Vrije Tribune

‘Ondanks de zware straffen, zijn veroordeelden er redelijk goed vanaf gekomen’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Emeritus hoogleraar filosofiegeschiedenis Miguel Candel Sanmartin (Universiteit van Barcelona) vergelijkt het Catalaans onafhankelijkheidsproces met ‘een grootschalige daad van institutioneel geweld’.

Een van de eigenaardigheden van de situatie die door de Catalaanse afscheidingsbeweging eufemistisch bekend staat als ‘el procés‘, is de verschillende houding van degenen die zich ertegen verzetten binnen Catalonië, en degenen die het van buitenaf doen (of zeggen te doen). Net als tussen degenen onder ons die het proces rechtstreeks ondergaan in hun dagelijks leven, op straat, werkvloer en woonplaatsen, waar we in aanraking komen met de voorstanders van de afscheiding.

Bij zij die het hele gebeuren vanop een comfortabele afstand aanschouwen, heerst er langs de ene kant een houding van afwijzing, terwijl men aan de andere kant uiteenlopende houdingen van inschikkelijkheid aantreft, tot zelfs onbegrensde sympathie. Veel vermeende ‘onpartijdige’ waarnemers beweren en herhalen dat wat de leiders van het ‘procés‘ hebben ondernomen, geen misdaad was. Volgens hen was het gewoon een soort ‘performance’ met de bedoeling de wil van zo’n twee miljoen Catalanen uit te drukken voor een onafhankelijke staat, iets wat ook al te horen was bij de voormalige voorzitter van het Catalaanse parlement Carme Forcadell.

Hun standpunt is meestal gebaseerd op de veronderstelling dat er geen sprake was van ‘geweld’ zoals het gebruik van vuurwapens of bestorming van openbare gebouwen. Kunnen we echter niet spreken over een massale schending van de grondwettelijke orde als een deel van de Staat (de Generalitat,de Catalaanse wetgevende en uitvoerende macht, is de vertegenwoordiger van de Staat in Catalonië) besluit om, na het opstellen van ‘Staatsstructuren’ en het goedkeuren van ongrondwettelijke wetten, een nieuwe rechtsorde in te stellen op een substantieel deel van het Spaanse grondgebied die niet-compatibel is en openlijk in strijd is met de huidige?

Is dit ‘procés’ niet een grootschalige daad van institutioneel geweld zonder de noodzaak om één enkel schot te lossen, om de eenvoudige reden dat de openbare gebouwen al bezet waren, en het leger (17.000 Mossos d’Esquadra) gecontroleerd werd door de initiatiefnemers van deze operatie?

Sympathisanten van het Catalaanse afscheidingsproces gaan uit van het ‘klassieke’ beeld van rebellie als een opstand van krachten die de bestaande rechtsorde proberen te vernietigen door fysiek geweld.

De valkuil die ten grondslag ligt aan de argumenten van aanhangers en sympathisanten van het Catalaanse afscheidingsproces bestaat erin uit te gaan van het ‘klassieke’ beeld van rebellie als een opstand van krachten die de bestaande rechtsorde proberen te vernietigen door fysiek geweld. Aan deze veronderstelling wordt impliciet nog een andere toegevoegd: dat dergelijke krachten handelen van ‘buitenaf’ de instellingen die ze willen omverwerpen (en daarom moeten ze ongetwijfeld fysiek geweld gebruiken).

Aangezien dit in dit geval niet gebeurd is, aangezien de zogenaamde ‘coupplotters‘ in grote mate deel uitmaakten van het te slopen institutionele apparaat, trekken sommigen uit het bovenstaande onderstelling dat er geen sprake is van de vermeende misdaden van rebellie of opruiing; het erkent hooguit een misdrijf van ongehoorzaamheid of, zoals de rechtbank van de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein (die zich ten onrechte tot de kern van de zaak heeft gericht) heeft geoordeeld, verduistering van openbare fondsen.

Wat wel zeker is, is dat de feiten waarover het Hooggerechtshof zich uiteindelijk heeft uitgesproken op maandag 14 oktober, veel ernstiger zijn dan een simpele verduistering. Het Hof acht het bewezen dat er sprake was van geweld, en dat het doel van de veroordeelde Catalaanse leiders erin bestond de grondwettelijke orde op illegale wijze te hervormen. De rechtbank heeft uiteindelijke de feiten beschreven als opruiing in plaats van rebellie (zoals gevraagd door de openbare aanklager) omdat niet kon worden aangetoond dat de veroordeelden de intentie hadden om het geweld direct als instrument wilden gebruiken om hun doel te bereiken.

Ondanks de zware straffen zijn de veroordeelden er redelijk goed vanaf gekomen. Zij kunnen vanaf begin volgend jaar in aanmerking komen voor de derde graad van gevangenisstraf (alleen de verplichting om de nacht in de gevangenis door te brengen) omdat ze al meer dan twee jaar in voorarrest zitten. Zij kunnen weliswaar niet ontsnappen aan de sanctie die hen niet meer in staat stelt een openbaar ambt te bekleden tijdens de duur van hun straf.

Duizenden burgers – die door jarenlange onafhankelijkheidspropaganda van de Catalaanse regering en de door de Catalaanse overheid beheerde of gesubsidieerde media steeds fanatieker geworden zijn, alsook door organisaties als Assemblea Nacional Catalana en Òmnium Cultura, hebben echter heftig gereageerd op het vonnis met de bezetting van de luchthaven van Barcelona, evenals straten, wegen en spoorwegen in heel Catalonië, waar ernstige vernielingen zijn aangericht.

Ook buiten Spanje zijn er veelvuldige historische precedenten: wordt de goedkeuring van de zogenaamde ‘machtigingswet‘ die Hitler in 1933 de volledige macht toekende, niet alom beschouwd als een staatsgreep? We mogen niet vergeten dat deze daad alle sporen van de rechtsstaat en de democratie in Duitsland heeft uitgewist zonder de Grondwet uitdrukkelijk af te schaffen en zonder ook maar één schot te lossen..

Miguel Candel Sanmartin is emeritus hoogleraar Filosofiegeschiedenis aan de Universiteit van Barcelona. Hij werkte als vertaler bij het secretariaat van de Verenigde Naties in New York in de jaren tachtig en bij de Europese Commissie in Luxemburg in de jaren negentig. Hij heeft verschillende werken van Aristoteles vertaald in het Spaans en Catalaans. Hij publiceerde tal van teksten waarin hij vanuit een linkse grondwettelijke invalshoek kritiek uitte op de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content