Kerremans: ‘Sanders gaat vooral door om de druk op Clinton hoog te houden’

De kans dat de Amerikaanse presidentskandidaat Bernie Sanders de nominatie nog in de wacht kan slepen voor de Democraten is heel klein. Toch blijft de senator uit Vermont niet bij de pakken zitten: hij gaat door tot het officieel voorbij is. ‘Sanders hoeft niet per se als verliezer bestempeld te worden als hij naast de nominatie grijpt’, zegt professor Amerikaanse Politiek Bart Kerremans (KU Leuven).

Veel waarnemers zijn het er over eens: de nominatie voor de Democraten in de Amerikaanse presidentsverkiezingen is zo goed als binnen voor Hillary Clinton. Clinton heeft na de meest recente voorverkiezingen van 26 april een geruststellende voorsprong van meer dan 300 gedelegeerden op Bernie Sanders. Professor Amerikaanse Politiek, Bart Kerremans (KU Leuven) blikt al even vooruit: ‘Clinton zal inspelen op een anti-Trumpeffect om kiezers van Sanders te overtuigen voor haar te stemmen.’

Ziet u nog mogelijkheden voor Bernie Sanders om de nominatie alsnog binnen te halen?

Bart Kerremans: ‘Hij heeft quasi geen kans meer om voldoende gedelegeerden binnen te halen. De reden daarvoor is dat de Democraten een systeem van proportionele toewijzing hanteren. Dat wil zeggen dat het aantal gedelegeerden dat een kandidaat verwerft tijdens de voorverkiezingen in verhouding staat tot het aandeel van de betrokkenen bij de kiezers. Als de verschillen tussen de twee kandidaten in de scores niet enorm groot zijn, heeft degene die achterligt in de race bijna geen kans meer om de koploper nog in te halen. Dat is nu de situatie van Bernie Sanders. Op basis van gedelegeerden kan hij Clinton dus niet eigenlijk niet meer inhalen. Tenzij Clinton nog een stommiteit zou begaan, is het naar mijn schatting een uitgemaakte zaak.’

Kunnen de superdelegates, de partijbonzen, nog een rol spelen?

Kerremans: Clinton zal aan de absolute meerderheid geraken van het aantal gedelegeerden dat participeert aan de conventie, nog voor dat die bijeen zal komen. Dus doet het er eigenlijk niet meer toe hoe die superdelegates denken. Bovendien heeft Clinton nu al veel meer steun van hen dan Sanders. Hij heeft wel al geprobeerd om enkele van die superdelegates te doen overlopen, maar dat is eigenlijk een wanhoopstrategie die de uitkomst niet zal kunnen veranderen in zijn voordeel.

Waarom gaat Bernie Sanders ondanks alles toch door?

Kerremans: ‘Sanders had van meet af aan niet de verwachting dat hij kon winnen. Op een bepaald moment is die perceptie wel ontstaan, omdat hij een veel sterkere kandidaat bleek dan wat iedereen dacht. Maar eigenlijk is hij vooral in de race gestapt om te kunnen wegen op de politieke agenda van Clinton en haar in de linkse richting te duwen. Sanders gaat nu vooral door om de druk op Clinton hoog te houden. Zij moet natuurlijk ook rekening houden met de stevige aanhang van Sanders, want ze zal die kiezers nodig hebben om het te halen van de Republikeinse kandidaat.

In dat opzicht hoeft Sanders niet per se als verliezer bestempeld te worden. We zijn geneigd om altijd bezig te zijn met wie wint en verliest, maar in het verleden waren er ook al kandidaten die niet de illusie hadden om president te worden, maar vooral wilden wegen op de politieke agenda.

Daarnaast denkt Sanders dat hij ook trouw moet blijven aan zijn kiezers, die hem toch en masse hebben gesteund. Dat is nog een reden om ook de politieke agenda van Clinton te beïnvloeden als ze president wordt. Als Clinton haar beloftes niet nakomt, zal ze daar in 2020 op afgerekend worden. Die redenering speelt ook wel mee bij Sanders.

Is Clinton al meer naar links opgeschoven dankzij Sanders?

