‘Groen label voor kernenergie: Duitse regering verbolgen over voorstel van de Europese Commissie’

Archiefbeeld uit 2011 van de kerncentrale in Biblis.

Dirk Rochtus staat stil bij de manier waarop de nieuwe Duitse regeringscoalitie worstelt met kernenergie. ‘Als ze haar interne cohesie wil redden, zou ze het wel eens kunnen verkerven in Europa.’

De groene coalitiepartner van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz (SPD) schreeuwt moord en brand over het voorstel van de Europese Commissie om de stempel van milieuvriendelijke technologie te plakken op kernenergie. Die taxonomie classificeert investeringen in kerncentrales als ‘groen’ wanneer deze beantwoorden aan de nieuwste standaards en er een plan voorligt om het kernafval veilig op te slaan. In de ogen van Robert Habeck (Grüne), minister van Economie en Klimaatbescherming en vicekanselier, is dit ‘greenwashing’. Steffi Lemke (Grüne), minister van Milieu, vreest dat belangrijke investeringen in de verkeerde richting worden geleid, dat kernenergie dus ‘geldinjecties onder een fout label’ zou krijgen. De ironie wil dat de Commissie haar voorstel meedeelde aan de lidstaten van de Europese Unie (EU) op nieuwjaarsdag, enkele uren nadat Duitsland drie van zijn laatste zes kerncentrales had gesloten.

Groen label

De sociaaldemocraat Scholz, die een regering leidt van SPD, Grüne en liberalen (FDP) – de zogeheten Verkeerslichtcoalitie -, had nog tijdens de EU-top midden december geprobeerd het nakende voorstel van de Commissie te minimaliseren als ‘een klein thema’, iets dat niet mocht worden ‘overschat’. De jeugdige klimaatactivisten van Fridays for Future verwijten Scholz woordbreuk omdat hij zich in de aanloop naar de Bondsdagverkiezingen van 26 september 2021 als toekomstige ‘Klimakanzler‘ (kanselier voor het klimaat) had aangeprezen. Marco Buschmann (FDP), minister van Justitie, kan er wel inkomen dat zijn groene collega’s geen ‘groen label’ willen voor kernenergie. Hij belooft hen alle politieke bijstand, maar wat betekent dit in praktijk? De Duitse regering weet ook dat een afwijzing van het voornoemde voorstel in de Europese Raad de steun van 20 van de 27 lidstaten van de EU behoeft (die dan samen nog eens 65% van de bevolking van de EU moeten vertegenwoordigen).

Wrevel

Kernenergie beleeft een renaissance in Europa. Heel wat EU-lidstaten zoals Frankrijk, Nederland, Finland, Polen en Tsjechië zetten in op de bouw van nieuwe atoomcentrales. Op 21 december 2021 werd de derde reactor van de Finse atoomcentrale Olkiluoto opgestart, de eerste nieuwe in Europa sinds 2007. Een ‘Nein‘ van Duitsland in de Europese Raad zou bovendien een slag in het gezicht van Frankrijk zijn dat zich zo hevig voor het ‘groene label’ van kernenergie heeft ingezet. En Duitsland en Frankrijk zien zich nu eenmaal als de locomotief van de EU. Een Duitse onthouding dan maar? Ook dat zou wrevel opwekken bij de Europese Commissie en bij vele atoomenergiegezinde EU-lidstaten die niet vergeten zijn dat Berlijn zich erg ingespannen heeft? om ook gascentrales als ‘klimaatvriendelijk’ te laten opnemen in de taxonomie. Het minste wat er van de Duitse regering mag verwacht worden, is dan ook dat ze het voorstel van de Commissie – een compromis over een energiemix van kernenergie en gas – meedraagt.

Dilemma

Binnen de Duitse regeringscoalitie ligt het perspectief van een onthouding moeilijk. Lukas Köhler, vicevoorzitter van de FDP-fractie, wil er niet van weten, want: ‘Duitsland zou er alles aan moeten doen om in de toekomst een actievere rol bij belangrijke beslissingen in Europa te spelen.’ Onthoudingen in de Raad: dat herinnert aan het verzaken door de vorige regering, de Grote Coalitie van christendemocraten (CDU/CSU) en sociaaldemocraten (SPD), aan een duidelijke positie in energiekwesties omwille van interne onenigheid. De Verkeerslichtcoalitie moet immers klimaatbescherming en vernieuwbare energie ‘met klem vooruitbrengen’, meent Oliver Krischer (Grüne), staatssecretaris in het ministerie van Klimaatbescherming. De coalitie worstelt dus met een dilemma: als ze haar interne cohesie wil redden, zou ze het wel eens kunnen verkerven in Europa. De tijd dringt intussen. Tegen 12 januari moeten de regeringen van de EU-lidstaten hun commentaren op het voorstel van de Commissie indienen.

Geopolitiek

Afgezien van het feit dat gascentrales met hun CO²-uitstoot een zwaardere belasting vormen voor het klimaat dan atoomcentrales, hangt er ook geopolitiek een onfris geurtje aan het gasverhaal van de Verkeerslichtcoalitie. Als compensatie voor de uitstap uit de kernenergie en de steenkool- en bruinkoolindustrie heeft Duitsland tussen 2030 en 2035 een toename van stroom uit gascentrales met 20 tot 40 Gigawatt nodig. Dat verhoogt uiteraard zijn afhankelijkheid van gasleverancier Rusland, en dat in tijden waarin de relaties tussen Europa en Moskou op een dieptepunt zijn beland. En het zal zeker tot diep in de jaren ’30 duren vooraleer de nieuwe gascentrales klaar zijn voor de beloofde omstelling op waterstof en een gelijkaardige hoeveelheid hiervan zouden kunnen genereren, stelt milieu-expert Ralf Fücks, jarenlang directeur van de met de Grüne geaffilieerde Heinrich-Böll-Stiftung.

Ideologie

Al die bedenkingen over klimaat en geopolitiek kunnen de Grüne niet van hun stuk brengen. De ideologie primeert. Wolfgang Kubicki (FDP), vicevoorzitter van de Bondsdag en tegelijk een dwarslegger binnen zijn eigen liberale partij, vat het kernachtig samen: ‘De anti-atoombeweging is de centrale wortel van de Groenen. Die kunnen ze niet afkappen zonder hun identiteit te verliezen.’ Atte Harjanne, fractievoorzitter van de Finse Groenen en klimaatvorser, is blijkbaar uit ander hout gesneden dan zijn groene Duitse collega’s als we zijn woorden mogen geloven: ‘Het gaat niet meer om atoomenergie versus hernieuwbare energie, maar het gaat om alles wat duurzaam is versus fossiele brandstoffen’.

Dirk Rochtus doceert internationale politiek en Duitse geschiedenis aan KU Leuven/Campus Antwerpen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content