Planpincieux, één van de gletsjers op de flanken van de Mont Blanc, staat op het punt in te storten. Volgens experts is dit slechts het begin van het einde voor gletsjers in de Italiaanse Alpen onder de 3500 meter.
‘Dit was de eerste keer dat ik de Mont Blanc beklom’, zegt Pietro Giglio terwijl hij naar een vergeelde foto in een plastic fotomapje voor hem op de keukentafel wijst. ‘Die foto is gemaakt in augustus 1960. Vandaag is het lastig de Mont Blanc in augustus naar boven te gaan. Er is veel minder neerslag en de temperaturen zijn al vroeg in het seizoen hoog, dus de gletsjer trekt zich terug. Stenen zijn onbedekt en kunnen naar beneden vallen. Nu is het zelfs gevaarlijk om in augustus die route te nemen.’
Giglio is 76 en zwerft al zijn hele leven in de Italiaanse Alpen. Als jongen van zestien stond hij voor het eerst, samen met zijn vader op de top van de Mont Blanc. Nog altijd gaat hij bijna wekelijks de hoogste berg van Europa op. ‘Wat mij betreft ook de mooiste.’
Maar zijn geliefde berg is in de afgelopen zestig jaar bijna onherkenbaar veranderd. ‘De gletsjers hebben zich zichtbaar teruggetrokken’, zucht Giglio. De zon weerkaatst op het weinige gletsjerijs aan de andere kant van de vallei. ‘Hiertegenover de Planpincieux waar iedereen het over heeft, ligt de Brenva. Die is heel ver teruggetrokken. Toen ik kind was, reikte de gletsjer tot net boven de huizen, nu is hij voor het overgrote deel onbedekt.’ Giglio wijst naar de grijze steenmassa die de zuidflank van de Mont Blanc vormt.
Eerder deze maand sloegen de autoriteiten van de regio Valle d’Aosta alarm. De Planpincieuxgletsjer was gescheurd en dreigde in te storten. Ongeveer 250.000 kubieke meter ijs, een gemiddeld rijtjeshuis meet 400 kubieke meter, stond op het punt de onderliggende vallei in te glijden.
Een meter per dag
‘Dit is de omvang van het stuk van de gletsjer dat vanochtend is ingestort’, toont Simone Gottardelli aan de hand van een foto van de Planpincieux op zijn computerscherm. Gottardelli is gletsjerexpert en houdt bij de Fondazione Montagna Sicura, een stichting die in Valle d’Aosta gletsjers monitort, de Planpincieux scherp in de gaten.
Al sinds 2013 worden alle bewegingen van de gletsjer dag en nacht gevolgd. Nu de Planpincieux twee weken geleden in tweeën is gebroken, is er een radar geïnstalleerd. Uit die data blijkt dat de gletsjer met een snelheid van een meter per dag de Mont Blanc afschuift. Maar volgens Gottardelli wil dat niet zeggen dat de gletsjer zal instorten. ‘Er is geen wiskundemodel dat ons kan vertellen wanneer de Planpincieux instort, noch welke omvang de lawine zal hebben. Komt de 250.000 kubieke meter ijs in één keer omlaag of in kleine stukjes, zoals dat tot nu toe altijd gebeurde?’
Niemand kan met zekerheid zeggen of en zo ja wanneer die enorme ijsmassa naar beneden komt. De nabijgelegen gemeente Courmayeur nam het zekere voor het onzekere. ‘De doorgaande weg hebben we afgesloten voor normaal verkeer’, zegt wethouder Marco Vagliasindi. Twee verkeersregelaars in oranje hesjes houden auto’s tegen. ‘Kan ik er langs?’, vraagt een oudere man in een witte bestelbus. Zijn vakantiehuis in de vallei is geëvacueerd maar hij maakt zich geen zorgen. ‘Dat huis staat in het bos en niet bij het kanaal, dus het is veilig.’
Van de oranje hesjes mag hij door om wat spullen op te halen. Het ritje over de afgesloten weg duurt precies anderhalve minuut, legt wethouder Vagliasindi uit. ‘Dat is minder dan de tijd die de gletsjer nodig zou hebben om de straat te bereiken.’
Skipret voor toeristen
Courmayeur is een beroemd skiresort en maakt zich op voor het komende winterseizoen. Op dit moment zijn de talloze hotels nog leeg en is de skilift gesloten, maar over een week of zes is het dorp vol met wintersporters van over de hele wereld. Maar de bevolking lijkt zich niet echt druk te maken over de Planpincieuxgletsjer. ‘Ik maak me absoluut geen zorgen’, zegt de eigenaar van het enige ijssalon dat open is in Courmayeur. ‘Hij zal zoals gewoonlijk in kleine stukjes naar beneden komen.’
De weinige toeristen vinden het idee van een mogelijk instortende gletsjer vooral spannend. ‘Ik zou de gletsjer wel willen zien, maar we mochten niet dichtbij komen’, vertelt een Australische toerist enigszins teleurgesteld. ‘Onze reisorganisatie nam ons mee op een alternatieve route.’
De Planpincieux is slechts één van de 180 gletsjers in dit deel van de Italiaanse Alpen. Dat aantal neemt snel af. De laatste vijftig jaar hebben de gletsjers 40 procent van hun volume verloren. In 1962 namen de Alpengletsjers gezamenlijk nog 519 vierkante kilometer in, nu is dat nog maarr 368.
Als deze trend zich doorzet, zo schrijft het Italiaanse Wereld Natuurfonds in een rapport, zullen gletsjers onder de 3500 meter over dertig jaar uit Italië verdwenen zijn.
‘Waar ik me het meeste zorgen over maak is dat gletsjers waterreservoirs zijn’, zegt Jean Pierre Fosson. Hij is directeur van de Fondazione Montagna Sicura en maakt zich ernstige zorgen over de staat van de gletsjers. ‘Als er geen gletsjers meer zijn, betekent dat minder water, en vooral voor de Povlakte die zich voedt met water uit de gletsjers.’
De droogte die de afgelopen jaar de Povlakte teistert, baart de autoriteiten grote zorgen. De laagvlakte langs Italiës grootste rivier is het belangrijkste landbouwgebied van het land. Een verdere verdroging van rivier en bodem zou grote gevolgen kunnen hebben voor de voedselvoorziening van Italië. ‘Als dit de trend is, zullen onze Alpen straks, helaas, geen gletsjers meer hebben.’
De oude bergbeklimmer Pietro Giglio staart somber naar zijn geliefde Mont Blanc. ‘Dat ik dat niet meer mee hoef mee te maken, geeft me enige troost.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
