‘Het kwaad bestaat toch nog op een continent dat dacht dat voorgoed te hebben overwonnen’

‘Vandaag toont Europa dat het kan en durft te handelen. De Unie is bij lange na niet dood, de eurosceptici ten spijt’, schrijft erevoorzitter van de Europese Raad Herman Van Rompuy in een column in Tertio. ‘De grenzen van Europa zijn psychologisch verlegd en reiken tot aan de Dnjepr.’

Het kost me moeite artikels te lezen over Oekraïne, laat staan recente foto’s of beelden ervan te bekijken. Wat daar gebeurt is zo in strijd met ons beeld van een menselijke wereld, dat ik haast het hoofd afwend. Het kwaad bestaat toch nog op een continent dat dacht dat voorgoed te hebben overwonnen. Hoe een “leider” het bevel kan geven mensen gewoonweg te doden, dringt niet tot mij door. Het gaat bovendien om mensen die behoren tot hetzelfde volk als het zijne, zo zegt hij zelf. Degenen die eraan twijfelen waartoe nationalisme kan leiden, weten nu beter. Er is geen excuus meer. De voormalige Franse president François Mitterrand zei ooit: “Le nationalisme, c’est la guerre“. Zeker het nostalgische nationalisme. Make Russia great again. De grootheid ligt blijkbaar in de dood: viva la muerte. Kortom, het is een verschrikking.

Kloof

De kloof tussen Rusland en de Europese Unie is nu even groot als bijna 1.000 jaar geleden ten tijde van het Oosters Schisma. Toen gingen onze wegen uiteen. De grote Russische schrijvers van de 19de eeuw herinneren ons eraan hoe Europees Rusland kon zijn, maar het land werd daarna te lang geregeerd door misdadigers, tot op de dag van vandaag. De EU en de vrede die ze bracht, waren een keerpunt in de geschiedenis van ons tragische continent.

Rusland bevrijdde zich van het communisme, maar niet van leugen, dictatuur, terreur en oorlog. Het land bleef de gevangene van het verleden. De bevolking veroudert en krimpt dramatisch. Rusland heeft de economie van een ontwikkelingsland, zonder innovatie en voornamelijk terend op grondstoffen. Het geld dat het heeft, wordt gestoken in de ruimtevaart en in het leger, waar dienstplichtigen horrorjaren meemaken.

Genocide

Daarnaast staat het moedige volk van Oekraïne dat in de jaren 1930 de Holodomor meemaakte, het bewust uithongeren van miljoenen Oekraïners op bevel van Jozef Stalin. Een ware genocide, haast onbekend in het Westen. Ik hoor de kreet tot hier: “Waarom, waarom moet dat ons opnieuw overkomen?” Eind 2013 zwaaiden Oekraïners met Euro- pese vlaggen op het Maidanplein in Kiev. Zij willen bij ons horen. Zij voelen zich Europeanen. Rusland niet. Omdat de leidende kliek in het Kremlin dat niet wou en niet wil, startte het een oorlog. Die richt zich evengoed tegen de EU als tegen de NAVO. Zelfs nog meer tegen Europa.

Caféstrategen

Waar zijn nu al die zwakkelingen in het Westen die jarenlang vonden dat wij te weinig “begrip” toonden voor de kwetsuren van Rusland, dat wij meer “respect” moesten tonen? Toen ik voorzitter was van de Europese Raad en ik het Associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne doorduwde, hoorde ik ook die verwijten. We moesten blijkbaar meer ‘luisteren’ naar de plutocraten in Moskou dan naar de burgers op het Maidanplein. Ik luisterde niet naar die caféstrategen. Ik denk aan de titel van een beroemd boek van Julien Benda uit de jaren 1930: La trahison des clercs, het verraad van intellectuelen.

Solidariteit en medeleven

Ik heb mij in 2013-’14 sterk ingezet voor de Europese roeping van Oekraïne. De Associatieovereen- komst werd plechtig ondertekend in volle Euro- pese Raad door de 28 leiders en de president van Oekraïne. Normaal ontving ik daarvoor komende september een eredoctoraat aan de universiteit van Kiev, maar dat zal voor later zijn. Inmiddels vech- ten de Oekraïners letterlijk voort onder leiding van huidig president Vladimir Zelenski, die uitgroeit tot Churchilliaanse dimensies. Het hele volk stijgt trouwens uit boven het gewone. Gelukkig is er bij ons in België veel solidariteit en medeleven. Een aantal Nederlanders zal vandaag beschaamd zijn dat ze enkele jaren geleden in een referendum tegen het Associatieverdrag met Oekraïne stemden. Er is niks groots in kleinheid.

De Unie is niet dood

Vandaag toont Europa dat het kan en durft te handelen. De Unie is bij lange na niet dood, de eurosceptici ten spijt. De grenzen van Europa zijn psychologisch verlegd en reiken tot aan de Dnjepr. Daar zal de psychopaat van Sotsji uiteindelijk niets aan veranderen.

Deze column verscheen eerder in het christelijk opinieweekblad Tertio van 23 maart (www.tertio.be).