Het linkse evangelie volgens Amerikaans politicoloog Mark Lilla

© Reuters
Peter Casteels

Gelijke rechten voor minderheden is een nobel streven voor links. Maar een obsessie moet het niet worden.

Wat zou Mark Lilla denken over genderneutrale toiletten? In The once and future liberal heeft de Amerikaanse politicoloog en ideeënhistoricus het er niet over, maar de kans is groot dat het hem maar weinig kan schelen. Transgenders, schrijft hij, krijgen van links vandaag veel te veel aandacht. Ze zijn het beste voorbeeld van wat er volgens hem – hij is zelf een liberal – misloopt met de Amerikaanse linkerzijde. Die is op een ongezonde manier geobsedeerd door identiteit.

Politiek beoefenen is iets anders dan het belijden van een evangelie

En dat heeft ze misschien wel te danken aan Ronald Reagan. Met zijn krachtig pleidooi voor hyperindividualisme en tegen de overheid deed de Amerikaanse president een electorale golf ontstaan waar Republikeinen vele jaren later nog altijd op surfen. Reagan wist er zelfs Democraten mee te overtuigen. Ook zij raakten in de ban van hun individuele ik en verloren interesse in de politieke strijd voor solidariteit en rechtvaardigheid. In de ogen van Lilla begon dat op universiteitscampussen: plaatsen die elke voeling met de wereld om hen heen hebben verloren en waar studenten vooral wordt geleerd om zich te verdiepen in hun eigen, diepste zielenroerselen – meestal die van een minderheidsgroep als vrouwen, zwarten of holebi’s.

Op zich is dat waardevol, maar die introspectie levert geen thema’s op waar links een coalitie op kan bouwen om aan de macht te raken. Dat is de tweede kritiek van Lilla: een coalitie smeden lijkt links zelfs niet meer te interesseren. Kiezers die het misschien niet met alle strijdpunten van minderheden eens zijn – maar die wel nodig zijn om verkiezingen te winnen – worden genegeerd of vaker nog uitgespuwd. Politiek beoefenen is nochtans iets anders dan het belijden van een evangelie. Linkse jongeren willen zich hooguit nog inzetten voor een beweging die strijdt voor één enkel thema zoals de opwarming van de aarde of holebirechten. Compromissen sluiten is uit den boze. Als ze zich al partijpolitiek engageren, is het om een president te helpen verkiezen van wie ze verwachten dat die alles oplost.

Het linkse evangelie volgens Amerikaans politicoloog Mark Lilla

Lilla geeft misschien wat de indruk een ouderwetse marxist te zijn die terugverlangt naar de tijd toen politiek alleen nog ging over de strijd tussen arbeid en kapitaal. Onterecht, hij doorprikt de vergelijking zelf: ‘Marxisten hielden hun blik op de horizon gericht. Vaak zagen ze dingen verkeerd, of zagen ze zelfs hersenschimmen, maar ze keken tenminste ergens naar’, schrijft hij. Dat in tegenstelling tot de navelstaarderij van vandaag.

Geestigheden als ‘Donald Trump kwam niet van links of van rechts. Hij kwam van beneden’ maken Lilla’s Amerikaanse geschiedenis ook boeiend voor buitenstaanders. Zijn breder punt is uiteraard relevant voor alle socialisten ter aarde. Bernie Sanders en Jeremy Corbyn werden ook niet populair omdat ze van genderneutrale toiletten een verkiezingsthema maakten. Wat zou Mark Lilla trouwens denken over Zwarte Piet? Ook die komt in The once and future liberal niet voor.

Mark Lilla, The once and future liberal: After identity politics, Harper, 176 blz., € 20,99.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content