‘In de toekomst zal demotie op het werk net zo normaal worden als promotie’

.

Voor de universiteit van Vlaanderen buigt Tanja Verheyen zich over de vraag hoe het komt dat we een stap terugzetten op het werk nog zo vaak zien als een mislukking.

Laat ons meteen duidelijk zijn: nee, natuurlijk niet! En toch. Als je kiest om niet omhoog te klimmen op de carrièreladder, maar eerder af te dalen, dan mag je het uitleggen aan je omgeving. Wie doet dat nu? Waarom zou je dat nu doen? Wel, daar zijn heel goede redenen voor te bedenken, en zelfs al heb je geen goede reden, dan nog is afdalen soms een prima idee. Hoe komt het toch dat we een stap terugzetten beschouwen als een mislukking en de persoon die ervoor kiest, beschouwen als een mislukkeling, een loser?

In de toekomst zal demotie op het werk net zo normaal worden als promotie.

Vanuit het idee dat het hoger beter is, je meer mag en minder moet, je meer geld en aanzien krijgt en dat promotie het ultieme succes is, zal alles wat het omgekeerde is, gelijk staan aan minder, verlies, inlevering en is demotie de ultieme mislukking. Nochtans als je kiest voor een stap terug, verandert er niets aan je talenten en competenties. De lineaire carrière predikte “the only way is up” en pushte mensen die carrièreladder op. Maar dat lineaire carrièredenken is in de jaren 80 van de vorige eeuw ingehaald door het idee van de grenzeloze carrière. Binnen dit denken is hoger niet beter, maar is “dieper” beter. We willen diepgang, zingeving in ons werk. Wanneer we ’s avonds thuiskomen van het werk willen we geen promotie op tafel leggen, maar een steentje: we hebben vandaag een steentje verlegd: dàt is het ultieme carrièresucces. We streven niet meer naar werkzekerheid, zoals binnen de lineaire carrière, maar willen vooral inzetbaarheid. Carrièresucces binnen de grenzeloze carrière gaat dus over een subjectieve beleving: wat jij zinvol vindt, is belangrijk. Dat betekent dat iemand die aan de band werkt, ook van zichzelf kan (en mag) vinden dat hij of zij zinvol bezig is en dus succesvol is.

We zijn ondertussen al 40 jaar na die mindswitch, en toch denken nog heel wat mensen lineair. Dat komt omdat zo’n mindswitch veel tijd nodig heeft. Maar ook omdat de hiërarchisch gestructureerde bedrijven van vandaag die lineaire carrièregedachte in stand houden. En, ook belangrijk, die switch is nooit zwart/wit. Dat wil zeggen, dat je er niet van mag uitgaan dat alle ouderen lineair denken en alle jongeren grenzeloos. Ik beschouw mezelf al toebehorend tot de oudere generatie, maar ik denk totaal niet lineair en één van mijn zonen heeft niets liever dan werkzekerheid en gruwt van een grenzeloze carrière. Best confronterend. Maar dus, je kan generaties niet zomaar in vakjes duwen en het is dus niet zo dat wanneer je van voor de jaren 80 bent, je sowieso lineair denkt.

Demotie wordt inherent aan onze carrières

Een stap terugzetten in je carrière, heet demotie. Het gaat over een functieverlaging al dan niet gecombineerd met een loonsverlaging, een lichtere jobinhoud en autoriteitsverlies. Heel vaak gaat zo’n demotie gepaard met statusverlies. Niet min, dat is duidelijk. Maar demotie houdt ook opportuniteiten in: zo kan je een carrière en opnieuw studeren makkelijker combineren waneer je al dan niet tijdelijk een stapje terug zet. Of nog: carrière en gezin komt beter in balans met demotie. Of denk aan langer doorwerken, op een lager niveau, met minder stress gaat dat een pak makkelijker. Mensen die op hun weg naar de bovenste treden van de ladder geconfronteerd werden met het Peter’s principle – net een niveau te hoog gepromoveerd, daar waar je het niet meer aankan – krijgen opnieuw lucht op een trede lager en hoeven niet meer op de toppen van hun tenen te staan. Een demotie heeft ook voordelen, zowel voor werkgever als werknemer. De eerste krijgt een werknemer die opnieuw goesting vindt in zijn of haar job, die die job weer aankan en dus opnieuw optimaal produceert. Een werknemer krijgt terug zin in zijn job omdat de stress en de druk wegvalt of omdat de job opnieuw in lijn is met de talenten en competenties. Ik wil het niet allemaal “silverlinen”.

Een demotie die gedwongen is, dat wil zeggen dat de werkgever beslist dat je niet meer op de juiste plek zit, is geen pretje. De gedemoveerde krijgt een figuurlijke slag van de hamer, sommigen zien de bui niet hangen en begrijpen niet waar de boodschap vandaan komt. Een goede, transparante en eerlijke communicatie is absoluut noodzakelijk bij demotie: leg die werknemer uit waar de demotie vandaan komt, waarom je dat beslist hebt en geef de gedemoveerde perspectief in de vorm van een nieuwe rol. Maak ook samen het verhaal waar de gedemoveerde mee naar buiten kan komen. “Ik ben geen manager, teamlead of werfleider meer, maar ik ga die job doen en daar sta ik volop in mijn talent, dit is een rol waar ik me op dit moment optimaal in voel en het verschil kan maken”. Geef de gedemoveerde ook een coach én opleiding, net zoals je dat met een gepromoveerde doet. Als werknemer is het belangrijk die verandering te omarmen, elke verandering houdt opportuniteiten in.

Als je als werknemer met het idee van een vrijwillige demotie rondloopt, maak dan eerst je huiswerk. Kijk of je organsatie demotie ondersteunt, is er een beleid, weet je wat er boven je hoofd hangt wanneer je de demotievraag zou stellen? Wordt je loon geïmpacteerd? Weegt dat minder loon op tegen de voordelen die demotie jou kan geven? Welke nieuwe rol zou je willen opnemen? Hoe beter je over deze en andere vragen hebt nagedacht, hoe vlotter de demotie zal verlopen.

En als je nog twijfelt: weet dat demoties in de toekomst inherent worden aan onze carrières, demotie wordt net zo normaal als promotie. Hoezo? Als bedrijven niet meer experimenteren met zelfsturende teams, maar er volop voor gaan, hebben we zoveel leidnggevenden niet meer nodig. Heel vaak is demotie een antwoord op de volgende carrièrestap na burn-out. Als de burn-outepidemies blijven uitbreiden, dan zal ook het aantal demoties stijgen. Als we allemaal langer zullen moeten werken om de sociale zekerheid betaalbaar te houden, ook dan zullen we meer voor demotie kiezen, want je wil toch niet blijven meedraaien in die ratrace tot je 80ste?

Je kan dus maar beter demotie omarmen en je talenten de vrije loop geven, want je bent toch geen loser als je geen carrière maakt.

Tanja Verheyen promoveerde als communicatiewetenschapster aan de VUB op demotie en bekleedde de leerstoel carrièrewendingen. Ze is auteur van het boek ‘Demotie werkt’.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content