Obama: ‘Gunnen we degenen die ons fruit plukken geen kans?’

Het was een bij momenten emotionele speech waarin de Amerikaanse president Obama aankondigde dat miljoenen illegalen voortaan zonder angst in de VS zouden kunnen leven, maar ook zonder burgerschap.

President Obama mikte tijdens de 15 minuten durende toespraak, die niet live werd uitgezonden door de grote netwerken ABC, NBC, CBS en Fox, op twee elementen. Hij wilde duidelijk maken waarom een nieuwe aanpak nodig was, en waarom dat buiten het parlement om gebeurde.

Hij begon met dat laatste. Het migratiesysteem is stuk, zo zei hij. Het is dat al vele jaren, en sinds hij zes jaar geleden aan de macht kwam, probeert hij het te veranderen. Vorig jaar bereikte hij met de Senaat een compromis, maar het Huis van Afgevaardigden liet de wet onbekrachtigd liggen. Nu kan er niet langer gewacht worden. En dus komt er een presidentiële ingreep, met nieuwe richtlijnen voor de migratiedienst, in afwachting van parlementaire initiatieven en wetten.

Er komen drie soorten maatregelen, zo kondigde hij aan: de grenscontroles worden aangescherpt, er komen meer mogelijkheden voor hogeschoolden die het land inwillen, en er komt een ander beleid inzake de illegalen in het land.

Geen burgerschap

Wat dat laatste punt betreft:

‘We bieden het volgende aan: als je langer dan vijf jaar in dit land bent, als je kinderen hebt die Amerikaans staatsburger zijn of legaal in dit land verblijven, als je je registreert, geen criminele feiten hebt gepleegd en bereid bent je deel van de belastingen te betalen, dan kun je tijdelijk in dit land blijven, zonder schrik om gedeporteerd te worden. Je kunt uit de schaduw komen en in orde zijn met de wet’.

‘Laten we ook zeggen wat dit niet is. Dit geldt niet voor wie recent naar dit land kwam, of voor wie zal komen. Het geeft geen burgerschap, of het recht om permanent te blijven, of om dezelfde voordelen te genieten die burgers krijgen. Alleen het Congress kan daarover beslissen. Al wat we zeggen is: we gaan jullie niet deporteren.’

Hij gaf geen cijfers, maar volgens berichten in de Amerikaanse pers zouden via deze maatregelen ongeveer 5 van de ruim 11 miljoen illegalen ‘uit de schaduw’ kunnen treden.

Natuurlijk, gaf de president toe, voelt iedereen zich ongemakkelijk bij deze situatie van illegaliteit. We zijn een ‘land van migranten’, aldus Obama, maar ook ‘een land van wetten’. Illegaliteit leidt tot misbruik, uitbuiting. Maar niet voor iedereen en niet voor altijd.

‘We waren ooit ook vreemdelingen’

Van de andere kant: ‘Zijn we een natie die de hypocrisie gedoogt waarbij arbeiders die ons fruit plukken en onze bedden opmaken, nooit op wettelijkheid mogen rekenen? Of zijn we een natie die hen een kans op verandering bieden, de mogelijkheid om verantwoordelijkheid te nemen en hun kinderen een betere toekomst te bezorgen?’ Zijn we geneigd mensen die in onze kerken bidden weg te sturen?

‘Wij waren ooit ook vreemdelingen. En of onze voorouders vreemdelingen waren die de Atlantische Oceaan overstaken, of de Stille Zuidzee, of de Rio Grande, we zijn hier alleen maar omdat dit land ons verwelkomde, en ons leerde wat het is een Amerikaan te zijn. Niet hoe we eruit zien, of wat onze familienamen zijn, of hoe we geloven. Wat van ons Amerikanen maakt is een gemeenschappelijk engagement – dat we als gelijken geboren zijn, en dat we allen een kans hebben om van ons leven te maken wat we willen’.

Peilingen

Kort voor de toespraak bleek uit een peiling dat 57 procent van de Amerikanen Obama in het migratiedebat ondersteunt. Maar de Republikeinen, die vanaf januari de beide huizen van het Congress controleren, zijn resoluut tegen en hebben aangekondigd dat ze de presidentiële ingreep, die ze betitelen als dictatoriaal, ongedaan zullen maken. Hoe is niet duidelijk, maar wellicht via een financiële drooglegging van de migratiedienst (want niet zo gemakkelijk zal zijn, die dienst is grotendeels zelfbedruipend), ofwel via een wettelijk initiatief, ofwel via een rechtszaak.

Aan de andere kant van het spectrum zijn ook actiegroepen niet helemaal tevreden, bijvoorbeeld omdat de grens voor gedoging op vijf jaar verblijf is gesteld, wat zij te veel vinden.

Sinds hij zijn meerderheid in de Senaat twee weken geleden verloor, is president Obama in het offensief. Hij sloot een akkoord over milieubescherming met China, hij verzette zich tegen de aanleg van een oliepijplijn uit Canada, hij verandert zonder goedkeuring van het parlement de migratiereglementering. Hij maakt, zeggen Amerikaanse commentatoren, een bevrijde indruk, nu hij tot het eind van zijn termijn, over twee jaar, geen verkiezingen meer moet doormaken.