‘Hoe de verkiezingen May moesten versterken, maar haar juist verzwakten’

‘De Britten doen dingen anders’, schrijft Groot-Brittannie-correspondent Lia van Bekhoven. ‘Het beste voorbeeld: de verkiezingen van vandaag, de meest bizarre in de recente geschiedenis.’

Als iemand er sinds het Brexit-referendum nog aan twijfelde, dan weten we het nu zeker. De Britten doen de dingen, inderdaad, anders. Het beste recente voorbeeld zijn de verkiezingen van vandaag, de meest bizarre in de recente geschiedenis. Niet alleen waren ze onnodig (premier May had nog drie jaar te gaan), de verkiezingscampagne leverde bovendien niks op. Het allerbelangrijkste onderwerp, het leven buiten de EU, werd genegeerd.

De eerste peilingen in het begin van de campagne waren nagenoeg eensgezind. De enige onzekerheid was of May met een overweldigende meerderheid ging winnen of met een spectaculaire. Maar de vrouw, eens getypeerd als een ‘bloody difficult woman’, zou het onverwacht toch nog ‘bloody difficult’ krijgen. In een presidentieel aandoende campagne was ze neergezet als ‘sterk en stabiel’. In werkelijkheid bleek ze houterig, besluiteloos en dof. Een technocraat zonder visie of overtuiging met een overdaad aan platituden. (Volgens een academische studie gaf ze slechts 14 procent van de tijd rechtstreekse antwoorden op rechtstreekse vragen). Ze was niet ‘sterk en stabiel’ genoeg om mee te doen met TV-debatten en haar opponenten in de ogen te kijken. Ze ontweek kiezers op straat.

Aandelen

Hoe meer de Britten van haar te zien kregen, hoe meer ze zich aan haar ergerden. Aandelen in de premier daalden. Terwijl die in oppositieleider Jeremy Corbyn, de onkiesbare man met de versleten socialistische ideeën, stegen. De strategie van de Conservatieve campagne was erop gericht geweest de Labourleider af te schilderen als staatsgevaarlijk en abnormaal. Maar Corbyns toespraken trokken duizenden. Na zich een levenlang gewijd te hebben aan hopeloze zaken, begon hij daar nu de vruchten van te plukken. Hij appelleerde aan mensen die gewoonlijk de gang naar de stembus oversloegen. Labours verkiezingsmanifest overtuigde miljoenen meer. De kalme Monsieur Zen begon in te lopen op Maybot. Aan het einde van de campagne doemde de ondenkbare vraag hoe zeker May van een overwinning zijn kon.

Antwoord: heel zeker. De Conservatieven zullen de verkiezingen winnen. Ze zullen de eindstreep halen met meer zetels dan Labour, maar met minder respect dan toen ze in april de klok voor de campagne luidden. Premier May is kwetsbaarder dan ze was. Ze bleek van een ander metaal gemaakt dan Thatcher. Haar tegenstanders zullen zich herinneren dat ze door de knieën ging toen ze onder druk stond.

Dichte mist

Voor de kiezers hadden de verkiezingen net zo goed niet gehouden kunnen worden. Ze waren, zei May, ‘de belangrijkste in mijn leven’, maar zelf was ze onbereikbaar geweest. Het electoraat werd niets wijzer over hoe premier May de verzorgingsstaat wil redden. Vragen over investeringen in scholen en ziekenhuizen bleven onbeantwoord. De woningnood kwam nauwelijks ter tafel. De financiering van de sociale- en oudere zorg blijft onopgelost.

Boven de campagne had als een dichte mist de Brexit gehangen, waar het allemaal om begonnen was. May had met de verkiezingen een mandaat voor ‘een succesvolle Brexit’ gezocht, zonder het onderwerp bespreekbaar te maken. Haar enige antwoord is: vertrouw op mij. Een groot deel van het vertrouwen in de premier is echter verdampt. May was de afgelopen acht weken vaker onvoorbereid en maakte meer misrekeningen dan de kiezers voor mogelijk hadden geacht.

Theresa May zal worden herkozen bij gebrek aan beter. Voor de meeste Britten is Labour geen alternatief. En dus zullen kiezers vandaag met een hand een kruisje achter de naam van de Conservatieve partijkandidaat zetten, terwijl ze met de andere de neus dichthouden.