Gimme Shelter was zijn favoriete lied, maar verder was Republikein en kandidaat-gouverneur van Missouri Tom Schweich een geharde, rechtse politicus en advocaat. Het wekte dan ook ongeloof en verbijstering op dat hij, minuten nadat hij journalisten voor een onthullend gesprek had uitgenodigd, zelfmoord pleegde.
Elke zaterdag brengt Rudi Rotthier, onze correspondent in Canada en de VS, u met een boeiend achtergrondverhaal een unieke inkijk in de stad of streek waar hij op dat moment resideert.
Tom Schweich, 54, geboren in St. Louis, Missouri, had vele wateren doorzwommen. Hij studeerde rechten aan Harvard, werkte als advocaat maar werd ook ingezet voor nationale en internationale opdrachten. Zo was hij zestien maanden een van de hoofdonderzoekers voor een rapport naar het bloedbad in Waco, Texas (waar in 1993 76 doden vielen toen het FBI de gebouwen van een sekte probeerde te ontruimen). Hij werkte voor de Amerikaanse vertegenwoordiging bij de VN, waar hij onder meer het Voedsel voor Olie-programma van Saddam Hoessein tegen het licht hield – dat programma was ontworpen om voedsel naar de Iraakse bevolking te brengen, maar werd op grote schaal door Saddam misbruikt. Schweich ging werken voor president George W. Bush, leidde de Amerikaanse anti-drugsoperatie in Afghanistan.
Tussendoor schreef hij adviesboeken die bestsellers werden: hoe processen te vermijden, hoe geld te beleggen. Hij verzamelde munten. Hij was dol op de Rolling Stones, woonde 12 concerten van de groep bij en had een 13de online gevolgd. Hij verzamelde filmmemorabilia, onder andere van Humphrey Bogart. Hij was getrouwd, met twee kinderen toe. Hij ging trouw ter kerke in een episcopaalse kerk, wat in de VS een eerder progressieve tak van het christendom is, momenteel geleid door een vrouwelijke bisschop.
Rijke tegenstand
In 2012 werd Schweich verkozen tot revisor van de staat Missouri. Dat is een politieke functie, waarvoor campagne wordt gevoerd. In november vorig jaar werd hij met een geruststellende 70 procent van de stemmen herkozen.
De revisor is een belangrijk figuur in Missouri, die corruptie en geldverspilling bestrijdt. Schweich, gedreven en hoekig, passioneel en vaak humeurig, deed wat in Missouri niet altijd gebeurt. Hij nam zijn baan serieus. Crèches die de staat om geld vroegen voor kinderen die er niet meer waren, schooldirectieleden die hun bedrijf inschakelden om verbouwingen uit te voeren – hoewel dat bedrijf een miljoen duurder was dan de concurrentie en schabouwelijk werk afleverde – werden te kijk gezet en vervolgd of beboet.
Maar ook politici en politieke donoren moesten eraan geloven, ook, misschien vooral, in zijn eigen partij. De miljardair Rex Sinquefield, onder meer oprichter van een beleggingsfonds van ruim 300 miljard dollar, en groot pleitbezorger van de afschaffing van de inkomstenbelastingen in de staat, spande processen in tegen de revisor, die hij keer op keer verloor. De gedetailleerde manier waarop Schweich Sinquefields bemoeizucht beschreef, was ongezien in de staat en al helemaal in de Republikeinse partij in die staat, die voor een groot stuk leeft van Sinquefields geld.
How did Rex Sinquefield infiltrate Missouri’s tax policy… http://t.co/JU5UdHs5Px Local Weekly Paper pic.twitter.com/Na5IKaJeVV
— LocalWeeklyPaper (@LocalNewsWeekly) February 24, 2015
Op 28 januari 2015 kondigde Schweich aan dat hij een gooi zou doen naar het gouverneurschap. Momenteel is er een Democratische gouverneur in Missouri, Jay Nixon, maar hij is aan zijn tweede en laatste termijn bezig, de Democraten hebben nog geen aantrekkelijke kandidaat, en de Republikeinen denken dat ze veel kans maken om het gouverneurschap binnen te halen.
