Had coronapandemie vermeden kunnen worden als Chinese pers vrijer was geweest?

Reporters zonder Grenzen publiceerde gisteren de wereldpersvrijheidindex. Volgens de ngo zou de vervolging van journalisten in China een grote rol gespeeld hebben in de verspreiding van het coronavirus.

Toen het coronavirus eind december 2019 aan de oppervlakte kwam in Wuhan, aarzelden Chinese klokkenluiders niet om dat nieuws naar buiten te brengen. In het beginstadium van de pandemie stuitten ze echter al op de Chinese overheid. Rebecca Vincent, directeur van de internationale campagnes van Reporters zonder Grenzen (RSF), een ngo die onderzoek doet naar persvrijheid en deze wil bevorderen, vertelde aan The Guardian dat de vervolging van die journalisten in kwestie een katalysator geweest zijn in de wereldwijde uitbraak van het coronavirus.

Staatsgecontroleerde pers

Op de wereldpersvrijheidindex die de organisatie elk jaar publiceert, staat China nu op plaats 177 van de 180. De organisatie waarschuwt daarbij dat de vervolging van journalisten in totalitaire regimes zoals China een invloed heeft op het leven van burgers uit westerse democratieën.

‘We betogen nog steeds dat als de Chinese pers vrijer was geweest, een globale pandemie vermeden had kunnen worden’, aldus Rebecca Vincent aan The Guardian.

China trachtte aanvankelijk de berichtgeving over de uitbraak van het coronavirus te beperken met online censuurmiddelen van de staat. Op die manier bleven andere landen in het ongewisse op een moment dat de ziekte zich over de hele wereld verspreidde.

Alarmbel in kiem gesmoord

Klokkenluider en arts Li Wenliang probeerde in december het nieuws te brengen over mensen die in Wuhan gehospitaliseerd werden met een toen nog onbekende maar erg besmettelijke aandoening. Hij waarschuwde collega’s en vroeg hen beschermende kledij te dragen. De veiligheidsdiensten klopten aan bij Wenliang en beschuldigde hem van valse beweringen. Hij tekende een statement waardoor hij zich niet meer mocht uitlaten over het virus. Enkele weken later overleed de arts aan het coronavirus.

Grip op informatie

Volgens Vincent schuilt er gevaar achter de manier waarop China nieuws (niet) brengt: ‘Nergens ter wereld zitten er zo veel journalisten in de cel dan in China. Het is niet alleen gevaarlijk voor de Chinezen, maar ook voor internationale informatiesystemen. Ze proberen overal de manier waarop we informatie ontvangen en waarnemen te beïnvloeden’, zo zegt ze tegen The Guardian.

Sinds de uitbraak van het virus heeft de Chinese president Xi Jinping door overmatig gebruik van nieuwe technologie de grip van het Chinese machtsapparaat op nieuws en informatie vergroot, zegt The Guardian. Het regime werkt met een sociaal model gebaseerd op controle van het nieuws en informatie. Daar wordt nog eens de online controle van Chinese burgers aan toegevoegd. Bovendien staan zowel de staatsmedia als de privé-media onder strenge controle van de Communistische partij terwijl buitenlandse reporters het leven steeds zuurder wordt gemaakt.

Journalisten in gevangenis

Volgens het rapport blijft China het land waarin het grootste aantal verdedigers van persvrijheid in de cel zit, vaak in levensbedreigende omstandigheden.

Verder meldt het rapport van RSF dat er steeds 7 journalisten achter de tralies zitten omdat ze verslag wilden uitbrengen van de pandemie. Daarnaast werden 450 socialmediagebruikers kortstondig opgepakt omdat ze “valse geruchten” zouden hebben verspreid over het virus.

België blijft onrustwekkend

De Scandinavische landen blijven aan de top van het klassement. Noorwegen voert al voor het vijfde jaar op rij de wereldpersvrijheidindex aan. België prijkt op de 11^e plaats. Volgens het rapport is persvrijheid nog steeds een bron voor ongerustheid in ons land. Om die bewering te staven, gebruikt de organisaties het voorbeeld van fotojournalist Jérémy Audouard. Tijdens een Black Live Matter-betoging in Brussel zou hij hardhandig zijn aangepakt door de politie, die hem later ook arresteerde. Later onderzoek toonde aan dat Audouard niets onwettigs deed.

Toenemende animositeit

De index is gebaseerd op een peiling die uitgaat van regionale correspondenten van Reporters zonder Grenzen. Het houdt rekening met het aantal aanvallen op journalisten, de onafhankelijk van de media en de transparantie van overheidsinstellingen.

Hoewel de auteurs een wereldwijde animositeit opmerkten tegenover journalisten, blijven landen die geleid worden door één partij of dictatoriale regimes Noord-Korea en Iran helemaal onderaan het klassement.

Top 5 best scorende landen:

1) Noorwegen

2) Finland

3) Zweden

4) Denemarken

5) Costa Rica

Top 5 slechtst scorende landen:

1) Eritrea

2) Noord-Korea

3) Turkmenistan

4) China

5) Djibouti

Het volledige rapport vindt u hier.