Laatste uren tikken weg in Glasgow: wat zijn de struikelblokken?

Na onderhandelingen tot diep in de nacht kwam vroeg op vrijdagmorgen een nieuwe ontwerptekst uit de bus. Daarin zijn aantal opvallende bepalingen uit een eerdere versie al weer afgezwakt.

Fossiele brandstoffen

Een eerdere tekst verraste nog met de oproep om steenkool af te bouwen en ook de subsidies aan fossiele brandstoffen te stoppen. Ondanks felle tegenstand blijft die oproep behouden, maar de bewoordingen zijn afgezwakt: er is sprake nu enkel nog sprake van ‘unabated coal’ – steenkool waarvan de uitstoot niet beperkt wordt door bijvoorbeeld koolstofopslagsystemen – en ‘inefficiënte’ subsidies voor vuile brandstoffen.

Dergelijke toevoegingen – wezelwoorden in het jargon – geven landen de ruimte om het akkoord later naar eigen goeddunken te interpreteren. ‘Zo kunnen landen met een sterke steenkoolsector toch blijven inzetten op steenkool als ze vinden dat ze de uitstoot ervan beperken’, zegt voormalig Australisch klimaatonderhandelaar Richie Merzian. ‘En neem nu “inefficënte subsidies”: bestaan er dan efficiënte subsidies voor fossiele brandstoffen?’

Toch denkt hij dat de verwatering van de omschrijving ook als een positief teken gezien worden. ‘Dit is de eerste VN-onderhandelingstekst die fossiele brandstoffen en steenkool expliciet ter sprake brengt. De toevoeging toont aan dat er hard gebakkeleid is over die verwijzingen naar steenkool en fossiele brandstoffen, maar ze staan er nog steeds. Dat maakt de kans groter dat ze ook in het finale akkoord zullen staan.’

Hete hangijzers

Ook de dringende oproep aan landen om hun nationale klimaatplannen aan te scherpen tegen volgend jaar is afgezwakt: er zal rekening gehouden worden met de ‘verschillende nationale omstandigheden.’ Dat is een overwinning voor ontwikkelingslanden, die vinden dat ze niet over dezelfde kam geschoren kunnen worden als de rijke landen.

Klimaatfinanciering – hulp aan arme landen om hun uitstoot te verminderen en de impact van de klimaatcrisis op te vangen – blijft een groot struikelblok. Armere landen maken het grootste deel van de delegaties uit, en ze vinden dat de hulp veruit ondermaats is. Bovendien hinken de rijke landen achterop met de 100 miljard ze hadden beloofd in Parijs.

Ook rond het beruchte ‘Artikel 6’ van het Klimaatakkoord van Parijs is er nog steeds geen consensus. Het artikel, dat een wereldwijde handel in CO2-uitstoot moet regelen, wordt als sinds 2015 op elke klimaattop als een hete aardappel doorgeschoven naar de volgende.

‘De druk is bijzonder hoog om dat punt nu eindelijk af te werken’, zegt Jennifer Tolman, analist bij de denktank E3G die de onderhandelingen volgt. ‘Maar we mogen niet vergeten dat er genoeg tijd genomen moet worden om dit goed te krijgen. Dit kan de impact van het Klimaatakkoord van Parijs voor decennia bepalen of ondermijnen.’

Wat nu?

De ontwerptekst gaat nu over weer tussen de partijen. Pas als het Britse voorzitterschap zich voldoende zeker voelt, zal de tekst op de plenaire vergadering ter goedkeuring voorgelegd worden.

‘Mocht de tekst zoals hij nu is goedgekeurd worden, dan zie ik deze top toch als een stap in de goede richting’, zegt Merzian. ‘Alleen verwacht ik dat hij nog verder afgezwakt zal worden.’

De Britse voorzitter Alok Sharma maakt zich nog steeds sterk dat de conferentie vandaag om 18 uur Britse tijd (19 uur Belgische tijd) kan afgesloten worden, maar zowat iedereen gaat uit van verlengingen.

‘We verwachten nog een of zelfs twee ontwerpteksten voor het akkoord naar de plenaire vergadering kan’, zegt Tolman. ‘Ik denk dat het nog zeker de hele nacht zal duren, misschien wel het hele weekend.’