Grootmachten stoppen wapenhandelverdrag in de koelkast

© Reuters

De onderhandelingen over een bindend wapenhandelverdrag binnen de Verenigde Naties zitten in een impasse. De VS, Rusland en China vragen, na zes jaar voorbereidingen, meer tijd.

De onderhandelingen over een bindend wapenhandelverdrag binnen de Verenigde Naties geraakten in een impasse. De VS, Rusland en China vragen meer tijd, terwijl de voorbereidingen al zes jaar lopen.

Vlak voor de cruciale vergadering klonken waarnemers nog optimistisch. “Alle ogen zijn op Washington gericht: is de regering-Obama bereid dit verdrag te beklinken? Ze hebben tot het eind van de dag om deze historische kans te benutten”, klonk het bij Control Arms, een ngo die ijvert voor een wettelijk bindend wapenhandelverdrag.

Maar terwijl activisten er in de loop van vorige week op wezen dat de kladversie van het verdrag nog heel wat “achterpoortjes” bevatte, bleek het grootste struikelblok het gebrek aan politieke wil van drie grootmachten.

Als grootste wapenexporteur ter wereld weigerden de VS het langverwachte verdrag goed te keuren. Rusland en China sloten zich daarbij aan.

“De Amerikanen hadden drie jaar om te bepalen wat ze wilden, er zijn heel wat gelegenheden geweest om tot een consensus te komen”, verklaarde Brian Wood van Amnesty International na afloop. “Dit is niet ‘yes, we can’, maar ‘ja, misschien, we zullen het later wel aanpakken.”

Ban Ki-moon

Terwijl 153 lidstaten wel instemden met wat de eerste regeling voor de internationale wapenhandel zou worden, verklaarden Washington, Moskou en Beijing dat ze meer tijd nodig hebben. De ratificatie van het verdrag is dan voor volgend jaar.

Omdat er wereldwijd elke dag tweeduizend mensen met wapens worden gedood, zijn velen ontgoocheld over de beslissing. Onder hen ook VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon. “Ik vind het teleurstellend dat de conferentie over het Wapenhandelverdrag na vier weken geen akkoord heeft opgeleverd”, reageerde hij.

Mikhail Ulyanv, de Russische onderhandelaar van dienst, zei aan het Russische nieuwsagentschap RIA dat de tekst “te zwak” was en dat “Moskou hem in de huidige vorm niet kon onderschrijven”.

Beijing vroeg de EU om haar wapenembargo tegen China op te heffen, wat op gelach in de conferentiezaal werd onthaald. China was duidelijk niet opgezet met de Europese weigering om dat te doen.

Syrië en de NRA

De conferentie werd een politiek spel voor de drie grootmachten, eerder dan een strijd voor mensenrechten. De situatie in Syrië bijvoorbeeld beïnvloedde de onderhandelingen sterk. Rusland verkoopt nog wapens aan het Syrische regime, terwijl de VS hun hulp aan het Vrije Syrische Leger willen verhogen.

Bovenop de complexe situatie in het Midden-Oosten hadden de VS af te rekenen met de woede van hun grootste wapenlobby, de National Rifle Association (NRA). Die beschouwt het Wapenhandelverdag als een bedreiging voor het recht van Amerikaanse burgers op wapenbezit.

Bij de onderhandelingen is echter meermaals benadrukt dat het verdrag enkel bedoeld is om de internationale wapenhandel te controleren. Het heeft dus niets te maken met het Tweede Amendement van de Amerikaanse grondwet.

“De NRA deed haar eigen lobbywerk en verspreidde een boodschap, maar die had geen link met wat er in de conferentiezaal besproken werd”, stelt Alberto Estevez, die voor Amnesty International het werk rond het Wapenhandelverdrag coördineert. “Dat was zeer misleidend en verwarrend.”

NRA viert feest

Toch liet de NRA de champagnekurken knallen. “De mislukking van het verdrag is een belangrijke overwinning voor Amerikaanse wapenbezitters. De NRA krijgt wereldwijd krediet voor het begraven van het VN-Wapenhandelverdrag”, meldde de organisatie trots.

Het verdrag verhuist nu naar het eerste comité van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Daar wordt het in oktober onderworpen aan een stemming bij meerderheid.

“Het proces zal veel tijd in beslag nemen, misschien wel twee tot drie jaar”, waarschuwt Estevez. “Dat betekent dat het Wapenhandelverdrag niet van kracht wordt voor 2014 of 2015. En het is de vraag of de VS als grootste wapenexporteur nog zullen meedoen.” (IPS/CT/SD)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content