Klokkenluider LuxLeaks veroordeeld: ‘Hij heeft zichzelf in de voet geschoten’

© Reuters
Jan Lippens
Jan Lippens Freelancejournalist

Antoine Deltour, die de LuxLeaks-documenten liet uitlekken, is door het hof van beroep in Luxemburg veroordeeld. ‘Toekomstige klokkenluiders kunnen hier lessen uittrekken’, zegt mensenrechtenprofessor Dirk Voorhoof.

Het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) onthulde in 2014 met LuxLeaks dat een paar honderd grote bedrijven en multinationals met de Luxemburgse fiscus bijzonder lucratieve akkoorden over belastingontwijking hadden gesloten, ook al hadden ze vaak niet meer dan een postbusadres in dat land. LuxLeaks groeide uit tot een internationaal schandaal. Antoine Deltour had 45.000 bladzijden documenten gekopieerd bij zijn toenmalige werkgever PricewaterhouseCoopers en werd daarvoor in 2016 een eerste keer veroordeeld en nu dus ook in beroep. Hij kreeg een voorwaardelijke celstraf van een jaar en een geldboete.

De Europese Federatie van Journalisten (EFJ) noemt de veroordeling ‘schandalig’. Maar het arrest is niet per definitie slecht nieuws voor klokkenluiders, vindt professor Dirk Voorhoof van het Human Rights Centre van de UGent.

Wat heeft het hof van beroep precies beslist?

DIRK VOORHOOF: Het hof stelt vast dat Deltour documenten van zijn werkgever heeft gekopieerd en dat is een vorm van diefstal. Hij heeft ook computerfraude gepleegd, want hij had in zijn functie geen toegang tot die specifieke documenten. De gestolen documenten heeft hij dan bij hem thuis bewaard. Hij heeft zijn beroepsgeheim geschonden zoals dat ook in zijn arbeidscontract stond. Dat zijn allemaal strafbare feiten.

Maar het hof wilde Deltour daarvoor niet zomaar straffen. De rechters hebben de uitgebreide rechtspraak over klokkenluiders van het Europees Mensenrechtenhof in Straatsburg in detail bekeken om na te gaan of Deltour niet moest worden vrijgesproken als klokkenluider. Het Mensenrechtenhof gebruikt namelijk een aantal criteria om klokkenluiders te beschermen en heeft al heel wat landen veroordeeld wegens gebrek aan bescherming van klokkenluiders. Dat vind ik heel sterk van de Luxemburgse rechters, want veel nationale rechtbanken toetsen dat helemaal niet. Het arrest is in elk geval goed gemotiveerd.

Deltour was wel degelijk een klokkenluider. Waarom is hij dan toch veroordeeld?

VOORHOOF: Deltour is klokkenluider en het arrest erkent dat ook. Het was in het algemeen belang dat die geheime fiscale akkoorden aan het licht kwamen. Deltour handelde ook te goeder trouw en hij had weinig andere middelen om de wantoestand aan te klagen, dan via de media. Al die elementen spreken dus in zijn voordeel als klokkenluider.

‘Hij heeft zelf verklaard dat hij de waarde van die documenten niet zo goed kon inschatten en ook niet van plan was om ze te verspreiden.’

Maar uit de verklaringen van Deltour zelf blijkt dat hij eigenlijk eerst niet van plan was om klokkenluider te worden en die documenten te laten uitlekken. Hij werd pas klokkenluider zodra hij in contact kwam met journalist Edouard Perrin.

Maar Deltour had de documenten al sinds oktober 2010 in zijn bezit, maar hij is ze pas in de zomer van 2011 aan de journalist beginnen door te spelen. Hij heeft zelf verklaard dat hij de waarde van die documenten niet zo goed kon inschatten en ook niet van plan was om ze te verspreiden. Daaruit besluiten de rechters dat hij tot de zomer van 2011 eigenlijk helemaal géén klokkenluider was. Daarom wordt hij gestraft voor diefstal, inbraak in computers van zijn werkgever, het verbergen van de documenten thuis, enzovoort. Hij wordt uitdrukkelijk niét gestraft voor schending zijn beroepsgeheim, want op dat moment was hij wèl klokkenluider.

Kortom, het is een heel secuur uitgebalanceerd en logisch gemotiveerd arrest van allesbehalve wereldvreemde rechters, vind ik. In feite heeft Deltour zichzelf in de voet geschoten met zijn verklaringen dat hij de documenten eerst louter voor zichzelf gekopieerd had en helemaal niet van plan was om ze in de media te brengen. Daar kunnen toekomstige klokkenluiders dus lessen uit trekken.

Wat zijn de gevolgen van dit arrest voor klokkenluiders en journalisten?

VOORHOOF: De journalist, die ook werd vervolgd, is vrijgesproken van medeplichtigheid. Ook dat is dus een goede zaak. Het is de eerste keer dat een nationale rechtbank zo grondig de Europese rechtspraak over klokkenluiders toepast. Dat is op zich heel positief en kan andere nationale rechtbanken alleen maar inspireren in soortgelijke rechtszaken. Het arrest kan bovendien een breekijzer zijn om de Europese Commissie nog sneller werk te laten maken van haar richtlijn om klokkenluiders beter te beschermen. De EU heeft trouwens nu al wetgeving goedgekeurd om dat soort fiscale constructies die via Deltour aan het licht kwamen, aan te pakken.

Deltour kan cassatieberoep aantekenen tegen zijn veroordeling en daarna eventueel ook nog naar het Europees Mensenrechtenhof in Straatsburg.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content