De duurste advocaat
Dat het geen gemakkelijke verkiezing zou worden, en dat hij niet de favoriet was, wist Schweich.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Er was al een gedoodverfde kandidaat voor de Republikeinse partij, Catherine Hanaway. Hanaway heeft enige reputatie. Ze is de duurste advocaat van Missouri (in 2013 rekende ze 793 dollar per uur, dat is ongeveer 730 euro). Ze heeft ervaring in de lokale politiek.
Schweich, in zijn speech bij zijn kandidaatstelling, verweet haar dat haar kiesfonds bijna uitsluitend gevuld wordt door wekelijkse donaties van de genoemde miljardair Rex Sinquefield. Sinquefield heeft Hanaway gekocht, zei hij – de miljardair wil een gouverneur kopen en zij is zijn kandidaat. Zij zou doen wat hij vroeg, de inkomstenbelasting afschaffen, misschien zelfs de overheidsscholen afschaffen (een ander stokpaard van Sinquefield).
Hijzelf, zei Schweich, zou nooit aanvaarden dat één donor meer dan 25 procent van het totaal aan zijn kiesfonds zou bijdragen, en dat zou hij, eens verkozen, tot wet maken.
Schweich hekelde en passant ook de Democratische kandidaat, een procureur, die volgens persberichten klachten laat verdwijnen tegen beschuldigden die geld voor zijn campagne storten, en die volgens Schweich “voor een stuiver van standpunt verandert”. Dat is ook Missouri, het land van Ferguson en verregaande corruptie. Schweich kon zich met enige reden opwerpen als iemand die deze stand van zaken zou aanvechten.
De campagne was met bombarie gelanceerd, en heel ruim op tijd, want de verkiezingen voor de Republikeinse nominatie zijn pas in augustus 2016.
‘Vermorzelde wandluis’
Op 21 februari werd het venijniger. Het bestuur van de Republikeinen in Missouri vergaderde om een nieuwe voorzitter te kiezen. Het werd John Hancock, tot dan campagneleider van Hanaway.
De aanwezige partijleden werden ook gepeild naar hun voorkeur voor gouverneur: de stembus werd gestolen, en een dag later teruggevonden, gevuld met valse stemmen – alsof iemand de eigen leden niet bijster vertrouwde. Hanaway had intussen het mailverkeer van Schweich opgevraagd – alle mails uit de afgelopen drie jaar. Een dag voor de partijbijeenkomst had een met Hanaway gelieerde groep een radiospot tegen Schweich verspreid – waarin een House of Cards-achtige stem de vreugde beschrijft die bij Democraten zou heersen als de Republikeinen Schweich nomineren. De spot verwijst naar het uiterlijk van Schweich (mager, voorovergebogen), hij wordt vergeleken met een schertsfiguur uit een tv-serie. Maar de spot gaat verder dan dat.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
“Verkiezingen hebben gevolgen. Tom Schweich, hou je van hem? Neen! Is hij een zwak kandidaat voor gouverneur? Absoluut! Kijk gewoon naar hem. Hij kan makkelijk voor de adjunct sheriff van Mayberry doorgaan. Maar belangrijker: hij kan gemakkelijk gemanipuleerd worden”. Daarom aldus de House of Cards-stem, heeft onder meer president Barack Obama “me gevraagd me ermee te bemoeien en van Schweich onze pion te maken”. Want: “Als Schweich de Republikeinse nominatie haalt, zullen we hem snel vermorzelen als de kleine wandluis die hij is”.
