosissen te vergemakkelijken, wil hij de doodstraf voor drugshandelaars invoeren. Het is onduidelijk voor welke gevallen hij die ultieme straf zou voorzien. De doodstraf, aldus Trump, bestaat voor moordenaars, dus waarom niet voor handelaars die soms honderden levens op hun geweten hebben. Vele partijgenoten, die verslaving en de opioïden-epidemie in de eerste plaats zien als een zaak van gezondheidszorg, zijn het in deze niet met de president eens.

Volgens nieuwssite Politico zou Trump concrete wetsvoorstellen al maandag kunnen lanceren.

De bowlingbaltest

Na de woelige dinsdag, en de geruchtenmolen (met ontkenningen) over andere ontslagen die erop volgde, grapte een anonieme topmedewerker van het Witte Huis op CNN dat de president werkte aan een ‘seizoensfinale’ voor het tweede seizoen van zijn presidentschap. De paranoia in het Witte Huis ging zover, aldus CNN, dat medewerkers zich nu bij journalisten informeren naar de geruchten, en naar de overlevingskansen van hun bazen. De president, daarentegen, floreert volgens dezelfde geruchtenmolen in de chaos. Hij vindt net dat het de goede kant op gaat met zijn presidentschap, en dat hij eindelijk greep krijgt op zijn Witte Huis. Na de belastingvermindering, de introductie van invoertarieven op staal en aluminium, en de aangekondigde onderhandelingen met Noord-Korea is hij naar zijn eigen aanvoelen op kruissnelheid.

Op woensdag, terwijl vele tienduizenden scholieren over het land verspreid betoogden voor veiligheid op school, en tegen vrije verkoop van zware wapens, hield de president een fundraiser in de staat Missouri. De Washington Post kreeg de bandopname van de uitspraken van de president in handen, en die zei onder meer het volgende.

‘Trudeau (de Canadese premier, red.) kwam op bezoek. Hij is een fidele kerel, Justin. Hij zei: “Nee, neen, we hebben geen handelstekort met jullie, we hebben er geen, Donald, alsjeblieft”,’ aldus Trump, die Trudeau nabootste: ‘Hij is daar fier op. Ik zei, “fout Justin, jullie hebben wel degelijk een tekort”. Ik wist het niet… Ik had geen idee. Ik zei dat gewoon: “Je bent fout”.’

Trump ging verder dat specialisten van de twee landen hem uiteindelijk in het gelijk hadden gesteld en dat de handelsbalans tussen de twee landen 17 miljard dollar in het nadeel van de VS uitvalt.

Maar, aldus de Washington Post, volgens officiële Amerikaanse cijfers uit 2016, is het andersom, en voert Canada voor 12,5 miljard dollar meer uit de VS in dan het uitvoert naar dat land.

Donald Trump hield na confrontatie met de officiële cijfers in een tweet voet bij stuk.

https://twitter.com/realDonaldTrump/status/974276383051583488Donald J. Trumphttps://twitter.com/realDonaldTrump

We do have a Trade Deficit with Canada, as we do with almost all countries (some of them massive). P.M. Justin Trudeau of Canada, a very good guy, doesn’t like saying that Canada has a Surplus vs. the U.S.(negotiating), but they do…they almost all do…and that’s how I know!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) March 15, 2018

Zijn woordvoerder Sarah Huckabee Sanders verdedigde de interpretatie van de president: de officiële cijfers, zo zei ze, ‘houden geen rekening met sommige bijkomende dingen zoals energie en hout die niet in de cijfers zouden begrepen zijn. Eens je die toevoegt, toont het dat er in feite een deficit is’. Deze verklaring werd ook weer door experts tegengesproken.

Later kwamen verklaringen van ongeloof uit Canada, waar men niet kon uitmaken wanneer de conversatie waarop Trump doelde had plaatsgevonden. ‘Misschien tijdens een telefoongesprek’, opperde een woordvoerder tegenover de krant National Post.

Nog meer opmerkelijk was de presidentiële opmerking tijdens dezelfde bijeenkomst in Missouri:

‘We sturen een auto naar Japan, ze analyseren hem gedurende vier weken en sturen hem terug omdat hij niet voldoet aan de milieunormen. … Een van onze autobedrijven maakte een auto die qua milieuvereisten zo goed als perfect is, dat kostte hen een fortuin… Maar ze wilden uitmaken of ze die auto in Japan konden krijgen. Ze werden gek. Vier dagen gingen voorbij. Dan vijf. Ze stonden op het punt om de auto goed te keuren. En ze zegden: we hebben nog een test. Ze noemen het de bowlingbaltest, weten jullie wat dat is? Daarbij nemen ze een bowlingbal en laten hem van zes meter hoog op de motorkap vallen. Als de kap gedeukt is, dan voldoet de auto niet. Wel, in dit geval was de motorkap een beetje gedeukt, en ze zegden: noppes, deze auto voldoet niet. Dat is de gruwelijke manier waarop we behandeld worden. Gruwelijk’.

Na veel zoeken vonden journalisten geen bewijs voor het bestaan van een dergelijke test, al test de Japanse overheid wel de impact van auto’s bij eventuele aanrijdingen met voetgangers. Maar de bezorgdheid gaat dan in de richting van de voetganger, niet van de autokap.

