Het Guinness World Book of Records lonkt voor India dat de twee grootste standbeelden ter wereld bouwt. Een staaltje symboolpolitiek van de hoogste orde voor slechts 800 miljoen euro.
De strijd om de grootste, langste en meeste is zo oud als de mensheid zelve, en duurt onverminderd voort. Ook India wil mee in de vaart der volkeren met de bouw van de twee grootste standbeelden ter wereld.
Op 31 oktober 2018 onthult minister-president Narendra Modi het 182 meter hoge beeld van Vallabhbhai ‘Sardar’ Patel , een van de oprichters van onafhankelijk India, in de westelijke deelstaat Gujarat. Dat beeld is bijna twee keer zo hoog als het Amerikaanse vrijheidsbeeld en behaalt daarmee een wereldrecord.
Maar niet voor lang. Want spoedig daarna begint de bouw van het 212 meter hoge beeld van de 17e-eeuwse krijger-koning Shivaji. Hij zal met getrokken zwaard te paard verrijzen op een kunstmatig eiland voor de kust van Mumbai.
Momenteel is ’s werelds grootste standbeeld nog de 128 meter hoge Lente Tempel Boeddha in China dat India nauwlettend in de gaten houdt. En vice versa. Toen de Chinezen besloten het voetstuk van hun boeddha te verhogen, pasten de Indiërs onmiddellijk het ontwerp van hun Shivaji aan om baas boven baas te blijven.
Prijskaartje van de Indiase ambities: bijna 800 miljoen euro. En dat in een land waar een vijfde van de bevolking onder de internationale armoedegrens leeft en dus minder dan 1,66 euro per dag verdient. Het Guinness World Book of Records is de Indiase macht blijkbaar wat waard.
Belangrijker, de beelden bieden premier Narendra Modi en de hindoe-nationalisten, die sinds 2014 een absolute meerderheid in het parlement genieten, de kans India symbolisch op de kaart te zetten. Want waarom juist Sardar Patel en Shivaji?
Patel stond met Mahatma Gandhi en Jawaharlal Nehru aan de wieg van India’s onafhankelijkheid op 15 augustus 1947. Als minister van Binnenlandse Zaken slaagde hij in de schier onmogelijke opgave om meer dan vijfhonderd afzonderlijke staatjes tot een geheel te smeden. Vandaar zijn bijnaam: de IJzeren Man van India.
Zoektocht naar helden
Het probleem van India’s hindoe-nationalisten is dat zij in eigen gelederen geen helden hebben in de strijd tegen de Britse koloniale overheersing. Zij staken zelf immers geen vinger uit. En dus moesten ze elders op zoek.
Een beeld van Nehru was geen optie. Nehru was een moslim. Gandhi was hindoe maar hij wordt door de nationalisten al decennialang afgebeeld als een slappeling en verrader. In hun ogen is hij verantwoordelijk voor het splitsen van het heilige moederland Hindoestan in een onafhankelijk India en Pakistan.
Blijft over: Patel. De man die voor nationale eenheid zorgde. De man ook die, net zoals Modi, uit Gujarat stamde. De boodschap moge duidelijk zijn.
Zoals nationalisten waar ook ter wereld onderhouden India’s hindoe-nationalisten een nogal ‘creatieve’ relatie met het verleden. Voor hen dient de geschiedenis slechts als fundament voor een vaak nogal selectieve ideologie.
Zo beweren zij met betrekking tot Patel dat Gandhi hem indertijd passeerde voor de post van minister-president ten faveure van Nehru. Een en ander geeft extra cachet aan het vermeende verraad van Gandhi jegens de hindoes.
In werkelijkheid was Patel Gandhi’s steun en toeverlaat. Ja, hij en Nehru verschilden weleens van mening en dan konden de gemoederen hoog oplopen. Maar zij werkten vooral nauw samen met als doel een democratisch en seculier India op te richten. Patel en Nehru schreven elkaar bovendien dagelijks brieven. Zo ook op 27 februari 1948. ‘Ik heb mezelf voortdurend op de hoogte gehouden over het verloop van het onderzoek’, schreef Patel over de moord op Gandhi. ‘De samenzwering is het werk van de radicale vleugel van de Hindoe Mahasabha, direct onder Vinayak Savarkar, en die heeft ook voor de realisatie ervan gezorgd.’
