‘Het vertrouwen in een pax americana herstellen, zal tijd vragen’

Met Joe Biden spreekt Amerika straks op een andere toon met Europa. Maar verandert dat veel aan wat er wordt gezegd?

Het is dat corona tegenwoordig ook de Europese wijk in Brussel verplicht om veelal thuis te werken. Daar zou anders een luide zucht van verlichting zijn gehoord, in het vooruitzicht straks met een ander Amerikaans presidentschap te kunnen werken. Maar Europa mag zich alleen met de winst van Joe Biden niet te vlug rijk rekenen. De president elect moet, om te beginnen, wellicht met een Senaat aan de slag waarin de Republikeinse Partij haar meerderheid behoudt, en hij heeft werk met de tegenstellingen in zijn eigen partij. Biden kreeg van de kiezer niet echt een duidelijk mandaat. Zijn vleugels zijn geknipt nog voor hij ze goed en wel kan uitslaan.

Het helpt Europa dat Biden de Unie beter gezind is dan zijn voorganger. Hij zal op een andere toon met de Europeanen praten. Biden zegt al langer dat hij de relatie met de bondgenoten in de NAVO en met de Europese Unie wil herstellen. Hij was, anders dan Donald Trump, nooit een voorstander van de brexit. In Europa moet daarom vooral de Brit Boris Johnson zich zorgen maken – hij heeft een voor Londen gunstig handelsakkoord met de VS nodig. Biden viel al fel tegen hem uit toen hij een deel van het brexitakkoord met Brussel opzegde over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Voor Trumpvertrouweling en opper- brexiteer Nigel Farage is het spel in Washington uit.

Biden beschouwt Europa ongetwijfeld meer als een objectieve bondgenoot dan Trump, bijvoorbeeld tegen de expansieve politiek van China. Maar het is niet omdat Biden belooft om weer bij het klimaatverdrag van Parijs aan te sluiten dat oude tijden snel terugkomen. Om zijn deel van dat akkoord uit te voeren, heeft hij hoe dan ook de steun van een Republikeinse Senaat nodig. Over de bijdrage van de Europese lidstaten aan de NAVO zal hij zich zeker niet minder hard opstellen dan Trump. Hij zal die eis misschien alleen beleefder formuleren.

Toen de overwinning van Biden vorm kreeg, waarschuwde Nobelprijswinnaar voor de Economie Paul Krugman er in The New York Times voor dat het trumpisme niet snel zal verdwijnen. In de VS zelf kunnen de Republikeinen zich moeilijk van Trump en zijn clan ontdoen zonder een deel van hun achterban te verliezen. In de wereld kan Amerika niet meer zonder blozen voor de liberale democratie spreken. Daarvoor heeft Trump iets te veel hele en halve dictators aan de borst gedrukt. Het vertrouwen in een pax americana herstellen, een wereld die steunt op afspraken en regels, zal tijd vragen. Europa heeft van Trump alvast geleerd dat het niet op de Amerikaanse paraplu kan blijven rekenen. Het moet alleen nog weten waar het zelf naartoe wil.