Ontmoeting tussen Nobelprijswinnaars, maar ontwapening staat niet op hun agenda

De Amerikaanse president Barack Obama brengt voor de allereerste keer een bezoek aan de Europese instellingen in Brussel. Een ontmoeting tussen Nobelprijswinnaars voor de Vrede gebeurt niet vaak. Al zouden Nobelprijswinnaars moeten weten waar de echte prioriteiten liggen. Vrede en stabiliteit krijg je niet door de wereld te bewapenen’, stelt Ludo De Brabander, Woordvoerder Vrede vzw.

President Obama kreeg de Nobelprijs in 2009 “voor zijn uitzonderlijke inspanningen om de internationale diplomatie en de samenwerking tussen de volkeren te versterken”. De Europese Unie ontving de Nobelprijs in 2012 “voor haar meer dan zes decennia lange bijdrage aan vrede en toenadering, de democratie en de mensenrechten in Europa”.

De werkelijkheid oogt echter minder vreedzaam. De Verenigde Staten en de Europese Unie zijn verantwoordelijk voor meer dan de helft van de wereldwijde militaire uitgaven. Het gaat om duizelingwekkende bedragen, respectievelijk 685 miljard dollar en 262 miljard dollar. Ter vergelijking: met slechts 3% van de defensiebudgetten van de VS en de EU kan iedereen in de wereld basisonderwijs genieten, zoals vooropgesteld werd in de VN-millenniumdoelstellingen voor 2015. Of nog: met slechts 0,1% van deze defensiebudgetten zou het aantal mensen dat geen toegang heeft tot zuiver water gehalveerd kunnen worden – een andere millenniumdoelstelling waar 191 landen zich toe verbonden.

Echte prioriteiten

De Wereldbank publiceerde in 2003 een rapport waarin gesteld werd dat de minst ontwikkelde landen 15 keer meer kans maken op het uitbreken van een gewelddadig conflict dan rijke landen. Verdiende Nobelprijswinnaars van de Vrede zouden dus moeten weten waar de echte prioriteiten liggen. Vrede en stabiliteit krijg je niet door de wereld te bewapenen, maar door de sociaaleconomische oorzaken van geweld aan te pakken, door te ‘ontwapenen om te ontwikkelen’.

Beide Nobelprijswinnaars doen echter net het tegenovergestelde. Ze geven niet alleen astronomische bedragen uit aan defensie, maar zijn ook nog eens verantwoordelijk voor tweederde van de wereldwijde wapenhandel. Volgens het jongste Europese rapport over de wapenhandel komen deze wapens ook in conflictgevoelige of gewelddadige regio’s terecht. De Europese wapenexportvergunningen naar de Arabische landen haalden een recordniveau van om en bij de 10 miljard euro in 2012. Belangrijkste Europese afzetmarkt is het autocratische Saudi-Arabië (3,5 miljard euro), met verder landen als Israël (613 miljoen euro), Egypte (363 miljoen euro), Irak (133 miljoen euro) en Bahrein (78,5 miljoen euro).

Huidige crisis in Oekraïne

Het ministerie van Defensie van Nobelprijswinnaar Obama kondigde daarenboven de modernisering van het Amerikaans nucleair wapenarsenaal in Europa -en dus ook in België- aan. De modernisering van de naar schatting 180 B-61 bommen in Europa zou 10 miljard dollar kosten. De landen waar deze de facto nieuwe bommen zullen worden opgeslagen, moeten nieuwe peperdure jachtbommenwerpers aanschaffen om ze te kunnen blijven afleveren. De nucleaire ontwapening is nochtans een verplichting volgens het Non-proliferatieverdrag dat inmiddels bijna een halve eeuw geleden is afgesloten.

Een belangrijk onderwerp dat besproken zal worden door beide Nobelprijswinnaars is de huidige crisis in Oekraïne, die niet alleen het onderlinge vertrouwen tussen het Westen en Rusland aantast maar ook negatieve gevolgen dreigt te hebben voor de noodzakelijke ontwapening in beide kampen. Het is ons aanvoelen dat de crisis in Oekraïne onnodig wordt opgeklopt. De oude koudeoorlogsretoriek is terug. Er weerklinken opnieuw pleidooien voor kernbewapening (de ‘wederzijdse afschrikking’) en nieuwe militaire investeringen. We moeten niet naïef zijn. Het militair industrieel complex in beide kampen spint inderdaad garen bij deze crisis en is niet gediend met een de-escalerende diplomatie.

Bewapeningswedloop

De bevolking van de VS en Europa, die de gevolgen draagt van een van de zwaarste financiële crisissen van de afgelopen decennia, wil geen bewapeningswedloop, maar jobs, een gezond leefmilieu en minder ongelijkheid. Daar zijn middelen voor nodig. Middelen die er wel degelijk zijn, als de juiste prioriteiten gesteld worden, bijvoorbeeld door geen geld te pompen in de modernisering van gruwelijke en misdadige massavernietigingswapens.

Het kan anders. We dringen er bij de EU en de VS op aan: laat ons niet opnieuw in een bewapeningswedloop verzeild geraken. Stop met de militarisering van de wereld. Als onze Nobelprijswinnaars voor de Vrede evenwel weigeren te ontwapen, dan kunnen ze er beter eerlijk voor uitkomen en hun prijs weer inleveren.