Maakt Christian Lindner een einde aan de politieke carrière van Angela Merkel?

Christian Lidner. © BelgaImage
Jeroen de Preter

Duitsland lijkt op nieuwe verkiezingen af te stevenen. Met dank aan Christian Lindner, wonderboy van de liberale FDP.

Was het sabotage met voorbedachten rade? Wie zich de afgelopen dagen in de Duitse politieke crisis verdiepte, kan zich moeilijk van die indruk ontdoen.

Aanstichter van die crisis heet Christian Lindner, 38 jaar en het frisse gelaat van de wederopstanding van de liberale FDP. Na jaren van politieke marginaliteit scoorde de FDP bij de laatste verkiezingen opnieuw boven de tien procent.

Lindner was het ook die afgelopen zondagavond te kennen gaf niet langer aan de formatiegesprekken met christendemocraten (CDU/CSU) en Grünen te willen deelnemen. Hij deed dat met een mededeling die – getuige de sociale mediacampagne die ongeveer gelijktijdig startte – duidelijk goed was voorbereid. ‘Liever niet regeren dan slecht regeren’, zo was de leuze.

Meteen rees ook het vermoeden dat Lindner al lang voor zondag van plan was om de boel te laten ontploffen. Lindner heeft de zogenaamde Jamaicacoalitie nooit gewild. Als die vaak gehoorde stelling klopt, dan heeft hij zijn intenties wel goed kunnen verbergen. Het bericht dat de FDP de aftocht zou blazen, kwam als een complete verrassing.

Verantwoordelijkheidszin vinden Duitse kiezers nog altijd heel belangrijk

Hanco Ju0026#xFC;rgens (Duitsland Instituut Amsterdam)

Bij de onderhandelaars viel te horen dat een akkoord tot voor kort ‘binnen handbereik’ lag. De grootste tegenstellingen leken die tussen de Grünen en de CSU, de rechtsconservatieven uit Beieren. Op een njet van Lindner werd niet gerekend.

Tot dat njet er kwam. Niet zonder cynisme schreef de kwaliteitskrant Frankfurter Allgemeine dat vooral de voorzitter van de CSU Lindner daarvoor een bloemetje mocht sturen. Dankzij hem wordt de conservatieven een coalitie met de progressieven bespaard.

Wat Lindner bezielde om de rol van ‘saboteur’ zo opzichtig naar zich toe te trekken, is niet zo makkelijk te doorgronden. ‘Zijn demarche past niet in de Duitse politieke traditie’, zegt Hanco Jürgens, onderzoeker bij het Duitsland Instituut Amsterdam. ‘Mogelijk gokt hij erop dat Merkel door deze mislukte formatie zodanig verzwakt is dat ze van het toneel verdwijnt. De achterliggende redenering zou kunnen zijn dat Merkel haar vorige coalitiepartners telkens heeft versmacht, en dat er alleen in een regering zonder Merkel geregeerd kan worden zonder een zware prijs te betalen. Mij lijkt dat een gevaarlijke strategie. Verantwoordelijkheidszin vinden Duitse kiezers nog altijd een heel belangrijke waarde.’

Lindner wordt door de media voorlopig vooral cynisme verweten. Het scherpst was de Süddeutsche Zeitung. Volgens de krant heeft Lindner de formatiegesprekken misbruikt voor eigen electoraal gewin. Wellicht, zo analyseerde de krant, gokt de voorzitter op nu bijna onvermijdelijke nieuwe verkiezingen. In de aanloop daarvan kan hij zich dan profileren met harde standpunten over migratie en Europapolitiek – anders gezegd: als het fatsoenlijk alternatief voor de rechts-radicale AfD. Profileren doet de voorzitter zich volgens de Süddeutsche inderdaad, zij het dan als ‘de geprofileerde onverantwoordelijkheid’.

Hoe het verder moet? Hanco Jürgens noemde een Jamaicacoalitie al meteen na de verkiezingen onwaarschijnlijk. Realistischer leek hem een scenario waarin de SPD van Martin Schulz Merkel alsnog zou depanneren. Voorlopig houdt die SPD de boot evenwel af. ‘En ze doen dat zo halsstarrig dat een bocht bijna niet meer te nemen is’, aldus Jürgens afgelopen maandag. ‘Nieuwe verkiezingen lijken onvermijdelijk, al denk ik dat Merkel eerst nog een voorlopige minderheidsregering zal proberen te vormen. Zonder FDP, en met de Grünen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content