Lokale besturen worden ingeschakeld bij opvang Oekraïners: ‘Gemeenten kunnen een coördinerende rol spelen’

Sammy Mahdi (CD&V) op 26 juli 2021. © Belga

Nu steeds meer mensen vluchten uit Oekraïne, bereidt ook België zich voor op opvang. Daarbij wordt veel verantwoordelijkheid gelegd bij lokale besturen, al leidt die aanpak soms tot kritiek.

Met de oorlog in Oekraïne in volle gang blijft het aantal Oekraïense vluchtelingen met rasse schreden toenemen. Polen schat dat er ondertussen al bijna een miljoen Oekraïners richting hun land gevlucht zijn. In totaal verwacht de Europese Unie zo’n 7 miljoen vluchtelingen uit Oekraïne. De VN spreekt van 1,5 miljoen vluchtelingen en noemt het de snelst groeiende vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog.

Ook België bereidt zich voor op een toestroom van Oekraïners. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) verwacht zich aan tienduizenden Oekraïense vluchtelingen de komende maanden. Staatssecretaris voor Asiel en migratie Sammy Mahdi (CD&V) lanceerde om die reden vorig week de campagne PlekVrij. Vlaamse burgers konden zich via deze campagne aanmelden bij hun lokaal bestuur om Oekraïners op te vangen. Mahdi spreekt op Twitter van een ‘gigantische golf van solidariteit in ons land’ om dit te bewerkstelligen.

Voor de opvang van vluchtelingen rekenen de overheden op de lokale besturen. De Vlaamse regering beloofde om steden en gemeenten 1000 euro te verstrekken per opvangplaats voor Oekraïense vluchtelingen. ‘Kleinere gemeenten kunnen misschien niet direct grote gebouwen ter beschikking bestellen. Maar we kunnen een belangrijke rol spelen door initiatieven te coördineren om vluchtelingen op te vangen’, zegt Maarten Mast (Lijst1785), burgemeester van de Vlaams-Brabantse gemeente Merchtem. ‘Gisteren is hier een eerste bus met Oekraïners aangekomen via een privé-initiatief, die zijn vervolgens allemaal doorverwezen en aangekomen bij gastgezinnen.’

Simon De Boeck, CD&V-burgemeester van Gooik, wijst op het belang van gemeenten als contactpunt. ‘Ik denk dat mensen toch sneller naar hun gemeentebestuur stappen dan naar Fedasil of een hogere overheidsinstantie.’

#PlekVrij

De PlekVrij-campagne lijkt een succes. In Merchtem zouden zo’n 40-tal burgers zich al gemeld hebben. Maar ook in Gooik is het een succes. ‘Wij hebben al 17 aanmeldingen gekregen, wat toch veel is voor een kleine gemeente als de onze. Het is duidelijk dat het echt leeft bij de bevolking, en dan helpt een grote campagne om te mobiliseren’, zegt De Boeck (Gooik). Beide burgemeesters geven aan dat er ook voor de campagne al initiatieven waren om vluchtelingen op te vangen, maar dat er een duidelijke toename is sinds #PlekVrij gelanceerd is.

We zien weer dat, net zoals in de coronacrisis, verantwoordelijkheden gedelegeerd worden naar lokale besturen zonder veel ondersteuning. Met het idee dat die het dan wel zullen oplossen.

Maarten Mast

De maatregel van de Vlaamse regering botst op gemengde reacties. ‘De steun is zeker nuttig en wordt gewaardeerd. Maar ik stel mij vragen bij de effectiviteit van zo’n forfaitair bedrag. Als kleine gemeente zitten wij met een relatief klein personeelsbestand. Terwijl opvang en verzorging toch heel wat administratief werk met zich meebrengt. Wij weten ook niet wat er met die mensen moet gebeuren als de noodtoestand afloopt. Op dit moment zitten we dus met heel wat vragen en is er meer nood aan ook structurele ondersteuning’, aldus de burgemeester van Gooik.

Mast treedt hem daarin bij. ‘Of het genoeg zal zijn kan ik nu nog niet inschatten, al is het zeker welkom. Ik vind het wel een vrij gemakzuchtige maatregel. We zien weer dat, net zoals in de coronacrisis, verantwoordelijkheden gedelegeerd worden naar lokale besturen zonder veel ondersteuning. Met het idee dat die het dan wel zullen oplossen’.

Problemen

Hier en daar bestaat er ook wat scepticisme over de campagne. Nils Luyten van VZW Orbit, dat asielzoekers begeleidt bij het vinden van een geschikt gastgezin, kaartte gisteren bij De Ochtend op Radio 1 enkele problemen aan. Zo vreest hij bijvoorbeeld dat opvang door mensen veel minder tijdelijk is dan nu wordt gecommuniceerd. De crisisopvang zou bijvoorbeeld enkele maanden kunnen duren, maar vaak duurt de zoektocht naar goede huisvesting voor vluchtelingen een pak langer.

Bij Radio 1 vroeg hij zich af wat er zou gebeuren als de crisisopvang van vluchtelingen ten einde kwam, maar ze nog geen huisvesting hadden gevonden. Een scenario waarbij vluchtelingen dan gewoon op straat belanden is absoluut te vermijden. Hij kijkt naar de overheid om dit probleem op te lossen. Luyten waarschuwt mensen ook geen ondoordachte beslissingen te nemen. Het opvangen van vluchtelingen is een grote verantwoordelijkheid. Hij benadrukt dat mensen goed moeten nadenken alvorens zich in te schrijven.

‘Leuke vrouwen’

Verder zijn er ook al verschillende problemen gemeld met de intenties van sommige individuen die opvangplaatsen aanbieden. Zo meldt de Oost-Vlaming Andy De Schepper op Facebook dat er problemen zouden zijn met mannen die wensen formuleren omtrent de vluchtelingen die ze willen ontvangen. De beheerders van de groep ‘Steun Oekraïne’, die is opgericht om hulpgoederen en steun aan de Oekraïense bevolking te organiseren, zouden verschillende verzoeken krijgen om ‘leuke, mooie, intelligente en verzorgde’ vrouwen onderdak te kunnen bieden. De beheerder van de pagina spreekt van ‘hersenloze, van geilheid doordrenkte gedachten’

. Vluchtelingenwerk Vlaanderen vraagt naar aanleiding van de berichten om duidelijke regels en kaders voor mensen die opvang willen aanbieden. De organisatie is tevreden met de golf van solidariteit met Oekraïense mensen op de vlucht. ‘Maar de motivatie van sommige vrijwilligers blijkt echter niet even zuiver te zijn’, klinkt het. ‘Dit betreuren we.’

Partner Content