“Little bug” is de term die in de radiospot wordt gebruikt. Die verwijst naar allerlei ongedierte, onder meer wandluizen, maar ook naar afluisterapparatuur – misschien insinuerend dat de onvermoeibare revisor die overal corruptie zocht, zelf onbetamelijke technieken gebruikte. Dat was een beschuldiging die vanuit zijn partij al tegen hem was opgeworpen tijdens de revisor-verkiezingen, dat hijzelf corrupt was, dat hij een handlanger van de Democraten was, dat hij geld aan Democratische campagnes schonk. Al die beschuldigingen waren zonder grond, zei hij, gewoon bedoeld om een soort evenwicht te bieden voor de beschuldigingen die hij zelf deed, wel met bewijs.
Maar wat op de partijdag Schweich het meeste dwarszat was dat volgens hem de nieuwverkozen voorzitter van zijn partij, John Hancock, een fluistercampagne tegen hem voerde. Hancock zou rondstrooien dat Schweich joods was. (Hancock zei naderhand: “Ik dacht echt dat hij een jood was”)
Dat is in Missouri geen ongebruikelijk of onschuldig middel. Vorig jaar pleegde een blanke extremist uit Missouri een aanslag tegen een joods centrum in buurstaat Kansas, waarbij drie doden vielen. Antisemitisme leeft in de staat. De Republikeinen in Missouri zijn een grotendeels witte partij, en bij voorverkiezingen kiest het conservatiefste deel van die partij – jood zijn is geen pluspunt voor die groep.
‘Ogenschijnlijk zelfmoord’
Voor dinsdag 24 februari kondigde Schweich een persconferentie aan die aflastte kort voor hij ze zou houden.
Vorige donderdag nodigde hij twee journalisten uit voor onthullingen over de partij en over zijn religie. Enkele minuten later was hij dood. Met één schot in het hoofd. “Ogenschijnlijk zelfmoord”, luidde het eerste oordeel van de politie.
De publieke reactie was er een van onbegrip en ongeloof. Waarom zou die man, een vat van energie en van ambitie die misschien wel verder reikte dan Missouri, er zelf een eind aan maken?
Maar toen besliste journalist Tony Messenger dat hij gesprekken die hij off the record met Schweich had gehad openbaar te maken. Messenger, verantwoordelijk voor de opiniepagina’s van de St. Louis Post-Dispatch, werd door Schweich die fatale donderdag gebeld, 7 minuten voor zijn dood. Messenger had die ultieme oproep niet beantwoord omdat hij op dat moment een lezing gaf in een school, maar Schweich had een boodschap ingesproken.
De meeste Republikeinen, waaronder de voorzitter, reageerden met een wegwerpgebaar. De linkse journalist maakte gebruik van geruchten om de rechtse partij in diskrediet te brengen. Maar later bekrachtigden enkele Republikeinen de versie van Messenger, die op het volgende neerkwam.
Schweich was ontdaan van de oppositie die hij binnen zijn partij voelde. Dat ging voor misschien 10 procent over de spot met de vermorzelde wandluis en over de campagneleider van zijn tegenstander (die de voorzitter van zijn partij werd) maar voor de overige 90 procent zat hij gewrongen met de beschuldiging van jood. Dat hakte er bij hem diep in.
Een van zijn grootouders, Julius Schweich, was een jood die aan vervolging in Duitsland was ontsnapt. Schweich droeg altijd, zei zijn woordvoerder later, een briefje van die grootvader bij zich: “Dit hoort toe aan Julius Schweich, die een goede jood is“. Als je met antisemitisme geconfronteerd wordt, moet je daar direct en persoonlijk tegenin gaan. Dat was wat zijn grootvader hem op het hart had gedrukt. Dat wou hij op zijn persconferentie doen, ondersteund door getuigen.
De rauwe en de ruwe en de eelterige
Nu, evenwel, adviseerden vrienden hem om anderen het voortouw te laten nemen. “Vind een jood die dit wil aanklagen”, aldus een van die vrienden. Zijn vrienden hadden druk uitgeoefend om op dinsdag de persconferentie niet te houden.
