De arrestatie van een Mexicaanse generaal in de VS, op verdenking van drugshandel, bracht de regering in verlegenheid.
Het Mexicaanse parlement keurde dinsdag een wetshervorming goed die de activiteiten van buitenlandse veiligheidsdiensten moet inperken. Hoewel de nieuwe wet niet expliciet één land viseert, gaat het toch vooral om de Amerikaanse drugsbestrijdingsdienst DEA en zijn operaties in Mexico.
Het initiatief volgt op de controversiële aanhouding in oktober van voormalig Mexicaans defensieminister Salvador Cienfuegos in de Verenigde Staten op verdenking van drugshandel, na jaren onderzoek door de Drug Enforcement Administration. Cienfuegos werd vrijgelaten na druk vanuit Mexico-Stad.
De nieuwe wet ontneemt buitenlandse agenten hun diplomatieke immuniteit in Mexico. Ook moeten politiediensten voortaan elk contact met buitenlandse collega’s melden aan de federale overheid en daarvoor vooraf goedkeuring vragen. Buitenlandse veiligheidsdiensten zullen bovendien de informatie die ze vergaren moeten delen met de Mexicaanse instanties.
Critici vrezen dat daarmee de drugsbestrijding van beide landen in het gedrang komt. ‘De Mexicaanse regering wil dat diensten zoals de DEA op kantoor blijven en niets anders doen dan informatie verwerken’, aldus Mike Vigil, voormalig DEA-hoofd van buitenlandse operaties, tegen The Guardian.
Soevereiniteit
‘Het kan niet dat buitenlandse agenten zomaar mensen oppakken of zonder toestemming undercoveroperaties uitvoeren’, zei parlementslid Dolores Padierna, van regeringspartij Morena, ‘en daarbij beslissen welke partners in Mexico betrouwbaar zijn en welke niet.’
Mexico zal zich aan geen enkel ander land onderwerpen, voegde het parlementslid er aan toe. De wet komt er op vraag van de links-nationalistische president Andrés Manuel López Obrador, die een punt maakt van de zelfbeschikking van Mexico. López Obrador werd naar eigen zeggen niet ingelicht over de nakende arrestatie van Cienfuegos.
‘Agenten (van de DEA, nvdr.) komen al jaren naar goeddunken het land binnen en doen wat ze maar willen’, zei de president recent. ‘Mijn voorgangers waren niet bekommerd om de soevereiniteit van ons land. Dat verandert voortaan.’
Vernedering
De DEA ressorteert onder het Amerikaanse ministerie van Justitie en telt ongeveer 10.000 agenten verspreid over 68 landen, waaronder België. In Mexico zijn 50 agenten gestationeerd, aldus de Mexicaanse overheid.
De DEA voert in Mexico zelfstandig onderzoek, met onder meer undercoveroperaties en telefoontaps. Ook voorziet de DEA Mexicaanse veiligheidsdiensten van informatie die tot arrestaties leiden van drugstrafikanten, of corrupte bewindslieden, die soms uitgeleverd worden aan de VS.
Maar de arrestatie van oud-generaal Salvador Cienfuegos, defensieminister tussen 2012 en 2018, was een klap voor het aanzien van de Mexicaanse strijdkrachten. In regeringskringen kwam de actie aan als een verandering voor Mexico. Vandaar de nieuwe wet.
Volgens de oppositie heeft Mexico zelf niet voldoende capaciteit om achter drugssmokkelaars aan te gaan. ‘Zo’n 70 procent van de arrestaties van drugsbaronnen en politici die met hen samenwerkten kwam er dankzij informatie van de DEA’, zei oppositieparlementslid Marta Tagle.
De veiligheidsdiensten in Mexico zijn ook notoir corrupt. Zo werd vorig jaar oud-veiligheidsminister Genaro García Luna gearresteerd in de VS omdat hij volgens de Amerikaanse justitie het Sinaloakartel beschermde. García Luna wacht op zijn proces in New York.
Relatie met Biden
De DEA heeft bijna 50 jaar geschiedenis in Latijns-Amerika. Hugo Chávez, de socialistische ex-president van Venezuela, zette de DEA het land uit in 2005. Ook de voormalige president van Bolivia, Evo Morales, gooide de drugsbestrijdingsdienst buiten.
‘Dat kadert in een breder patroon van populisten die hun soevereiniteit doen gelden’, aldus John Polha-Hecimovich, expert in Latijns-Amerika aan de U.S. Naval Academy, tegen de Wall Street Journal.
De krant schrijft dat het niet de eerste keer is dat de relaties tussen de buurlanden verzuren door de Amerikaanse inspanningen om drugssmokkel vanuit Mexico aan te pakken. Nadat DEA-agent Enrique Camarena in 1985 werd gefolterd en vermoord door drugshandelaars, gooide Amerika tijdelijk de grens zo goed als dicht.
Het parcours van de DEA in Mexico is niet onbesproken. Volgens onderzoeksjournaliste Anabel Hernández zou ook de drugsbestrijdingsdienst het Sinaloakartel van Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán beschermd hebben in ruil voor informatie over andere drugsbendes. (Guzmán zit nu een levenslange gevangenisstraf uit in de VS).
Ook was de DEA tien jaar geleden betrokken bij de operatie ‘Fast and Furious’, waarbij wapens en explosieven geleverd werden aan Mexico om te onderzoeken waar ze hun bestemming vonden. Honderden geweren verdwenen echter spoorloos in Mexico.
Verwacht wordt dat deze ontwikkeling de relatie met aankomend VS-president Joe Biden kan bemoeilijken. President López Obrador komt goed overeen met Donald Trump omdat die zich niet inlaat met Mexicaans aangelegenheden zolang de Mexicaanse regering migranten tegenhoudt. In een brief waarin López Obrador Biden feliciteert met zijn overwinning, drukt de Mexicaanse president meteen de wens uit dat zijn Amerikaanse collega de zelfbeschikking van Mexico respecteert.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
