Manuel Noriega en de Verenigde Staten: van boezemvriend tot gezworen vijand

Een meisje met een foto van Manuel Noriega, Panama City 2009. © REUTERS

Zowel de CIA als Pablo Escobar konden ooit op de trouw van de Panamese oud-dictator rekenen. Vandaag is de generaal overleden. Zijn dood is het einde van belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis van Panama.

Met het overlijden van oud-dictator Manuel Noriega slaat Panama een belangrijke bladzijde om in zijn geschiedenis. Tussen 1983 en 1989 bestuurde de generaal het Centraal-Amerikaanse land met ijzeren vuist. Opvallend was hoe snel hij in die periode van Amerikaans bondgenoot evolueerde tot een vijand die van het toneel moest verdwijnen.

De in 1934 geboren Noriega koos op jonge leeftijd voor een militaire carrière. In 1968 participeerde hij aan de staatsgreep die president Arnulfo Arias verdreef. Arias was slechts elf dagen aan de macht geweest.

Als beloning voor zijn bijdrage werd Noriega het daaropvolgende jaar aan het hoofd van de nationale veiligheidsdienst geplaatst. Tijdens deze periode zou de Amerikaanse veiligheidsdienst CIA nauwe banden aanhalen met Noriega. Voor de Verenigde Staten was het immers van groot belang dat er stabiliteit heerste in Panama. Het Panamakanaal, essentieel voor de wereldeconomie, moest en zou toegankelijk blijven.

Toen Noriega als hoofd van de Panamese Nationale Garde de facto leider van het land werd, legde de CIA hem geen strobreed in de weg. Hij werd volgens sommigen ‘de lieveling van de Amerikaanse veiligheidsdiensten’.

Noriega zou op geregelde basis in contact komen met toenmalig CIA-baas William Casey. In 1983 toonde Noriega zich zo bijvoorbeeld openlijk tevreden met een vier uur durende lunchvergadering met Casey in Washington.

De administratie van president Ronald Reagan (Amerikaans president van 1981 tot 1989, nvdr.) zou overigens jaarlijks honderdduizenden dollars hebben overgeschreven op Noriega’s bankrekening. Volgens de dictator zelf zou hij daarmee in totaal 10 miljoen dollar hebben verdiend – officiële Amerikaanse documenten houden het op 320.000 dollar.

Volgens de dictator zou hij in totaal 10 miljoen dollar hebben verdiend aan de VS – officiële Amerikaanse documenten houden het op 320.000 dollar.

Pablo Escobar

Rond 1982 gaat het Colombiaanse Medellínkartel op zoek naar nieuwe smokkelroutes richting de lucratieve Verenigde Staten. Het gewelddadige drugkartel, geleid door de haast mythische Pablo Escobar, haalt nauwe banden aan met Noriega. Voor enkele honderdduizenden dollars per drugszending verleende Noriega de Colombiaanse cocaïnesmokkelaars vrije toegang. De dictator verrijkte zich dus zowel met Colombiaans drugsgeld als met Amerikaanse donaties.

Volgens officiële bronnen waren het onder meer deze criminele activiteiten die Manuel Noriega nekten. Maar volgens de dictator zelf waren de Amerikanen altijd al op de hoogte geweest van zijn handeltje. Volgens hem was hij pas in ongenade gevallen omdat hij niet wenste in te gaan op het voorstel van Reagan om Panamese troepen te leveren bij een mogelijke inval in het nabijgelegen Nicaragua.

Wat de aanleiding ook moge zijn, de breuk tussen Noriega en de Verenigde Staten was definitief. Nadat The New York Times in 1986 Noriega als verantwoordelijke aanduidde voor de moord op Hugo Spadafora, het belangrijkste Panamese oppositielid, werd het onrustig in de straten van Panama. De Amerikanen zorgden ervoor dat alle openlijke banden met Noriega doorgeknipt werden.

Rockmuziek

In 1988 werd Noriega in de Verenigde Staten officieel beschuldigd van witwaspraktijken en drugssmokkel. Een jaar later kondigde de net verkozen president George H. W. Bush Operatie Just Cause af. De invasie van Panama was een feit en zou van 20 december 1989 tot 31 januari 1990 duren. Duizenden burgers kwamen om – het zou de laatste Amerikaanse invasie zijn in Latijns-Amerika.

Op drie januari 1990 werd Noriega opgepakt. Hij had zijn toevlucht gezocht in de ambassade van Vaticaanstad in de Panamese hoofdstad. Amerikaanse troepen omsingelden het gebouw en speelden rockmuziek op een oorverdovend volume. De stafchefs ontkenden dat dit iets te maken had met psychologische oorlogsvoering. Noriega beweerde dat de muziek hem niet had gestoord.

In 1992 werd hij tot een celstraf van veertig jaar veroordeeld in Miami. In 2010 leverden de Verenigde Staten hem uit aan Frankrijk, waar hij gezocht werd voor mensenrechtenschendingen. Daar werd hij eveneens veroordeeld, maar een jaar later leverden de Fransen hem uit aan zijn thuisland Panama.

Als laatste generaal wil ik het militaire tijdsperk afsluiten door vergiffenis te vragen.

Oud-dictator Manuel Noriega vanuit de gevangenis in 2015

Op het web staat een filmpje met een veelbesproken verklaring van Noriega in juni 2015. Vanuit de Panamese gevangenis verontschuldigt hij zich op nationale televisie. Met een handgeschreven brief in de handen zegt hij in de camera: ‘Als laatste generaal wil ik het militaire tijdsperk afsluiten door vergiffenis te vragen.’

De 83-jarige Noriega stierf op 30 mei als gevolg van complicaties na een hersenoperatieoperatie.

Hij zal herinnerd worden als de meedogenloze dictator die op korte tijd van de boezemvriend van de Verenigde Staten evolueerde naar hun aartsvijand. Zijn dochter Sandra verklaarde onlangs nog dat het levensverhaal van haar vader ‘niet in een boek zal verschijnen’.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content