De VS bedelven de wereld onder (onbewezen) rapporten van hun inlichtingendiensten. Bedoeling is, officieel, om de plannen van Poetin bloot te leggen voor hij ze kan uitvoeren. Niet iedereen is overtuigd door de aanpak.
De voorbije weken waren VS-president Joe Biden en diens entourage, en via hen ook andere leiders zoals Boris Johnson, opvallend loslippig en concreet over de plannen van de Russische president Vladimir Poetin inzake Oekraïne. Vrijdag zei Biden dat hij ervan ‘overtuigd’ is dat Poetin beslist heeft om de Oekraïne ‘de komende dagen’ binnen te vallen. Zaterdag voegde Boris Johnson, op basis van Amerikaanse informatie, tijdens een interview met de BBC toe dat Poetin de grootste oorlog in Europa sinds 1945 plant, met aanvallen op twee fronten. Zondag rapporteerden meerdere Amerikaanse media over nieuwe, zij het niet bevestigde informatie dat Russische bevelhebbers al de opdracht gekregen hebben om Oekraïne binnen te vallen. Het was, melden die media, precies deze wetenschap die president Biden aanzette om zijn uitspraken van vrijdag te doen.
Enkele uren later was er alweer ‘breaking news’. The Washington Post berichtte dat de VS in een brief aan de Verenigde Naties gewag maken van ‘geloofwaardige informatie’ dat Rusland lijsten heeft samengesteld van Oekraïners ‘die moeten worden gedood of naar kampen moeten worden gestuurd’ na de bezetting van het land. Volgens de brief voorziet Rusland na een invasie ‘wijdverspreid menselijk lijden’ voor tegenstanders.
De escalatie van handige, georkestreerde lekken of gewoon concrete verklaringen uit de entourage van de president, is, schreef The New York Times al ruim een week geleden, bewuste strategie.
‘Na decennia waarin de VS in de informatieoorlog geklopt werden door de Russische president Poetin, proberen de VS de meester nu te verslaan in zijn eigen spel.’
Leren van de fouten
In 2014, toen Poetin de Krim bij Rusland aanhechtte, en toen er gevochten werd in Oost-Oekraïne, wisten de bazen van de inlichtingendiensten president Barack Obama ervan te overtuigen de beschikbare informatie achter te houden, misschien om bronnen te beschermen. Naderhand bleek dat een blunder. En sommige verantwoordelijken van toen zijn onder Biden in rang opgeklommen en niet geneigd de fouten van weleer te herhalen.
Onder meer onder impuls van Avril Haines, directeur van Nationale Informatiewerving, die Biden meermaals daags informeert, gaat het dit keer helemaal anders. Ingewonnen en hopelijk bevestigde informatie wordt vrijwel onmiddellijk vrijgegeven, via lekken of semiofficieel, maar vaak zonder enig bewijsmateriaal. Haines was onder Obama onderdirecteur van de CIA toen de Krim bij Rusland werd gevoegd.
Onder impuls van onder meer Haines (schrijft The New York Times) kregen we de afgelopen weken berichten over plannen van Poetin om een voorwendsel voor een oorlog te creëren, over Russische geheimagenten die in Oekraïne opereren om een aanval voor te bereiden (of om dat voorwendsel te creëren). En bovenal is er een groeiend aantal alarmerende berichten over de ophanden zijnde Russische invasie van Oekraïne.
Deze Amerikaanse politiek van ‘open boek’ inlichtingen haalt, volgens de verdedigers, Poetins plannen onderuit. Een voorwendsel voor een oorlog heeft pas zin als mensen niet doorhebben dat het fake is. Als je telkens de plannen van Poetin publiceert vooraleer hij ze kan uitvoeren, moet dat zorgen voor (extra) paranoia in het Kremlin.
Het is maar een van de elementen in de aanpak van Biden, naast realistisch dreigen met sancties, en het verenigen van de bondgenoten, zodat Poetin die niet tegen elkaar kan opzetten. Maar de voorstanders denken dat ook het spel met inlichtingen effect sorteert.
‘Onnodige angst’
Het evidente nadeel aan deze aanpak is dat de Amerikaanse inlichtingendiensten niet boven alle verdenking staan. Die diensten zijn het geklungel dan wel de moedwillige desinformatie voor politiek gebruik rond massavernietigingswapens in Irak nog niet te boven. En wie kan garanderen dat de vele inlichtingen die nu zonder bewijs opduiken, niet misbruikt worden of overdreven gepresenteerd door mensen die hun eigen agenda verdedigen? De inlichtingen zijn niet alleen onbewezen, ze zijn vooralsnog ook doorgaans onverifieerbaar. Is een inval tijdens de Winterspelen verhinderd omdat daar berichten/geruchten over verschenen of was er nooit sprake van?
De Amerikaanse alarmberichten vallen in elk geval niet overal in goede aarde, met name niet bij de linksere Democraten en tot op zekere hoogte bij Trumpiaanse Republikeinen. Zij wijzen erop dat zelfs de Oekraïners tot kalmte in de berichtgeving en inschatting manen.Volodimir Zelenski, de Oekraïense president, heeft zich al uitgesproken tegen ’te veel informatie’ die volgens hem onnodige angst kan zaaien. De Amerikaanse critici van de Bidenaanpak vinden ook dat dat onderhandelingspogingen van onder meer de Franse president Macron nog kans op slagen hebben – ze worden niet geholpen door de berichten dat de invasie elk moment kan/zal starten.
Jake Sullivan, Bidens nationale veiligheidsadviseur, argumenteert tegenover de pers en in tv-interviews dat de geloofwaardigheid van de verstrekte informatie wel degelijk groot is, omdat ze in dit geval bedoeld is om een oorlog te vermijden, daar waar de informatie uit 2003 omtrent massavernietigingswapens in Irak bedoeld was om een oorlog te kunnen starten.
Of die redenering nu steekhoudt of niet, ze geeft tot nader order de politiek van Biden weer.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
