Het schilderijtje van Adolf Hitler dat per se weg moest

Aquarel van A. Hitler © /
Ludo Bekkers
Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

Het allereerste schilderij van Adolf Hitler in Nederlands bezit is onlangs opgedoken. De eigenares is vooral blij dat ze er van af is. Ludo Bekkers doet het verhaal.

Winston Churchill was een amateurschilder en zijn politieke opponent in Duitsland was dat ook. Het was het enige dat deze beide staatslieden gemeen hadden, behoudens misschien de autoritaire trekken die de ene de Tweede Wereldoorlog zou laten winnen ten koste van de andere. Churchill schilderde om zich te ontspannen, Adolf Hitler om den brode nadat zijn moeder overleden was en hij berooid achterbleef.

Omdat Hitler poogde van zijn “kunst” te leven, tekende en schilderde hij op postkaartformaat wat gemakkelijker verkocht, temeer omdat hij veel stadsgezichten van Wenen tot onderwerp nam. Zijn stijl was conservatief en leunde aan bij die van de 19e eeuwse kunstenaars zonder enige vorm van vernieuwing. Hij moet, ook tijdens de Eerste Wereldoorlog waaraan hij deelnam, vele honderden paneeltjes en papiertjes vol gekladderd hebben waarvan er later, na de Tweede Wereldoorlog, ontelbare gerecupereerd werden en soms in veilingen werden verpatst voor tienduizenden dollar.

Het zou hem, post mortem, vereerd hebben want, zoals hij nog in 1939, enkele tijd voor hij Polen zou binnenvallen, aan de Britse ambassadeur Neville Henderson toevertrouwde : ‘Ik voel me een kunstenaar, geen politicus en wanneer de Poolse kwestie zal opgelost zijn wil ik mijn leven eindigen als kunstenaar.’

Of hij het ooit zover gebracht zou hebben, is zeer de vraag want we mogen ons niet blindstaren op die onterechte megasommen die zijn artistieke artefacten later gingen opbrengen alleen maar omdat er de naam onder stond geschilderd van A. Hitler.

‘Ik voel me een kunstenaar, geen politicus en wanneer de Poolse kwestie zal opgelost zijn wil ik mijn leven eindigen als kunstenaar.’

Adolf Hitler

75 cent… omwille van de lijst

Onlangs is er weer sprake geweest van een klein “kunstwerk” onder dezelfde naam en wel in Nederland waar het oorlogsverleden nog een soms traumatische uitwerking heeft. Het is een verhaal, boeiend en spannend zoals het gereveleerd werd in De Volkskrant.

Op een mooie dag komt een dame het kantoor van het Instituut voor oorlogs-, holocaust-en genocidestudies (Niod) binnen met een plastic tasje en haalt er een in krantenpapier gewikkeld fletse aquarel uit in een donkerbruine lijst. Haar vader had het tientallen jaren geleden gekocht op een munten en postzegelmarkt. Hij had er 75 cent voor betaald omwille van de lijst. Thuis kwam hij er pas achter dat het om een werkje van ene Adolf Hitler ging. Hij deponeerde het in de kelder om er nooit meer naar om te zien. Nadat ze, bij het opruimen van de kelder, het werkje had aangeboden aan twee veilinghuizen die het weigerden, kwam ze uiteindelijk terecht bij het Niod. Ze wilde er per se vanaf. Conservator Gertjan Dikken bekeek het simpele werkje van een stadsgezicht met centraal een toren met een poort, de Neuthor. Vrij saai met aan de rechterkant in kleine blokletters A. Hitler. De directie van het instituut besefte dat ze hier het enige authentieke “kunstwerkje” van de Führer in Nederland in handen hadden. Temeer omdat op de achterzijde een etiket kleefde met de naam van de joodse lijstenmaker S. Morgenstern die zulke werkjes opkocht om ze verder door te verkopen.

Pikant detail, toen Oostenrijk door de nazi’s in 1938 werd geannexeerd moest Morgenstern zijn zaak verplicht overlaten aan een arische collega, werd gedeporteerd naar Polen waar hij in een getto in Lodz overleed.

Het Niod ging niet over een dag ijs en voerde, met de nodige specialisten een doorgedreven onderzoek uit waarna onomstotelijk vast stond dat het om een authentiek werkje van Adolf Hitler ging. De eigenares blij dat ze het kwijt was en het Niod blij omdat ze een authentiek stuk aan haar collectie kon toevoegen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content