Hij telefoneerde die dinsdag uitvoerig met zijn vroegere mentor, gewezen senator John Danforth (tegelijk een episcopaals priester), die hem, zoals anderen, aanraadde niet zelf in de tegenaanval te gaan omdat dat zijn kansen op verkiezing zou schaden.
“Hij leek tegen het einde van het gesprek kwaad op mij”, aldus Danforth, tijdens de begrafenisdienst. “Het is onmogelijk te weten wat iemand denkt op een moment van zelfmoord, maar ik kan vertellen wat mij achtervolgt. Ik had hem altijd gezegd principieel te handelen, en nu adviseerde ik hem dat hij, om verkiezingen te winnen, de principiële kwesties aan een ander moest overlaten.”
Dat maakte Schweich kwaad. Hij werd kwaad omdat hij verraad pleegde aan zichzelf.
Donderdagochtend, terwijl hij journalisten probeerde te bereiken, belde een medewerkster van Danforth, tevens een vriendin van de Schweichs, om te peilen hoe hij het stelde. Ze was met zijn echtgenote aan de telefoon toen Schweich de kamer binnenkwam. Hij had waarschijnlijk net naar Messenger gebeld.
Hij kwam even aan de lijn, hij had niet geslapen, zei hij, hij had zich de hele nacht ziek gevoeld. En toen ze dezelfde boodschap herhaalde – dat hij beter een ander het antisemitisme van zijn tegenstanders liet aanpakken – werd hij kwaad, en dreigde hij zelfmoord te plegen. Hij gaf het toestel weer door aan zijn vrouw, en terwijl het gesprek nog gaande was, weerklonk het ene schot.
“Er is ten minste niemand gestorven”, schreef de conservatieve commentator Kathleen Parker later in The Washington Post. “Dat zeggen we vaak als politici zich onbetamelijk gedragen”, zo ging ze verder. Maar nu is er iemand dood.
Danforth zat tijdens de kerkdienst op dezelfde lijn. “Sinds donderdag hebben mensen gezegd: ‘Dit is gewoon politiek. Tom moest maar minder gevoelig zijn, en het incasseren’. Maar dat maakt dat politiek alleen een optie is voor de rauwe en de ruwe en de eelterige. In de wet bestaat de regel van de dunne schedel. Als je iemand kwetst die ongewoon gevoelig is, ben je toch aansprakelijk voor schade die je niet voorzag. Dat moet de regel in de politiek zijn. De bullebak mag het slachtoffer niet met de vinger wijzen”.
“Woorden kwetsen. Woorden doden.”
John Hancock, de partijleider, ontkent dat hij een fluistercampagne tegen Schweich voerde, maar dat hij, zonder kwaad in de geest en ook al omdat hij echt dacht dat Schweich een jood was, dit gegeven misschien af en toe heeft laten vallen.
Danforth kon dat maar moeilijk slikken. “Wanneer heb je voor het laatst iemand horen fluisteren: die is episcopaals?”
Bepaalde partijgenoten vragen het ontslag van de voorzitter, die nog niet is opgestapt.
Maar weinigen denken dat deze zelfmoord de politieke zeden zal verzachten.
Begin 2013 werd Schweich geïnterviewd door de Missouri Times. Wat vond hij van de politiek? Hij gaf een genuanceerd antwoord dat als volgt eindigde.
“Wat ik niet apprecieer, is het afschuwelijk gebrek aan integriteit dat mensen tonen die campagne voeren. Ik kreeg allerlei beschuldigingen naar mijn hoofd geslingerd die nergens op sloegen. Wat ik afschuwelijk vind, is de kannibalistische houding van sommige Republikeinen die mekaar proberen vernietigen met alles behalve de waarheid. Maar ik ben een vechter. Ik vocht als procureur, ik vocht in de strijd tegen drugs, ik vocht hard tegen corruptie. Ik houd wel van een gevecht, maar ik zou willen dat er in de partij niet zo vaak gevochten werd.”
Door Rudi Rotthier vanuit Hamtramck, VS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier