‘Moet Washington zich blijven verzetten tegen de uitbouw van een Europees leger?’

Joe Biden reist naar Europa en de NAVO. Wat wil de Amerikaanse president precies?

Als Joe Biden eind deze week in zijn presidentiële vliegtuig stapt, brengt het hem voor een eerste grote buitenlandse trip sinds zijn eedaflegging naar Europa. Naar Engeland voor overleg met de G7, vervolgens naar Brussel voor een NAVO-top en een gesprek met Europese leiders, en ten slotte naar Genève voor een hernieuwde kennismaking met zijn Russische collega Vladimir Poetin. De reis staat zo voor een goed deel in het teken van de band met de Europese bondgenoten, waarop onder Donald Trump zo veel spanning stond.

Ook Biden heeft in Europa wat uit te leggen, nu opnieuw aan het licht kwam dat Amerikaanse diensten Europese leiders afluisterden – dit keer met de bereidwillige medewerking van Denemarken. Op een moment dat de Verenigde Staten met Europa over een nieuw akkoord over datatransmissie praten, is dat op zijn minst vervelend. Het is ook gênant voor de Deense Eurocommissaris voor Mededinging en Digitale Samenleving, Margrethe Vestager. Zij was op het moment van de feiten in Kopenhagen vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken. Vestager geldt in Brussel als een superster, maar ze ging antwoorden op vragen over deze kwestie nu wel zorgvuldig uit de weg.

Het is van Biden bekend dat hij Europa en de NAVO goed gezind is. Hij zegt het niet zo brutaal als Trump, maar hij vindt net zo goed dat de Europeanen meer geld voor defensie moeten uittrekken. Het verraste daarom dat het Center for American Progress, een denktank in Washington, nog net voor de reis van de president naar Europa in een rapport tot het besluit komt dat de VS zich niet meer tegen meer Europese militaire integratie mogen verzetten: Europa moet zelf ook een militaire macht worden. Dat is wat bijvoorbeeld Parijs en Berlijn graag willen, maar de VS en andere Europese hoofdsteden zijn bang dat een uitgebouwd Europees leger in de weg loopt van de NAVO.

De denktank vindt het gek dat de VS enerzijds eist dat Europa meer in defensie investeert, maar anderzijds initiatieven in de weg staat die precies voor een sterkere Europese defensie kunnen zorgen. Dat is, zegt het rapport, een strategische vergissing die de NAVO en de Atlantische relatie verzwakt. Zeker als de VS zich meer op Azië willen concentreren, heeft Europa een militair apparaat nodig dat een gelijke partner van de Amerikanen kan zijn. Het Center for American Progress staat doorgaans dicht bij dit Witte Huis. Zijn rapport laat Joe Biden vast niet van mening veranderen. Maar de manier waarop Donald Trump de bondgenoten onder druk zette, bleek ook geen recept voor een sterker Europa en een steviger alliantie.