Kerremans: ‘Haar politieke agenda leunde sowieso al wat naar links, maar toch zie je ook aan een aantal zaken dat ze in linkse richting is geschoven onder druk van de campagne van Sanders. Zo sprak ze zich uit tegen het Trans-Pacefic Partnership (TPP) omdat het volgens haar te weinig garanties bevat voor de bescherming van arbeidsrechten. Voor wie Clinton of de handelspolitiek al wat langer volgt, is het toch ongelofelijk dat ze zich daar nu zo over uitspreekt. Aan de andere kant heeft ze er ook wel altijd mee rekening gehouden dat ze daar niet te ver mag in gaan, omdat de kiezers die doorslaggevend zullen zijn op 8 november een gematigder profiel hebben dan de kiezers bij een democratische voorverkiezing.’

Sanders spreekt vaak over de politieke revolutie?

Kerremans: ‘In de praktijk zal blijken dat het meer over een politieke evolutie zal gaan dan een politieke revolutie. Los van hoe je ideologisch tegenover Sanders staat, moet je wel toegeven dat hij trouw gebleven is aan zijn profiel als democratisch socialist, wat toch een vrij moedige positionering blijft in de Verenigde Staten. Hij is ook op de meeste vlakken consequent gebleven. Enkel zijn oorspronkelijke bedoeling om een positieve campagne te voeren, is begrijpelijkerwijs niet overeind gebleven.’

‘Voor mij is Bernie Sanders geen revolutionair, maar wel iemand die bij een aantal politieke thema’s wijst op serieuze pijnpunten en daar ook consequent op door gaat. Het is voor hem niet my way or the high way. Hij zal wel achter zijn standpunten blijven staan, maar hij zal ook beseffen dat hij ze niet voor de volle honderd procent kan laten wegen op Clinton. Hij probeert dat maximaal te doen. Sanders heeft ook al aangegeven dat hij Clinton zal steunen als ze de nominatie haalt. Het blijft voor hem natuurlijk altijd beter om een Democraat in het Witte Huis te hebben dan een Republikein.’

Welke verklaringen zijn er dat hij toch tekort zal schieten?

Kerremans: ‘Het belangrijkste is dat al van meet af aan duidelijk was dat hij bij de African Americans, en vooral de leidende African Americans, maar een heel beperkte aanhang had. Bij die zwarte politieke leiders heerst er vooral pragmatisme, terwijl Sanders een totaal nieuwe figuur is. Zij redeneren: beloftes maken is één ding, maar ze waarmaken is iets anders. Daardoor haalde Clinton bij die groep soms verpletterende resultaten.’

Zal het moeilijk worden voor Clinton om de kiezers van Sanders mee te krijgen?

Kerremans: ‘Er zit veel diversiteit in de groep kiezers die op Sanders stemmen. We mogen er niet van uitgaan dat de meeste daarvan diehardideologen zijn die alleen op hem kunnen stemmen. Er zijn heel veel jonge Amerikanen die zich aangesproken voelen tot Sanders omdat hij onder andere gratis hoger onderwijs wil. De vraag is of die groep zal stemmen op 8 november of niet. Dat hangt ook af van wie de tegenstander is. Een anti-Trumpeffect kan kiezers overtuigen toch naar de stembus te laten trekken en Clinton zal daar sterk op inspelen. Het wordt geen gemakkelijke opdracht voor haar, maar onmogelijk is het niet.’

Heeft Sanders de Democratische partij veranderd door zijn campagne?

Kerremans: ‘Ik denk het wel. Sanders heeft vooral de tijdsgeest goed aangevoeld en daarop ingespeeld. Er zijn in de VS veel mensen uit de middenklasse getuimeld en velen denken dat het hen ook zal overkomen. Zij delen het idee van Sanders dat het Amerikaanse systeem er vooral is ten voordele van de hoge inkomensgroepen en dat het politieke systeem geen gehoor heeft voor hun bekommernissen. Sanders heeft die ondertoon, die bij een significant deel aanwezig is bij de Amerikaanse bevolking, op zijn eigen manier tot uitdrukking gebracht en met veel effect. Thema’s als de toenemende inkomensongelijkheid zijn dan ook prominent aanwezig in het debat. Maar ook Clinton legt de vinger op dingen die foutlopen in de Verenigde Staten en Trump doet dat eigenlijk ook, maar dan op een populistische manier.’

Ik denk niet dat de impact van het ideeëngoed van Sanders zal verdwijnen op de dag dat het echt voorbij is voor hem in de voorverkiezingen. Toch is dat niet alleen de verdienste van Sanders: ook Elisabeth Warren, eveneens lid van de Democratische partij, kaartte de problematiek bijvoorbeeld al aan. Maar Sanders heeft dat wel op een sterk mobiliserende manier weten te vertolken. Dankzij hem zal de impact op de Democratische partij duurzamer zijn.’(RDC)