Letse eurocommissaris: ‘Strafmaatregelen over en weer wegen op onze veiligheid’

Valdis Dombrovskis © Reuters
Lukas De Vos
Lukas De Vos Europakenner

‘Het wordt hoog tijd dat Europa zijn economische macht ook omzet in politieke invloed.’ Knack sprak met de 42-jarige voormalige premier en nieuwe eurocommissaris van Letland, Valdis Dombrovskis.

Hij oogt als een leraar wetenschappen, hij is gelijkmoedig en secuur: Valdis Dombrovskis, de leider van de centrumrechtse Jaunais Laiks partij, sinds 2011 uitgebreid tot Eenheid, en langst dienstdoende eerste minister van Letland (2009-2013), is ook zo.

Hij studeerde economie en natuurkunde, doceerde in Duitsland en de VS, en werd al minister van Financiën tussen 2002-2004. Vandaag zetelt hij, net als tussen 2004 en 2009, in het EP. Maar niet voor lang: Letland heeft hem aangewezen als commissaris in de nieuwe ploeg van Jean-Claude Juncker.

Dombrovskis heeft Poolse wortels. Dat verklaart zijn grondig wantrouwen tegenover de Russen. Maar hij is nuchter genoeg om te beseffen dat Letland zonder de grote buur een nieuwe crisis riskeert.

Dombrovskis: ‘Laat er geen twijfel over bestaan. Letland heeft zich helemaal ingepast in de vrijemarkteconomie zoals de EU ze nastreeft. We hebben niettemin lessen getrokken uit de gevaren van het wilde kapitalisme. De instorting in de jaren 2008-2009 was een harde les. Tot dan, een decennium lang, hadden we het hoogste groeicijfer van de EU. Maar we hebben, net als Ierland of IJsland, de tekenen genegeerd. De groei steunde vooral op binnenlands verbruik, de mensen staken zich diep in de schulden. De vastgoedprijzen stegen onrealistisch hoog. Die bubbel moest wel barsten, vooral omdat de begroting in 2007 al een tekort vertoonde van 22 %. De klap kwam hard aan: begin 2009 kromp de economie met 18 %, een record. Een jaar later piekte de werkloosheid tot ongekende hoogten, 22,5 %. Ik heb het roer totaal omgegooid. Met een soberheidsplan van IMF en EU is de Augiasstal gezuiverd, in 2011 konden we alweer 5,5 % groei optekenen. En dat bleef zo tot nu, al vallen de cijfers misschien wat lager uit dit jaar dan eerst begroot.’

Was het dan verstandig om ontslag te nemen na de instorting van een supermarkt die 54 doden maakte in november vorig jaar ?

Dombrovskis: ‘Ik heb de volledige politieke verantwoordelijkheid genomen. De kritiek was terecht. Wij hebben soms verregaande, te verregaande besparingen opgelegd om op 1 januari dit jaar te kunnen toetreden tot de eurozone. Ik laat in het midden of de afschaffing van de nationale bouwinspectie een rol heeft gespeeld in het drama. Maar ik wou rechtlijnig blijven. De kiezer waardeerde dat, ik haalde dubbel zoveel stemmen in de Europese verkiezingen als de populaire Sandra Kalniete. En onze economie stond weer op de sporen.’

Een zwak punt blijft de afhankelijkheid van energiebevoorrading. De Europese Commissie vraagt uitleg na een klacht van het Verbond voor Duurzame Energie.

Dombrovskis: ‘Toch niet. Sinds de onafhankelijkheid in 1991 hebben we nooit een tekort of stroomonderbrekingen gekend. De reden is simpel. Wij hebben bij de grootste ondergrondse opslagplaatsen voor aardgas. Incukalns levert zelfs in de koudste winters aan Estland, Litouwen en Rusland. Het energiemonopolie van Latvija Gaze (LG) wordt stelselmatig opengesteld voor andere investeerders. Tegen april 2017 moet die operatie afgerond zijn. Het Europees onderzoek gaat alleen over mogelijke staatssteun, en die ebt weg.’

Maar ik merk wel dat de Russische energiereus Gazprom een derde van de LG-aandelen in handen heeft.

Dombrovskis: ‘Daarom moeten we ook diversifiëren. EU-president Herman Van Rompuy wil de herfsttop volledig aan energiebeveiliging wijden, hij heeft gelijk. Wij werken hard aan BEMEC, het Baltische plan om de energiemarkt onderling te verbinden. We mikken ook op een aftakking naar de haven Ventspils van de noordelijke pijplijn in aanbouw. We moeten Rusland niet afschrikken, een kwart van onze bevolking is Russisch. Maar tegelijk zijn er toch verontrustende ontwikkelingen waarop we anticiperen. Wat Moskou in Oost-Oekraine doet noopt tot grote bezorgdheid. Strafmaatregelen over en weer kunnen wegen op onze economie, maar vooral op onze veiligheid. Gelukkig zijn we lid van de NAVO.’

Welke bevoegdheid ambieert u dan in de nieuwe Europese Commissie ?

Dombrovskis: ‘Doen wat ik in Letland deed, en wat voorzitter Juncker nu nastreeft: groei, mededinging, banen scheppen, de jeugdwerkloosheid bestrijden. Het kan. Op vier jaar tijd is de Letse werkloosheid meer dan gehalveerd, nu 9,3 %. Dus liefst economie of financiën.’

Voor een klein land ?

Dombrovskis: ‘Hoezo? Juncker komt toch ook van een klein land ? Dat is geen tegenspraak: het Verdrag van Lissabon behoudt voorlopig één commissaris per lidstaat. Ik vind dat een goeie zaak. Ik zal de huidige samenstelling blijven verdedigen. Kleine landen hebben een eigen vertegenwoordiger nodig. En wat mezelf betreft: er zijn verschillende posten die over mijn voorkeur gaan. En ik blijf ook de euro een godsgeschenk vinden. Juncker zei terecht: het ging de voorbije jaren niet om een eurocrisis, maar om een financieel-economische crisis. De euro staat sterk. Kijk naar de wisselkoers, kijk naar de stabiliteit, kijk naar zijn rol als wereldwijde reservemunt. Kijk naar het herstel in de “parialanden”, Ierland, Portugal, zelfs Griekenland. De economie trekt weer aan in de eurozone, we moeten voor alles stagnatie vermijden.

En dat kan alleen met een sterke Commissie.

Dombrovskis: ‘Het is goed dat verschillende voormalige ministers en eerste ministers – van Finland, Estland, Letland, Luxemburg, dat staat al vast – zullen zetelen in de Commissie-Juncker. Het wordt hoog tijd dat Europa zijn economische macht ook omzet in politieke invloed. Daar gaan we aan werken.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content