Sarah Huckabee Sanders verdedigde deze uitspraak van de president in een door haar voor voorgelezen nota: ‘Uiteraard grapte hij over deze specifieke test’. Maar, ging ze verder, ‘de anecdote illustreert de creatieve praktijken’, die landen gebruiken om Amerikaanse producten tegen te houden. Met andere woorden, het was een grap die de werkelijkheid illustreert.

‘Zes nieuwe Stormy’s’

Vrijdag, toen de min of meer voorspelde ontslagen in het Witte Huis uitbleven, was er weer een ander onderwerp om de aandacht te trekken. Michael Avenatti, de advocaat van pornoster Stormy Daniels, weet zoals Trump de media te bespelen.

Even ter herinnering. In 2006, in de maanden na de geboorte van Baron, de zoon van Trump met huidige echtgenote Melania, had de toenmalige tv-ster Trump naar verluidt een verhouding met pornoster Stormy Daniels. Trump ontkent, Daniels bevestigt en heeft in haar bevestiging een leugendetectortest doorstaan.

In de ultieme weken voor de presidentsverkiezing van 2016 wilde Daniels de relatie, die enkele maanden had geduurd, publiek maken. Ze was in gesprekken met enkele persorganen. Maar de privé-advocaat van Trump, Michael Cohen, sloot een deal met haar, waarin ze in ruil voor 130.000 dollar (105.000 euro) beloofde de lippen op mekaar te houden. Zowel Michael Cohen als Stormy als de huidige president gebruikten schuilnamen op de overeenkomst, die niet door de president werd ondertekend. Daniels verplichtte zich ertoe 1 miljoen dollar te betalen per overtreding van de overeenkomst.

Cohen beweert dat hij uit eigen zak, en buiten het weten van zijn cliënt en diens organisatie of campagne, de 130.000 dollar heeft betaald. Daartoe heeft hij een huis verpand. Zo probeert hij de beschuldiging te vermijden dat hij een oneigenlijke en niet-gedeclareerde, dus in wezen illegale bijdrage heeft geleverd aan de campagne van Trump.

Tot dusver heeft de 38-jarige Daniels (echte naam Stephanie Clifford) zich aan de overeenkomst gehouden, ze begint wel interviews te geven (waarin ze niets concreets zegt over de relatie met de president), ze is op tournee met haar ‘make America horny again’.

Onder impuls van haar nieuwe advocaat wil ze nu wel haar hele verhaal doen. Ze heeft dat trouwens al gedaan, in een interview met het beroemde actualiteitenprogramma van CBS, 60 minutes, dat het interview op zondag 25 maart wil uitzenden.

Cohen heeft in reactie op de nieuwe dreiging een spreekverbod tegen Daniels goedgekeurd gekregen voor een rechtbank in Californië. En vrijdagavond eiste hij 20 miljoen dollar van haar voor 20 overtredingen van de eerdere overeenkomst.

Stormy’s nieuwe advocaat, Avenatti, noemde dat ‘intimidatie’. Maar hij blijft bij zijn oorspronkelijk argument: het feit dat Trump, of David Dennison, zoals hij in de overeenkomst met Stormy Daniels wordt genoemd, het oorspronkelijk document als betrokken partij niet heeft ondertekend, maakt het ongeldig. Hij vecht zo haar spreekverbod aan.

CBS en ’60 minutes’ zijn hoe dan ook niet aan het spreekverbod gehouden, maar Trumps advocaten kunnen de uitzending (zonder veel kans op succes) proberen tegen te houden.

Advocaat Avenatti is dezer dagen niet van tv-schermen te branden, telkens met nieuwe elementen in het verhaal.

Zo bracht hij een document aan het licht waaruit blijkt dat Jill Martin, advocate namens de Trump Organisation, betrokken was bij de legale strijd tegen Daniels, iets wat tegenspreekt wat privéadvocaat Cohen eerder beweerde: dat Trump en zijn bedrijf en zijn campagne zelfs niet wisten dat er aan een overeenkomst gewerkt werd.

Vrijdag bracht Avenatti twee nieuwe elementen. Daniels heeft volgens hem fysieke bedreigingen ontvangen nadat ze te kennen had gegeven over de affaire te willen praten. Avenatti wil niet preciseren wie de beschuldigingen had geuit (de president? Michael Cohen?), maar hij gaf aan dat het interview met ’60 minutes’ hierover opheldering zou brengen. Ook: er zijn nog zes vrouwen, met gelijkaardige beschuldigingen, die contact met hem genomen hebben, stelt hij. Nog eens zes Stormy’s kunnen volgens hem binnenkort hun verhaal doen. Minstens twee van hen hebben volgens hem ook een akkoord gesloten, waarbij ze niet over hun affaire kunnen praten.

De Amerikanen reageren tot dusver opvallend gelaten, tot ongeïnteresseerd, alsof ze kijken naar de herhaling van een soap die hen toch al niet zo interesseerde. Politici en journalisten die de zaak ter sprake brengen, doen hun best om te benadrukken dat het hen niet om de seks te doen is, maar om de wetgeving inzake verkiezingsfinanciering.

Naar de uitzending van ’60 minutes’, volgende week zondag, zal allicht toch wel veel aandacht gaan.

En onderschat Michael Avenatti niet. Hij wint nog wel wat. Zaken die hij pleitte, leverden grote schadeloosstellingen op. Zo verkreeg hij vorig jaar een regeling van 454 miljoen dollar voor mekaar van bedrijven, die defecte beschermende kledij hadden verkocht.