Dirk Rochtus, docent Internationale Politiek, herdenkt een van de meest bepalende Europese politici uit de naoorlogse periode. Van ‘bloeiende landschappen’ tot een vadermoord.
De voormalige Duitse bondskanselier Helmut Kohl was een van de meest bepalende Europese politici uit de naoorlogse geschiedenis. Hij zal vooral herinnerd worden voor zijn bepalende rol in de eenmaking van Duitsland en de Europese integratie, zegt Dirk Rochtus, docent Internationale Politiek en Duitse Geschiedenis aan KU Leuven/Campus Antwerpen.
‘De eenmaking van Duitsland was er misschien niet gekomen met een jongere bondskanselier. Kohl, geboren in 1930, had Duitsland nog gekend voor het opgedeeld werd. Een bondskanselier uit de jaren 1950 had misschien Oost-Duitsland (de DDR) afgeschreven en daarmee ook de hoop op een hereniging. Kohl niet, hij geloofde in een eengemaakt Duitsland en greep meteen de kans om dat te verwezenlijken toen in 1989 de Berlijnse Muur viel.’
In het jaar 1990 maakte Kohl een verkiezingstournee door Oost-Duitsland. ‘Hij beloofde er toen blühende Landschaften, “bloeiende landschappen”: Duitsland zou economisch opveren dankzij de eenmaking.’
De eenmaking van Duitsland was er misschien niet gekomen met een jongere bondskanselier.
In 1994 won hij de verkiezingen, ook al werden zijn visoenen ook wel op hoongelach onthaald.
Exit Duitse Mark
Om Duitsland weer een te maken, moest Kohl niet alleen binnenlandse hindernissen nemen, weet Rochtus: ‘De Britse premier Margaret Thatcher en de Franse president François Mitterand waren tegen. Kohl had wel de steun van de Amerikaanse president George Bush sr. Het is ook straf dat Kohl ook de Russen aan zijn kant kreeg. Michael Gorbatsjov kreeg de belofte dat het eengemaakte Duitsland, dat zou behoren tot de NAVO, geen bedreiging zou vormen voor zijn Sovjet-Unie.’
Een van de offers die Kohl moest brengen, was de Duitse Mark opgeven. Vooral de Fransen stonden erop dat de euro in de plaats kwam. ‘Dat was niet eenvoudig, want de Duitsers waren erg trots op hun Mark. Kohl was een handig diplomaat, zoveel is zeker.’
De eenmaking van Duitsland heeft Kohls kanselierschap gered, geeft Rochtus nog mee. ‘In de jaren 1980 had Kohl de conservatieve waarden weer op het voorplan gebracht, met zijn zogenaamde Wende. Hij was een man met visie, ook al zette het culturele establishment hem weg als een provinciaal figuur die met een bepaald accent sprak. Zelfs patriotisme, altijd moeilijk in Duitsland, poetste hij op. Hij steunde die revival van de Duitse natie. In zekere zin was de eenmaking een logisch uitvloeisel ervan. Maar aan het einde van die jaren, in 1989, waren de Duitsers hem beu. Door die eenmaking met succes te trekken, heeft hij een nieuwe dynamiek rond zichzelf gecreëerd en zo zijn positie weer versterkt.’
De Duitse eenmaking en de Europese integratie waren voor Kohl onlosmakelijk verbonden, benadrukt Rochtus. ‘Legendarisch zijn de beelden met Mitterand, de grote verzoening in Verdun tussen de twee erfvijanden die eeuwen oorlog voerden tegen elkaar.’
Vadermoord
De val van Kohl kwam er na een vadermoord. ‘Kohl was de man die Angela Merkel ontdekte en lanceerde als minister in zijn regering. Zijn aanpak van een schandaal, waarbij het CDU geld had aangenomen van mensen wiens identiteit hij niet wilde vrijgeven, dreef een wig tussen hen beiden. Merkel schreef in 1999 in Frankfurter Allgemeine een opiniestuk dat ze zonder Kohl ook verder konden. Toen heeft zij de teugels van het CDU gegrepen. Dat heeft hij als verraad gezien.’
Angela Merkel is sinds 2005 bondskanselier van Duitsland. Kohl was dat van 1982 tot 1998. Als Merkel opnieuw verkozen wordt, wat volgens de peilingen zo zal zijn, en haar mandaat uitdoet, dan zal ze even lang aan het roer van Duitsland staan als haar politieke vader.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
