De leiders van de Europese Unie hebben donderdag iets na middernacht de eerste dag van de top in Brussel afgerond met een gedachtenwisseling over het recente voorstel van de Franse president Emmanuel Macron. Hij bepleit de oprichting van een ‘Europese politieke gemeenschap’ waarin de banden met andere Europese landen aangehaald kunnen worden.
De Europese politieke gemeenschap wil ‘een platform voor politieke samenwerking aanbieden aan Europese landen over het hele continent’, zo luidt het in de conclusies van de leiders. De doelstelling moet zijn de ‘politieke dialoog en samenwerking te bevorderen om kwesties van gemeenschappelijk belang aan te pakken, dit om de veiligheid, stabiliteit en welvaart van het Europese continent te versterken’.
De leiders kwamen overeen om het voorstel van Macron op een later tijdstip opnieuw te bekijken. Het concept is nog vrij vaag en de meeste lidstaten nemen een eerder afwachtende houding aan. Wel onderstrepen de leiders in hun conclusies dat het vehikel zeker niet in de plaats van het uitbreidingsproces mag komen en geenszins de autonomie van de EU om haar eigen beslissingen te nemen mag ondermijnen.
De idee van een politieke gemeenschap ontstond tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne en de razendsnelle toekenning van de status van kandidaat-lidstaat aan het land. Macron lanceerde het voorstel vanuit de vaststelling dat de EU momenteel eigenlijk enkel het lidmaatschap kan aanbieden om stabiliteit in haar nabuurschap te bevorderen. Het inlossen van de criteria voor het lidmaatschap is echter een werk van lange adem, en bovendien hebben niet alle landen de roeping om toe te treden.
‘We moeten niet allemaal in hetzelfde huis wonen, maar we wonen wel in dezelfde straat’, zei Macron donderdag. ‘We hebben niet allemaal dezelfde standaarden op vlak van de rechtsstaat en onze economische en sociale situatie kan heel ver van elkaar liggen, maar we moeten onze strategische banden aanhalen’. Zo zouden lidstaten, kandidaat-lidstaten en andere landen in de lossere structuur van een politieke gemeenschap -er is sprake van twee topbijeenkomsten per jaar- kunnen samenwerken op domeinen als defensie en energie, aldus de president.
Het idee werd donderdag verrassend gunstig onthaald door de landen van de Westelijke Balkan die al jaren in de wachtkamer van de EU zitten en voor aanvang van de top nogmaals hun frustraties uitschreeuwden. Die positieve reacties stemden volgens diplomatieke bronnen ook sommige lidstaten wat milder. België staat open voor het idee, op voorwaarde dat alle deelnemende landen de Europese waarden respecteren.
