Moet Bibi bang zijn voor de Israëlische verkiezingen?

Benjamin Netanyahu © Reuters

Op 17 maart vinden in Israël vervroegde parlementsverkiezingen plaats. De laatste peilingen geven de concurrentie van huidig premier Benjamin Netanyahu, de Zionistische Unie van Isaac Herzog een zekere voorsprong.

Op 17 maart vinden in Israël vervroegde parlementsverkiezingen plaats. Inzet van de stembusgang: slaagt Benjamin Netanyahu erin zichzelf op te volgen, een nieuwe – vierde – ambtstermijn aan te snijden en te regeren met een liefst nog rechtsere coalitie? De verkiezingen zijn in die zin een soort referendum over de persoon van Netanyahu te noemen, gelukkig voor hem een binnenlands: internationaal ligt Bibi niet in de hoogste schuif, zelfs niet bij Amerikaans president Barack Obama. De Israëlische premier liet weten er, gezien de jongste opiniepeilingen, niet gerust op te zijn. Hij riep de rechtse kiezers op, binnen de waaier aan mogelijkheden die rechtsdenkenden voorligt, consequent voor zijn Likoed te gaan.

Vervroegde verkiezingen

Normaal zouden de verkiezingen pas in november 2017 plaatsvinden, maar meningsverschillen over onder meer budgettaire kwesties en de Israëlische opstelling ten aanzien van de Palestijnen deden de coalitie twee jaar eerder dan voorzien uiteen vallen. In december vorig jaar stemde de Knesset ervoor zichzelf te ontbinden. Dat gebeurde op vraag van Netanyahu die kort daarvoor twee ministers van het politieke centrum, Yair Lapid en Tzipni Livni, uit zijn regering had gezet.

Netanyahu lijkt erop te gokken dat nieuwe verkiezingen hem opnieuw het premierschap én meer passende coalitiepartijen zullen opleveren.

Tijdens de verkiezingscampagne kwam de Palestijnse kwestie niet echt aan bod, maar ging de aandacht veeleer naar de persoon van Netanyahu en economische en sociale kwesties als de hoge levensduurte.

Nek-aan-nek

De verkiezingen beloven een nek-aan-nekrace te worden tussen de Zionistische Unie, een centrumlinkse coalitie onder leiding van Isaac Herzog en het rechts-conservatieve Likoed of Eenheid van Netanyahu. De meeste peilingen voorspellen een kleine overwinning voor de Zionistische Unie van Herzog en Livni.

Vandaag/vrijdag werden nog drie peilingen gepubliceerd, eentje van de openbare radio, eentje van de massakrant Yediot Aharonot en een derde van de kranten Jerusalem Post en Maariv. Ze voorspellen allemaal hetzelfde resultaat: de Zionistische Unie van Herzog en Livni haalt in de nieuwe Knesset vier zetels meer dan Bibi’s Likoed. Bij Yediot vertaalt zich dat in een score van 26 tegen 22, bij de twee andere polls wordt dat 25 tegen 21. Op de derde plaats, met 13 zetels, zou de Verenigde Arabische Lijst eindigen. Yesh Atid, de partij van Lapid, haalt 11 tot 13 zitjes en Kulanu, de partij van een oud-Likoednik, scoort tussen de 8 en de 10 zetels. Kulanu zou volgens de Israëlische media wel eens de “kingmaker” kunnen worden bij het coalitie-overleg.

Coalitie

Hoe dan ook zullen de verkiezingen geen duidelijke winnaar opleveren en zal er een coalitie gevormd moeten worden. In de Israëlische politiek geldt dat niet de winnaar per se premier wordt, maar wel degene die erin slaagt binnen het gefragmenteerde politieke landschap een meerderheid op de been te brengen. Analisten geven Netanyahu ondanks zijn achterstand in de peilingen de grootste kans op het premierschap, omdat hij het makkelijkst aan die meerderheid zal geraken.

Mogelijke partners vindt hij in Het Joodse Huis, de ultraorthodoxe partijen Shass en Verenigd Thora-Jodendom (elk 7 zetels), de seculiere ultranationalistische partij Yisraël Beiteinu (6 zetels) en de extreemrechtse religieuze partij Yahad of Samen (4 zetels). Opgeteld bij de voorspelde Likoeduitslag komt Netanyahu zo met 58 zetels bijna aan een meerderheid.

‘Niet met Likoed’

Voor Herzog zijn de partners minder evident te vinden. Hij kan met zijn Zionistische Unie een coalitie vormen met de Toekomstpartij, de links-seculiere partij Meretz of Vitaliteit en mogelijk ook de gezamenlijke Arabische Lijst, maar de houdbaarheid van dergelijke coalitie valt moeilijk te voorspellen.

Een “grote coalitie” met Likoed sloot Herzog uit. Hij ijvert voor “verandering”. Ook met die partners zullen geen van beiden aan een meerderheid komen. De steun van de nieuwe centrumrechtse partij Kulanu (Wij Allen) is daarvoor van doorslaggevend belang, maar een tot nu toe onzekere factor. Hoewel aannemelijk is dat partijboegbeeld Moshe Kahlon eerder geneigd zal zijn zich bij een rechtse coalitie aan te sluiten, wil hij tot op heden niet prijsgeven welke coalitie zijn voorkeur uitdraagt.

Nationale eenheid

Commentatoren houden er dan ook rekening mee dat Likoed en de Zionistische Unie door de omstandigheden zullen gedwongen worden om een regering van nationale eenheid te vormen, bijvoorbeeld indien Kahlon beslist tot geen enkele coalitie toe te treden.

Opvallend is dat de Palestijnse kwestie als thema zo goed als afwezig was tijdens de verkiezingscampagne. Dit kan vreemd lijken aangezien onder Netanyahu’s regeerperiode de spanningen met de Palestijnen opliepen en het al jaren sputterende vredesproces helemaal tot stilstand kwam. Toch hebben de centrumpartijen niet geprobeerd dat politiek te recuperen. De Israëli’s lijken de stilstand in het vredesproces eerder te wijten aan de algemene onrust in de regio en willen liever een regering die een oplossing biedt voor de sociale en economische problemen. De centrumpartijen waagden zich daarom blijkbaar liever niet aan het thema.

Zeker is dat de partij die na de verkiezingen de taak op zich neemt een coalitie op de been te brengen een moeilijke opdracht wacht, gezien de vele Israëlische partijen maar weinig gemeenschappelijke waarden hebben waarop die gestoeld kan worden. (Belga/WB)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content