Savarkar is de geestelijk vader van het hindoe-nationalisme. Hij stond met zeven anderen terecht voor de moord op Gandhi maar werd als enige wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken.
Creatief met geschiedenis
Patel stierf op 75-jarige leeftijd op 15 december 1950 in de volste overtuiging dat Savarkar het brein achter de moord was. De arme man zou zich drie keer in zijn graf omdraaien als hij wist dat de hindoe-nationalisten vandaag de dag aan de macht waren en dat Modi hem een 186 meter hoog eerbetoon zou brengen – dezelfde Modi die na zijn aantreden als premier een portret van Savarkar in het Indiase parlement heeft opgehangen.
Ook met betrekking tot Shivaji nemen Modi en co het niet zo nauw met het verleden. Shivaji werd geboren op 19 februari 1627 in Maharashtra. De westelijke deelstaat werd indertijd beheerst door drie afzonderlijke sultanaten die regelmatig met elkaar in de clinch lagen. Shivaji toonde zich al op jonge leeftijd een begenadigd strateeg die met gewaagde guerrilla-acties langzaam maar zeker een eigen onafhankelijk rijk wist te stichten. Alle lof daarvoor.
Maar de geschiedenis van India kent talloze, veel grotere heersers en veroveraars. Ashoka, bijvoorbeeeld, die in de 3e eeuw voor christus het hele Indische continent wist te verenigen. Goed, hij was boeddhist.
De hindoe Samudragupta dan. Bijgenaamd de Indiase Napoleon, stichtte hij in de 4e eeuw een rijk tien keer groter dan dat van Shivaji. En dan zijn er de talloze helden en goden uit de Indiase mythologie. Arjuna, Rama of Ganesh om er een paar te noemen. Waarom Shivaji?
Wel nu, Shivaji komt uit Maharashtra en laat daar nu net het hindoe-nationalisme ontstaan zijn. Belangrijker, de nationalisten portretteren Shivaji vooral als een hindoe die tegen moslims vocht. Op die manier past de held van weleer perfect in hun hedendaagse wereldbeeld, waarin de Indiase moslim als vreemd element wordt beschouwd en Pakistan als de ultieme vijand.
Maar religie was helemaal niet zo belangrijk voor Shivaji. Het ging hem om macht, niet om God. Hij was een hindoe maar had moslims in dienst, zoals de omliggende sultanaten hindoes in dienst hadden. Zijn eigen vader was een hindoe-generaal die voor alle drie de sultans vocht.
Lagere kaste
Een gevaarlijker punt is dat Shivaji vermoedelijk uit een lagere kaste stamt. Er moest indertijd een speciale opwaarderingsceremonie aan te pas komen voordat Maharasthra’s orthodoxe priesters hem tot koning van zijn eigen rijk wilden kronen.
Govind Pansare schreef erover in zijn biografie van Shivaji, en dat werd hem niet in dank afgenomen. Op 16 februari 2015 werd hij door twee mannen op een motor doodgeschoten. In een staat waar Shivaji goddelijk is, is de suggestie dat hij van een lagere kaste stamde heiligschennis.
De bouw van zijn standbeeld voor de kust van Mumbai zou voor het eind van het jaar van start moeten gaan, maar er schijnen wat technische problemen roet in het eten te gooien. Zo komt de riolering van de miljoenenstad uit in de baai waar Shivaji moet verschijnen.
Maar een ding is zeker: wanneer het standbeeld eenmaal af zal zijn, zal Mumbai over een reus beschikken. Jammer dat Mumbai nooit deel was van Shivaji’s koninkrijk. Maar ach, enkel een kniesoor die daar om maalt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
