‘Kouder dan in de frigo’ – nieuwkomers leren om te gaan met de Canadese winter

Terwijl de bewoners bezig zijn met andere dingen is in Canada de winter begonnen. “Spijtig dat we niet langer het koudste land ter wereld zijn”. Migranten, die vaak niet zo dol zijn op vriesweer, kunnen een inburgeringscursus volgen met die specialisatie: hoe om te gaan met de winter.

In een overvol koffiehuis in Winnipeg probeer ik te inventariseren wat ik aan kledij nodig heb om de koude wind beter te trotseren. Op belendende stoeltjes ontspint zich een conversatie tussen vriendinnen.

“Ik zag dat je vanmorgen ging joggen. Was het niet koud?”, vraagt de een.

“Tot min tien pas ik mijn gewoontes niet aan”, zegt de ander. Ze houdt vooralsnog ook in het goed verwarmde koffiehuis haar dikke muts en jas aan. Ze nipt aan een gigantische kop hete chocolademelk, terwijl de wat forsere gezellin in T-shirt espresso drinkt.

“Het was minder dan min tien”, corrigeert de espressodrinker. “Zeker wel min twaalf”.

“Ach, min twaalf of min tien – wat maakt het uit?”

“Het voelde volgens het weerbericht als min 19.”

“Je weet wat mijn ex zei – voelen is niet mijn sterkste punt. En zwijg nu eens over die temperaturen: het heeft zo’n deugd gedaan”. Ze warmt haar handen aan de chocoladekop.

Ik probeer tussen te komen en tips te vragen voor het koude weer. Niemand had me bijvoorbeeld gezegd dat je bij terugkeer uit de koude buitenwereld gevoeliger bent voor statische elektriciteit. Ik word tot ik weer opwarm geschokt door deurknoppen en knisperende computertoetsen.

“Is dat zo?” Hebben zij geen last van.

“Lagen”, zeggen ze, “dat is eigenlijk het enige advies: beter drie dunne lagen dan één dikke trui. Vier. Vijf. Lagen. En je hoofd bedekken. Goede schoenen. Genieten van de buitenlucht, je niet laten afschrikken door de eerste indruk, die doorgaans gruwelijk is. Een klop op je kop, eigenlijk, vooral bij felle wind. Je niets van aantrekken. Het wordt naderhand beter. Al vind ik het niet leuk als mijn adem bevriest.”

Valse sergeant

Het werd op tv gewoon tijdens het weerbericht aangekondigd. De eerste winterprik kwam weken te vroeg en zou even duren, min 10, min 12 of min 15, gevoelstemperatuur min 20 of zelfs lager. Het zou dit jaar misschien niet veel warmer meer worden tot de lente, en zeker wel nog veel kouder.

En dat was het dan, geen voorpaginanieuws, zelfs geen kolom op een verdere pagina, geen item omdat de rivier langzaamaan dichtvriest. Geen melding van verkeersproblemen omdat er sneeuw valt. Het leven gaat, niet zoveel maanden na het einde van de vorige winter, die lang en hevig was, gewoon door.

Af en toe verschijnt een man in korte broek in de winkel. Er moet zelfs een jogger zijn die in weerwil van de temperatuur in ontbloot bovenlijf rondloopt.

Het land maakt zich druk over andere dingen. Over een onverlaat die zich tijdens de 11 novemberviering in Ottawa in een gedecoreerd uniform van sergeant liet interviewen op tv en die dan niet eens in militaire dienst bleek te zijn geweest. Hij was getrouwd in dat uniform, dat hij weliswaar verkeerd had aangetrokken, en zijn werkgever had ook altijd gedacht dat hij een oorlogsverleden had, misschien heldendaden had verricht. De schijnsergeant dreigt nu te worden vervolgd. Zijn huis wordt belegerd door de pers. Volgens zijn echtgenote wordt hij met de dood bedreigd – de verontwaardiging bij echte veteranen, die vinden dat de man hun glans ontneemt, is in ieder geval, volgens tv-reportages, groot.

Het land maakt zich enigszins druk over het begrotingsoverschot. Dat was een van de beloftes van de regering Harper en ze wordt, zij het minder heftig dan voorspeld, gerealiseerd. Voor volgend begrotingsjaar wordt een overschot van 1,9 miljard dollar voorspeld (1,35 miljard euro), over vijf jaar zou dat oplopen tot jaarlijks 13,1 miljard dollar (9,25 miljard euro).

Wat met al dat geld te doen? De meerderheid wil belastingvoordelen toekennen. De oppositie, die de belastingkorting ongelijk verdeeld vindt, wil veeleer investeringen. Maar het zal de volgende regering zijn die het overschot mag besteden – volgend jaar worden verkiezingen gehouden.

In paniek voor de kou

In Montréal worden nu, volgens een verslag in The Globe and Mail, koude-inburgeringscursussen gegeven. De cursussen hebben de bedoeling om nieuwkomers uit gebieden zoals India of Mauritius, waar sneeuwvlokken even exotisch zijn als tseetseevliegen in Canada, informatie te geven over praktische dingen, zoals sneeuwschoppen (belangrijk voor de rug om het juiste type te kiezen) en sneeuwruimers (‘uitgevonden in Canada!’). Je leert er ook waar je met de geruimde sneeuw terechtkan (en waar je de geruimde sneeuw niet mag deponeren), en over de wenselijke gelaagdheid van kledij.

Lesgeefster Pauline Perrotte zegt dat er vooral een soort paniek moet bestreden worden. Mensen horen over sneeuw- of ijsstormen bij min veertig en ze vrezen catastrofes. Ze vragen zich af of ze hun appartement warm kunnen houden. Of ze zullen kunnen buitenkomen om voedsel in te kopen. De Globe hoort hoe een man uit Venezuela in zijn land van herkomst de kou uittestte door in zijn koelkast te tasten. “Maar”, preciseert hij nu, “het is hier kouder dan in de frigo”.

De eerste reactie toen ik een stralende zon zag schijnen, aldus een van de cursisten uit Mauritius, was in korte broek en slippers naar buiten te gaan. “In Mauritius wijst zo’n zon op strandweer” Hij was snel, en met verkild onderstel, op zijn stappen teruggekeerd. “De tekenen zijn anders”.

Een van de lessen die Pauline Perrotte meegeeft, is: wees voorbereid. In landen van herkomst loop je buiten, word je desnoods nat in een stortbui en droog je vanzelf weer op. “Koude vergt voorzichtigheid”. Doe niets wat je niet hebt doordacht, gepland – is de boodschap van de docente. Maar doe wel iets, want van een halfjaar binnenblijven, word je ook maar chagrijnig.

This sums up my feelings nicely. #dlws #toronto pic.twitter.com/ROO5jDBqFE

— Ama Pod (@amapod) January 3, 2014

Winter, zo blijkt uit enquêtes, is de reden waarom Canada niet dichter bevolkt is. De kou is voor vele nieuwkomers zo goed als onverteerbaar. De winter staat constant op nummer één als “grootste nadeel van Canada”, ruim boven zaken als “gebrek aan banen”.

De cursus wil tegen dit “vooroordeel” van nieuwkomers ingaan, heeft in ieder geval ook de ambitie een liefde voor de winter over te dragen. Want je bent in het zelfbeeld van Canadezen pas echt Canadees als je de winter apprecieert. Als je tot min tien niet verpinkt, en als je bij min 30 ingeduffeld en goedgemutst de natuur ingaat.

De annexatie van Siberië

Toen meteoroloog David Phillips, de wat oudere versie van Frank Deboosere, ergens na de val van de Muur en het uiteenvallen van de Sovjetunie tot de conclusie kwam dat Canada niet langer het koudste land ter wereld was – dat was onafhankelijk Rusland geworden – kreeg hij tot zijn verbazing op die vaststelling vooral teleurgestelde reacties. “De reactie was”, zo zei hij enkele maanden later: “Wat heb je ons aangedaan? Staan we tweede? Wat kunnen we doen om weer op de eerste plaats te komen?” Een inval in Siberië?

Het hoort bij het zelfbeeld, zei hij destijds, “we sakkeren soms op het weer, maar het geeft ons ook de indruk dat er geen watjes in dit land zijn – dat de geest van de pioniers nog leeft. Dat de natuur ons niet kleinkrijgt.”

De opstellers van weerberichten werken daar volgens hem aan mee. Er komen door de jaren heen steeds meer gradaties in de gevoelstemperatuur, zodat mensen nog meer en vaker de indruk krijgen dat ze de elementen trotseren.

Wat ook tot regionale rivaliteit leidt: in Toronto en vooral Vancouver, met het mildere zeeklimaat, wonen misschien wel watjes. In Toronto heeft men het leger al eens opgeroepen om sneeuw te ruimen. Terwijl Winnipeg soms wel prat gaat op zijn beleid om geen waarschuwingen uit te sturen als de gevoelstemperatuur boven min 40 blijft.

Nooit meer lente

“Je mist het”, zegt de jogger met de chocolademelk, “dat houd ik me voor als het, zoals vorig jaar, toch even te veel wordt. De kou geeft een soort zuiverheid. Orde, schoonheid. Vanaf de lente is het blubber, modder, zijn er insecten. De zomer kan ook wel aangenaam zijn, maar het leven is beter in de kou.”