Marokko wil 85 steden ontdoen van hun sloppenwijken en sloopt op grote schaal informele woningen van inwoners. Die zien een vlucht naar Europa vaak als hun enige uitweg. Knack trok naar Casablanca.
Vierduizend Marokkanen in Casablanca, de grootste stad van het land, verloren hun huizen omdat de overheid ze sloopte. Marokko doet dit in meerdere steden om het land ‘sloppenwijkvrij’ te maken. De spanningen lopen op en vele nieuwe daklozen zien immigratie naar Europa nu als hun enige uitweg.
De meesten dachten er niet aan om naar Europa te gaan. […] Maar nu hun huis vernield is, willen ze een internationaal signaal sturen door politiek asiel aan te vragen.
‘We zijn tweederangsburgers,’ zegt Adil. Hij werkt als visser in Ain Sbaa, een stadsdeel van Casablanca. Hier bevinden zich meerdere sloppenwijken en douars, wijken waar mensen zelf informele huizen hebben gebouwd. De douar van Adil bestond al meer dan honderd jaar, hij woonde er in het huis van zijn grootvader. Hij toont me waar hij woonde voor de overheid zijn woning vernielde. ‘De autoriteiten zijn vanochtend gekomen en hebben de hele wijk gesloopt.’ Het enige wat er nu nog overblijft, zijn stukken beton die op de grond liggen met hier en daar een waterfles of een deken tussen.
Protest
Nu slaapt Adil net als een honderdtal andere families op straat. Sommige families huren een huis elders of zijn ingetrokken bij familieleden. Adils familie huurt ook ergens een huisje, maar hij kiest er toch voor op straat te slapen als een vorm van protest. Hij heeft wel een soort hutje gebouwd om in te schuilen, maar ook dat werd door de politie vernield. Daarna hebben de agenten alle mensen van de straat weggejaagd met knuppels. Ze arresteerden ook een man die, nadat zijn huis gesloopt was, uit woede een overheidsfunctionaris aanviel.
De bewoners organiseerden een mars naar Ceuta, een van de twee steden in Marokko die nog onder bewind staan van Spanje. ‘De meesten dachten er niet aan om naar Europa te gaan. Ze blijven nog steeds liever in hun eigen huis en omgeving waar ze werken. Maar nu hun huis vernield is, willen ze een internationaal signaal sturen door politiek asiel aan te vragen.’ Ze waren Casablanca echter nog niet uit of de politie stopte hen al. Ze hadden geen zin in meer geweld en legden zich neer bij de situatie. Na de reactie van de politie op de voorgaande acties durven ze het niet opnieuw te proberen. Ze organiseren wel nog regelmatig protesten en slapen opnieuw op straat.
Aanbod
De bewoners werden naar eigen zeggen niet gewaarschuwd voor de sloop. Een week eerder werd er wel een andere wijk vlakbij gesloopt, dus sommigen zagen het wel aankomen. De overheid heeft de inwoners naar eigen zeggen drie tot vier maanden van tevoren gewaarschuwd. ‘Er is een bureau met een afgevaardigde van ons ministerie in die wijk. En iedereen heeft een mobieltje en praat met elkaar. Ze weten alles!’ zegt Mohamed Ait Bouftass, directeur huisvesting van de regio Casablanca.
De overheid biedt de mensen nu elders een stuk grond aan voor 2000 euro. ‘Dat is niets, het kost ons tien keer zoveel. En als de families dit huis laten bouwen door een privé-aannemer of goede buur, wordt dit gratis gedaan. Dan kunnen zowel de familie als wie het huis gebouwd heeft er gratis in wonen!’ In de realiteit blijkt dit aanbod toch niet zo geweldig als Bouftass laat uitschijnen. ‘Ik heb dat geld niet’, zegt Adil. Hij praat voor vele mensen in de wijk. Ook vragen mensen zich af waar ze iemand moeten vinden die een huis voor hen kan bouwen.
Maar ook al vinden mensen het geld voor de grond en iemand die er een huis voor ze op wil bouwen, ze willen niet verhuizen naar Sidi Hajajj, de wijk waar de overheid de grond aanbiedt. Deze wijk ligt ongeveer twintig kilometer af van Ain Sbaa, waar de mensen nu wonen. Sidi Hajajj ligt buiten de stad, een school of openbaar vervoer is er nog niet. De bewoners werken vrijwel allemaal in de visserij of als serveerder of verkoper in de buurt. Om hun werk te bereiken vanaf Sidi Hajajj zouden ze dus een eind moeten lopen en diverse vormen van transport moeten nemen. Dat is niet alleen te tijdrovend, maar vooral te duur voor mensen die moeten rondkomen met een kleine honderd tot driehonderd euro per maand.
‘Nu is er nog niets, dat is logisch. De wijk is in ontwikkeling. We gaan natuurlijk geen bussen inleggen voor vier mensen, maar zodra er meer mensen wonen, zal er een bus komen, en een school. Maar ze willen alles meteen nu’, aldus Bouftass. Volgens hem is het grootste deel van de mensen blij met het aanbod. ‘Er is altijd tien procent die niet blij zal zijn. Als er echt iemand in nood is, willen wij ze helpen, maar er zijn ook mensen met slechte bedoelingen. Daar in die wijk zijn vooral mensen actief die alcohol, drugs en gestolen goederen verkopen. Die willen niet weg omdat ze dan hun handel zouden verliezen.’
De grond zal gebruikt worden voor mooie openbare ruimtes zoals parken of voorzieningen zoals scholen.
‘Sloppenwijkvrij’
De wijken in Ain Sbaa zijn enkele van de vele wijken van Casablanca die onder het programma ‘Steden zonder sloppenwijken’ gesloopt worden. Dit zorgde al eerder voor problemen. Zo werden mensen in de hoofdstad Rabat naar hun mening ook te ver buiten de stad verhuisd, wat de overheid op kritiek kwam te staan. Ook kregen de families er naar eigen zeggen te weinig geld om in tussentijd elders huisvesting te zoeken. Uiteindelijk bouwde de overheid op de grond waar de sloppenwijk stond appartementen… Volgens Bouftass geeft de overheid vanaf nu alleen nog maar grond omdat de mensen dat liever zouden hebben en is de grond in Casablanca deels private eigendom dus kon er niet op dezelfde plek gebouwd worden.
‘De grond zal gebruikt worden voor mooie openbare ruimtes zoals parken of voorzieningen zoals scholen’, zegt Bouftass. De bewoners zeggen beter te weten. ‘Er wordt gezegd dat deze grond voor een stevige prijs aan de Saoedi’s is verkocht,’ aldus Adil. Bewijs is er niet, maar al wie op straat staat, is er zeker van.
58 van de 85 beoogde steden heeft Marokko al ‘sloppenwijkvrij’ verklaard, nog 17 te gaan…
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
