‘Mensen betalen te veel belastingen omdat ze meebetalen voor wie de dans ontspringt’

Mensen betalen te veel belastingen omdat ze meebetalen voor diegenen die de dans ontspringen, schrijven John Crombez en Saïd El Khadraoui (SP.A). ‘We hebben te lang moeten strijden tegen witwas en fraude met ongeschikte wapens. Europa geeft ze nu, het is aan ons om ze zo doeltreffend mogelijk in te zetten.’

De nieuwe Europese anti-witwasrichtlijn is een belangrijke stap voorwaarts in de strijd tegen het witwassen van crimineel geld, en in de strijd tegen de grote fiscale fraude en financiële criminaliteit. Van schermvennootschappen, trusts en andere juridische constructies met belastingparadijzen zal in kaart worden gebracht wie erachter schuil gaat. Van financiële instellingen wordt een veel grotere inspanning geëist om witwassers op te sporen. De richtlijn zal het witwassen van crimineel geld ook in België een pak moeilijker maken.

Witgewassen crimineel geld bedraagt naar schatting twee tot vijf procent van het jaarlijks wereldwijde BBP. Het gaat dan over de witgewassen opbrengsten uit corruptie, mensenhandel, illegale drug- en wapenhandel, maar ook uit ernstige fiscale fraude. De Europese Commissie schat de schade door belastingfraude voor Europa op 1000 miljard euro per jaar, waarvan 30 miljard voor België. Een immens bedrag met verregaande gevolgen: mensen betalen te veel belastingen omdat ze ook nog eens meebetalen voor diegenen die de dans ontspringen, overheden zien zich verplicht om te bezuinigen op hun publieke dienstverlening of hun sociale zekerheid.

En dan hebben we het nog niet eens over de menselijke tol die mensen-, drug- en wapenhandel eist. Daar valt geen prijs op te plakken. Als we het witwassen van de opbrengsten steeds moeilijker maken, dringen we ook de onderliggende misdrijven terug.

Breekijzer voor Belgische banken

Geld wordt witgewassen via het financiële systeem. Het is immers de bedoeling van witwassers om het crimineel geld in de reguliere economie te investeren, zonder dat iemand er de oorsprong van kent. Daarom zijn banken en andere financiële instellingen al twintig jaar verplicht verdachte transacties aan een speciale cel (in België de CFI) te melden. Wanneer de cel oordeelt dat er sprake is van witwas brengt ze Justitie op de hoogte. Dat gebeurt zo in heel Europa. Banken doen dat niet uit zichzelf, het moet hen worden opgelegd.

De Europese richtlijn breidt die meldingsplicht nu verder uit tot transacties die verband houden met ernstige fiscale fraude. België heeft daar al op geanticipeerd, en heeft de meldingsplicht reeds uitgebreid. Het is precies die uitbreiding die de banken nu aanvechten bij het Grondwettelijk Hof. Nu Europa eigenlijk exact hetzelfde vraagt aan banken in hele Unie hopen we dat de banken in ons land zich eindelijk bereid tonen om constructief mee te werken aan de indijking van financiële criminaliteit.

Transparantie in plaats van anonimiteit

Een internationaal consortium van onderzoeksjournalisten ontdekte dat er maar liefst 25.000 miljard euro geparkeerd staat in buitenlandse belastingparadijzen. Die belastingparadijzen zorgen voor anonimiteit. Met het einde van het traditionele bankgeheim – zelfs Zwitserland moet onder druk van vooral de Verenigde Staten inbinden – wordt steeds meer voor anonimiteit gezorgd via juridische constructies: schermvennootschappen, trusts… waarvan bijzonder moeilijk te achterhalen is van wie het vermogen in de constructie nu echt is. In de strijd tegen witwas en grote fiscale fraude is het noodzakelijk om te weten wie er achter die ingewikkelde constructies schuilgaat.

De nieuwe Europese regels moeten ervoor zorgen dat er een helder licht kan schijnen op de geheimzinnige financiële transacties die witwasoperaties vergemakkelijken. Dat zal gebeuren door per lidstaat een register op te richten waarin alle noodzakelijke informatie opgenomen wordt over de identiteit van de personen en bedrijven achter een vennootschap, trust of andere schimmige constructie. Iedereen die een ‘legitiem belang’ kan aantonen, krijgt toegang tot die registers: politie, parket, fiscus… De oprichting van die registers en de koppeling van die verschillende registers in de lidstaten is een belangrijke stap vooruit in de strijd tegen witwasoperaties. Ze geven overheden de mogelijkheid om risico’s op witwaspraktijken in te schatten en efficiënter onderzoek te verrichten.

Meer transparantie en meer meldingen van de financiële sector zorgen voor een betere detectie. Maar daar kan en mag het niet ophouden. Justitie moet die meldingen ook opvolgen, onderzoeken en bestraffen als het inderdaad om witwas en/of fraude gaat. In liefst 555 financiële strafzaken in ons land – 343 witwasdossiers en 212 fiscale fraudedossiers – is na 5 jaar nog altijd niemand naar de rechter verwezen en dreigt de verjaring.

Dat is waar de Europese richtlijn nog kwetsbaar is. Ze zorgt voor meer transparantie en stroomlijnt de meldingsplicht, en zal er zo ongetwijfeld voor zorgen dat meer witwaspraktijken boven water komen. Maar wat er vervolgens met die witwasdossiers gebeurt, hoe krachtig en hoe efficiënt de witwassers worden aangepakt, hangt af van elke lidstaat op zich. We hebben te lang moeten strijden tegen witwas en fraude met ongeschikte wapens. Europa geeft ze nu, het is aan ons om ze zo doeltreffend mogelijk in te zetten.