‘Het wantrouwen tegenover China is terecht. Maar de pot verwijt de ketel’

Donald Trump toont in volle campagne dat hij hard durft te zijn tegen China: hij verbiedt het gebruik van TikTok en WeChat.

Donald Trump ondertekende vorige week een presidentieel besluit, waarmee de Verenigde Staten een stap verder zetten in de handelsoorlog met China. Hij wil dat Amerikanen en Amerikaanse bedrijven na 20 september geen ’transacties’ meer doen met de Chinese apps TikTok en WeChat. TikTok is populair bij jongeren en telt alleen al in de VS 100 miljoen gebruikers. WeChat is vergelijkbaar met WhatsApp en Messenger, maar biedt ruimere communicatiemogelijkheden. De app geldt zo’n beetje als de brug van China met de wereld en wordt ook vaak gebruikt door Amerikaanse bedrijven die handel drijven met China. Op vraag van Trump onderhandelt Microsoft nu met het moederbedrijf van TikTok over een overname van de Amerikaanse activiteiten van de app.

De precieze draagwijdte van het besluit is nog niet duidelijk, net zo min als de manier waarop China er zal op reageren. De Amerikanen gaan ervan uit dat zowel TikTok als WeChat wordt gebruikt om te spioneren en dat de apps informatie over hun gebruikers aan de Chinese overheid doorspelen. Bewijzen daarvan zijn er niet, maar het is mogelijk. Afgezien daarvan blijft het de vraag hoe Amerikaanse bedrijven met China handel kunnen drijven zonder gebruik te maken van netwerken die door de overheid worden gecontroleerd.

De VS hadden tot nog toe altijd kritiek op China en Rusland, waar het gebruik van het internet niet vrij is en streng wordt gecontroleerd. Ze hadden daarvoor ook een goed argument: een vrij internet bevordert de wereldwijde handel en tegelijk ook de democratie en de globale welvaart. Dat ze nu zelf een breuk willen met China werkt een verdere balkanisering van het internet in de hand. Er zijn stemmen die zeggen dat de VS misschien beter werk kunnen maken van een efficiëntere bescherming van mobiele data in eigen land.

Anders dan met de twijfel die rijst over samenwerken met het telecombedrijf Huawei is Europa niet geneigd om de Amerikanen nu voetstoots te volgen. De Europese Unie zette recent met TikTok nog een campagne op om jonge mensen attent te maken op de coronamaatregelen. Tegelijk is het wantrouwen tegenover het gebruik van digitale technologie door China terecht groot, maar de pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet. Dat Chinese apps hun overheid van informatie voorzien, is waarschijnlijk. Dat Amerikaanse technologiereuzen met hun inlichtingendiensten samenwerken, is zeker. Dat weten we sinds whistleblower Edward Snowden daarover jaren geleden al vertelde.