De energie-intensieve industrie ontvangt tot een miljard euro per jaar aan compensaties, vrijstellingen en subsidies, maar krijgt haar CO2-uitstoot niet omlaag. Dat blijkt uit een rapport van de organisaties Arbeid en Milieu, Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu.
De organisaties namen een groot aantal van de steunmaatregelen aan de petrochemische en staalindustrie onder de loep, zowel op Vlaams, federaal als Europees niveau. Ze bekeken verder zes van de grootste en meest energieverslindende bedrijven in Vlaanderen naderbij. Het gaat om de petrochemische bedrijven ExxonMobil, Total, BASF, Borealis en Ineos, en staalproducent ArcelorMittal. De zes onderzochte bedrijven kregen samen al 1,1 miljard euro aan emissierechten die de voorbije zeven jaar gratis zijn uitgedeeld binnen een Europees systeem voor de emissiehandel (EU-ETS). In totaal ging het in Vlaanderen om een waarde van 1,6 miljard euro.
Verder krijgt de energie-intensieve industrie ook tal van kortingen op haar energieverbruik. In 2018 genoot ze 270 miljoen euro aan vrijgestelde groenestroomcertificaten en tientallen miljoenen aan accijnsverlaging op elektriciteit, gas en diesel, geven de organisaties al voorbeeld. Daarnaast geniet de industrie van honderden miljoenen aan belastingvermindering, zoals de vrijstelling van betaling van roerende voorheffing of de verhoogde investeringsaftrek, en nog andere subsidies. Het huidige beleid brengt de energie-intensieve bedrijven miljarden op, maar levert allerminst de nodige uitstootvermindering, bevordert onvoldoende de innovatie en zadelt gezinnen en kmo’s op met een onevenredig groot deel van de rekening voor de energietransitie.
De maatregelen zetten de bedrijven er niet toe aan om binnen de gewenste termijn klimaatneutraal te worden, klinkt het. Ze krijgen miljoenen, maar de uitstoot daalt niet, er wordt niet voldoende geïnnoveerd en gezinnen en kmo’s krijgen een onevenredig groot deel van de rekening voor energietransitie op hun bord, aldus de organisaties. ‘Een gemiddeld gezin betaalt in verhouding 20 keer meer voor groene stroom dan de grote bedrijven uit ons onderzoek, en zelfs 30 keer meer voor de windmolens op zee’, verklaart Mathieu Soete, klimaatverantwoordelijke bij Greenpeace België. ‘De voorbije jaren is de uitstoot van broeikasgassen van de intensieve industrie opnieuw gestegen en dan houden we nog geen rekening met de door Borealis en Ineos aangekondigde investeringen, die daar nog eens tien procent bovenop zullen doen’, aldus Soete. ‘Er is nood aan een nieuwe aanpak, waarmee we ruim vóór 2050 koolstofneutraal kunnen zijn.’
Er moet een nieuw gemeenschappelijk transitiekader voor de intensieve industrie komen, op basis van een participatief opgestelde roadmap en via de strikte toepassing van het principe van de vervuiler betaalt, besluiten Arbeid en Milieu, Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu. Een onafhankelijk observatorium moet instaan voor de monitoring en evaluatie, en moet daarvoor toegang hebben tot alle gegevens, klinkt het. ‘We smijten nu met geld naar bedrijven in de hoop dat ze hier zullen blijven. Maar hoop is geen strategie. We moeten de industrie voorbereiden op de economie van de toekomst met een coherent en strategisch klimaatbeleid’, besluit Olivier Beys van Bond Beter Leefmilieu.
